Những năm qua, hoạt động du lịch tại miền di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha – Kẻ Bàng phát triển mạnh mẽ. Qua đó đã tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nơi đây phát triển và mở rộng nhiều ngành nghề, dịch vụ mang lại thu nhập cao. Ấn tượng nhất là nghề nuôi cá lồng trên sông Son, không chỉ góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người dân mà còn trở thành món ăn đặc sản níu giữ bước chân du khách.
Dòng sông Son nổi tiếng với làn nước trong xanh tận đáy, chảy ra từ các hang động đá vôi trong những ngọn núi Kẻ Bàng, tinh khiết và không ô nhiễm. Với tiềm năng, lợi thế đó, người dân đã tập trung nuôi nhiều cá lồng bè, chủ yếu là cá trắm. Cá nuôi trong lồng không khác gì cá ngoài tự nhiên, thức ăn chủ yếu là sinh vật phù du, rong rêu và các phụ phẩm từ nông nghiệp.
Tiếp xúc với phóng viên, ông Nguyễn Văn Thứ ở thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch cho biết, nghề nuôi cá trắm lồng trên sông Son có từ rất lâu, riêng gia đình ông đã nuôi 25 năm nay. Trải qua nhiều thập kỷ, nghề có lúc thăng, lúc trầm, nhưng gần đây ngày càng thịnh vượng nhờ sự phát triển du lịch ở di sản thế giới Phong Nha - Kẻ Bàng.
Qua tìm hiểu được biết, gia đình ông Thứ hiện có hai lồng nuôi, mỗi lồng thả khoảng 200 con cá trắm gối vụ. Ban đầu lồng cá được làm bằng tre, quây lưới xung quanh, bên ngoài có thùng phi nhựa để lồng nổi trên mặt nước. Sau nhiều năm lồng bị vỡ, thùng phi bể, ông Thứ cải tiến làm lồng bằng sắt, đặt thùng phi bên trong lồng.
“Thức ăn chủ yếu của cá là rong rêu mọc tự nhiên ở sông Son và các loại cỏ cây, phụ phẩm từ nông nghiệp. Những tháng mưa lũ rong bị cuốn trôi, chúng tôi dùng củ sắn, cỏ, chuối cho cá ăn. Sau khoảng vài năm, cá đạt cân nặng từ 4 - 5 kg mới xuất bán. Các hộ nuôi có thể kéo dài thời vụ, khi cá nặng trên 7 kg để bán với giá cao hơn. Thu nhập bình quân mỗi lồng cá đạt trên 100 triệu đồng” ông Thứ nói.
Theo tìm hiểu, từ những năm 1950, người dân ở Phong Nha- Kẻ Bàng đã bắt đầu nuôi cá lồng trên sông Son. Tuy nhiên, ban đầu các hộ chỉ nuôi với quy mô nhỏ trong lồng tre với phao thùng đơn giản. Sau năm 2003, khi Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành di sản thiên nhiên thế giới, cá trắm trở thành đặc sản của địa phương nên người dân nuôi nhiều hơn. Đến nay, hàng trăm lồng cá lớn nhỏ được làm bằng sắt trải dài dọc trên sông Son đã cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của nghề nuôi cá trắm lồng.
Để nâng cao hiệu quả kinh tế, cá trắm sông Son được người dân chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như: cháo cá, món xào, hấp, gỏi, nướng....Cùng với đó, gần đây, thị trấn Phong Nha đã thành lập Hợp tác xã chả cá trắm, chế biến cá thành chả, đạt chất lượng sản phẩm OCOP 4 sao rất được người tiêu dùng ưa chuộng.
Trao đổi với phóng viên, phó chủ tịch UBND thị trấn Phong Nha Phan Thanh Luận cho biết, địa phương có trên 350 hộ dân nuôi với số lượng hơn 700 lồng cá, hộ nhiều nhất nuôi 3 lồng. Hàng năm, làng nghề xuất bán khoảng hơn 295 tấn cá trắm, ước tính mang về nguồn thu gần 30 tỷ đồng/ năm.
"Cá trắm nuôi tự nhiên, lâu năm nên thịt săn chắc, thơm. Vì vậy, các nhà hàng đều dùng cá trắm sông Son chế biến thành món ăn đặc sản, tạo thương hiệu cho du lịch ẩm thực miền núi tỉnh Quảng Bình. Hiện nay, đầu ra cho sản phẩm cá lồng sông Son ngày càng ổn định, thu nhập của các hộ nuôi cá từ đó cũng được nâng lên", ông Luận nói.
Được biết, nhiều năm trở lại đây vào các kỳ nghỉ lễ 30/4 - 1/5, thị trấn Phong Nha đều duy trì tổ chức lễ hội cá trắm, thi bắt cá nhanh, cá to đẹp, chế biến các món cá như một điểm nhấn, thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan, trải nghiệm thú vị.
