Quặng niken từ Indonesia đang xâm chiếm thị trường toàn cầu với giá rẻ, buộc các nhà sản xuất ở những nơi khác phải đóng cửa nhiều mỏ do không thể cạnh tranh, cũng như khiến Mỹ và Pháp lo ngại về việc Trung Quốc có thể lợi dụng biến động này để kiểm soát nhiều hơn nguồn tài nguyên quan trọng này.
Theo ngân hàng đầu tư Macquarie, vào năm ngoái, quốc gia Đông Nam Á này đã tăng sản lượng khai khác Niken thêm 30% lên mức 1,9 triệu tấn mặc dù nhu cầu toàn cầu về kim loại được dùng nhiều trong pin ô tô điện và thép không gỉ hầu như không tăng.
Nhờ vào việc đẩy mạnh sản xuất, thị phần niken của Indonesia trên toàn cầu đã tăng lên 55% vào năm ngoái, từ mức 16% vào năm 2017. Tuy nhiên, mức tăng đột biến về sản lượng này đang khiến giá niken toàn cầu giảm 43% trong năm qua.
Các thương nhân và nhà nghiên cứu lo ngại sự thống trị của Indonesia trong nguồn cung niken toàn cầu sẽ tác động tiêu cực đến các nhà sản xuất khác, buộc họ phải đóng cửa các mỏ không có khả năng sinh lời cũng như kìm hãm các nhà sản xuất mới.
“Ngày càng nhiều nhà sản xuất niken ở những nơi khác rơi vào bế tắc trước lợi thế vượt trội của Indonesia. Hiện tại, không có sự lựa chọn nào khác hay hay bất kỳ một nhà sản xuất niken nào đủ sức cạnh tranh bên ngoài đất nước này” – Jim Lennon, nhà phân tích thị trường niken kỳ cựu tại Macquarie, cho biết.
Các công ty Trung Quốc đã chú trọng đầu tư vào niken của Indonesia nhằm đảm bảo sản lượng đầu vào với giá thành thấp cho thép không gỉ cũng như đáp ứng nhu cầu tăng vọt về pin ô tô điện.
Theo ông Lennon, nguồn cung kim loại như đồng, chì và kẽm thường cao hoặc thấp hơn từ 0-2% so với nhu cầu toàn cầu hàng năm. Tuy nhiên, nguồn cung niken cao hơn từ 6-8% so với mức tiêu thụ 3,2 triệu tấn/năm ngoái do sự bùng nổ nguồn cung ở Indonesia.
Tình trạng dư thưa nguồn cung niken hiện tại còn nghiêm trọng hơn khi nhu cầu của Trung Quốc đối với kim loại này giảm rõ rệt. Sự phục hồi kinh tế ảm đạm sau một thời gian dài thực hiện chính sách Zero-Covid tại quốc gia tỷ dân dẫn đến hạn chế doanh thu bán xe điện. Hiện tại, do Bắc Kinh đang chuyển sang sử dụng pin giá rẻ không chứa niken và coban, nhu cầu niken năm ngoái phần lớn đến từ ngành thép.
Nguồn cung tăng mạnh trong khi nhu cầu suy giảm rõ rệt đã đẩy giá niken tại sàn giao dịch chứng khoán London lên khoảng 16.500 USD/tấn trong năm qua. Lennon nhận định rằng mức giá hiện tại khiến hơn một nửa sản lượng niken toàn cầu không bán được.
Các nhà sản xuất niken ở miền Tây Australia, một trong những khu vực sản xuất lớn nhất thế giới, đã trải qua một tháng Giêng đầy khó khăn. Tỷ phú Andrew Forrest cho biết tập đoàn Wyloo Metals của ông sẽ đóng cửa các mỏ niken tại đây.
Trong động thái tương tự, công ty khai thác IGO của Úc cho biết họ có thể phải giảm giá trị của mỏ niken Cosmos mới mua được 18 tháng trước và First Quantum sẽ ngừng khai thác tại địa điểm Ravensthorpe trong hai năm.
Việc lượng lớn niken tập trung tại Indonesia cũng gióng lên hồi chuông cảnh báo cho các nước phương Tây về việc các tập đoàn Trung Quốc có thể hưởng lợi lớn do đang kiểm soát nhiều địa điểm chế biến và các giao dịch cung ứng kim loại này tại quốc gia Đông Nam Á trên.
Các công ty Trung Quốc cũng đã đạt được nhiều lợi thế trong công nghệ chế biến và chuyển đổi niken, đồng thời thống trị ngành sản xuất thép và pin toàn cầu, khiến những khách hàng tiềm năng ở những nơi khác khó có thể cạnh tranh.
