Thái Nguyên: Chuyển đổi số mở lối giảm nghèo bền vững vùng nông thôn
Kinhtedothi – Ở Thái Nguyên, nơi hạ tầng viễn thông sớm phủ kín đến từng xóm bản, nhưng “khoảng cách số” khiến người dân nông thôn còn lúng túng trước công nghệ. Tuy nhiên, khi chuyển đổi số được nhìn nhận như một công cụ sinh kế, một “đòn bẩy” phát triển kinh tế trong xây dựng Nông thôn mới, công nghệ số đang từng bước làm thay đổi tư duy sản xuất, mở ra cơ hội vươn lên cho nông dân, từ những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ đến các doanh nghiệp nông nghiệp.
Cán bộ đến từng hộ dân để hướng dẫn người dân ứng dụng công nghệ vào sản xuất, quảng bá sản phẩm. Ảnh: Nhâm Mai.
Động lực từ số hoá Nông thôn mới
Trong nhiều năm qua, Thái Nguyên được biết đến là địa phương có tốc độ phát triển công nghiệp nhanh, đồng thời nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số. Hạ tầng viễn thông được đầu tư đồng bộ, internet băng thông rộng đã phủ sóng 100% số xóm, cáp quang về đến từng thôn bản, kể cả những vùng còn nhiều khó khăn. Nhưng thực tế, ở nhiều xóm bản, điện thoại thông minh mới chỉ dừng lại ở chức năng nghe, gọi, nhắn tin mà chưa biết khai thác các ứng dụng phục vụ đời sống và sản xuất, thậm chí còn lúng túng khi tiếp cận dịch vụ công trực tuyến hay tài khoản ngân hàng. Trong sản xuất nông nghiệp, nhiều nông dân vẫn quen với cách làm truyền thống, chưa mạnh dạn đưa sản phẩm lên môi trường số.
Thực tiễn cho thấy, rào cản lớn nhất không còn nằm ở hạ tầng mà ở kỹ năng và tư duy. Một bộ phận người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, còn tâm lý coi công nghệ là của giới trẻ, ngại thay đổi thói quen cũ. Khoảng cách số vì thế trở thành rào cản mới trong giảm nghèo bền vững, đòi hỏi những giải pháp căn cơ và phù hợp hơn với điều kiện nông thôn.
Từ thực tiễn đó, trong triển khai xây dựng Nông thôn mới, nhất là Nông thôn mới nâng cao, Nông thôn mới kiểu mẫu, Thái Nguyên xác định chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là giải pháp trực tiếp tác động đến sinh kế và thu nhập của người dân. Bởi vậy, Thái Nguyên đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm thay đổi tư duy, mở những lớp tập huấn về quảng bá, bán hàng trên không gian số. Theo ông Đặng Văn Huy, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên, công nghệ số không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ, giảm phụ thuộc vào phương thức buôn bán truyền thống. Đây chính là mấu chốt để chuyển đổi số trở thành “cơ hội vàng” trong giảm nghèo bền vững.
Người dân đang chuẩn bị cho một buổi livestream để bán hàng trên mạng. Ảnh: Nhâm Mai.
Từ những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, việc “bán con gà, con lợn” giờ đây không còn bó hẹp trong phạm vi làng xóm. Ông Triệu Văn Hồng, xã Nghinh Trường cho biết: “Khi biết sử dụng điện thoại thông minh, mọi thông tin mua bán được đưa lên nhóm Zalo chung của xóm, người mua tìm đến tận nhà với giá cao hơn. Công nghệ, theo cách giản dị nhất, đã giúp người nông dân chủ động hơn trong giao dịch và tiếp cận thị trường”.
Thái Nguyên là “kinh đô chè” của cả nước, khoảng cách địa lý đến Hà Nội – thị trường tiêu thụ chè nội địa hàng đầu không xa, nhưng lâu nay, bà con vẫn gặp khó trong tiêu thụ. Song chuyển đổi số mang lại giá trị gia tăng rõ rệt. Bà Nguyễn Thị Hoàng, Giám đốc Hợp tác xã Saemaul Phú Nam 1, xã Vô Tranh chia sẻ: “Việc livestream toàn bộ quy trình sản xuất, chăm sóc, thu hái, chế biến chè trên không gian mạng đã tạo niềm tin cho khách hàng. Nhờ đó, giá bán sản phẩm tăng khoảng 100.000 đồng mỗi kg so với trước. Không chỉ bán hàng qua mạng, nhiều hộ trồng chè đã đi thêm một bước quan trọng là ứng dụng mã QR truy xuất nguồn gốc sản phẩm”.
Định hình diện mạo Nông thôn mới
Không chỉ dừng lại ở bán hàng, số hoá còn đi vào mọi “ngóc ngách” của quá trình sản xuất – tiêu thụ. Ông Đinh Quốc Văn, xã Vô Tranh cho biết, toàn bộ quy trình sản xuất chè của gia đình được số hóa và gắn mã QR truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, sản phẩm không còn phụ thuộc vào thương lái như trước mà đủ điều kiện tiếp cận siêu thị và các sàn thương mại điện tử, giá bán ổn định và cao hơn. Ứng dụng công nghệ không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh mà còn tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương, góp phần lan tỏa lợi ích của chuyển đổi số đến khu vực nông thôn.
Những đồi chè Thái Nguyên đem lại thu nhập cao hơn cho người dân sau khi ứng dụng công nghệ vào quảng bá. Ảnh: Nhâm Mai.
Từ chỗ là phương tiện liên lạc, chuyển đổi số đang trở thành một cấu phần quan trọng trong xây dựng Nông thôn mới ở Thái Nguyên. Từ hạ tầng viễn thông phủ kín xóm bản, các thiết chế cộng đồng được kết nối internet, đến việc số hóa dữ liệu dân cư, hộ nghèo và tổ chức lại sản xuất theo hướng hiện đại, công nghệ số đang góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn. Nông thôn mới vì thế không chỉ được đo bằng đường, điện, trường, trạm, mà còn bằng khả năng người dân làm chủ công nghệ, tham gia thị trường và nâng cao thu nhập một cách bền vững.
Sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị đã tạo nền tảng cho quá trình này. Từ tỉnh đến xã, các ban chỉ đạo chuyển đổi số được thành lập, trách nhiệm người đứng đầu gắn với kết quả thực hiện. Các tổ công nghệ số cộng đồng đóng vai trò cầu nối, trực tiếp hỗ trợ người dân cài đặt ứng dụng, sử dụng ví điện tử, tham gia sàn thương mại điện tử và làm quen với dịch vụ công trực tuyến. Chuyển đổi số cũng mở ra hướng đi mới trong phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng khi người dân quảng bá, nhận đặt tour và thanh toán qua mạng, tạo thêm việc làm và nguồn thu nhập ổn định.
Chuyển đổi số vì thế không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế trước mắt, mà còn làm thay đổi tư duy sản xuất, tạo nền tảng để nông thôn Thái Nguyên phát triển theo hướng hiện đại, bền vững, gắn chặt giữa mục tiêu giảm nghèo với xây dựng nông thôn mới trong kỷ nguyên số.
