Tháo gỡ khó khăn trong xác định thông tin hài cốt liệt sĩ

3 cơ sở giám định gene đã được đầu tư nâng cấp là: Viện Pháp y quân đội đã được nâng cấp đạt công suất giai đoạn 1 đạt 4.000 mẫu/năm; Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) và Viện Kỹ thuật Hóa học, Sinh học và tài liệu nghiệp vụ (Bộ Công an) đang trong quá trình nâng cấp. Hệ thống thiết bị phục vụ hoạt động phân tích ADN của các đơn vị được đầu tư nâng cấp nhìn chung đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ. Đội ngũ cán bộ chuyên môn của các cơ sở đã được tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng  ở trong và ngoài nước, trình độ nghiệp vụ ngày càng nâng lên.

Bằng nhiều hình thức phong phú, các cơ quan báo, đài đã lập chuyên trang, chuyên mục về công tác xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin: Trở về từ ký ức; Thông tin về những người con hy sinh vì Tổ quốc; Đi tìm đồng đội...

Công tác xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin được đẩy mạnh với cả hai hình thức: phân tích ADN và thực chứng. Cụ thể, phương pháp thực chứng thông qua tìm kiếm, quy tập, khớp nối thông tin đã xác định được 2.209 trường hợp hài cốt liệt sĩ. Còn đối với phương pháp giám định bằng ADN, các đơn vị đã lấy 12.164 mẫu hài cốt liệt sĩ và 3.661 mẫu sinh phẩm thân nhân, trong đó phân tích được 5.492 hài cốt liệt sĩ và 2.425 mẫu sinh phẩm.

Các cơ quan chức năng đã thực hiện so sánh, đối khớp 1.214 trường hợp có quan hệ huyết thống với thân nhân liệt sĩ. Hiện còn hơn 6.000 mẫu hài cốt liệt sĩ và hơn 1.000 mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ đang tiến hành phân tích.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu các thành viên Ban Chỉ đạo tập trung làm rõ nguyên nhân về các hạn chế, khó khăn trong quá trình triển khai Đề án 150. Cụ thể như việc chưa ban hành được quy trình xác định danh tính liệt sĩ; chậm xây dựng ngân hàng gene; đầu tư nâng cấp các đơn vị giám định gene chưa đúng kế hoạch.

Phó Thủ tướng lưu ý các đơn vị tham gia thực hiện Đề án 150 phải hết sức khẩn trương, tập trung tháo gỡ, khắc phục khó khăn lớn nhất hiện nay là số lượng hài cốt liệt sĩ thiếu thông tin còn khá lớn; thời gian hy sinh khá lâu, nhiều hài cốt đã bị phân hủy ở mức độ rất cao nên khó khăn trong quá trình phân tích AND. Cùng với đó, đối tượng lấy mẫu sinh phẩm của thân nhân liệt sĩ để đối chứng tuổi cao, sức yếu, không ít trường hợp đã mất.

Nhiều nhân chứng có thể cung cấp thông tin về danh tính hài cốt liệt sĩ nay cũng già yếu, trí nhớ sút giảm hoặc đã mất. Việc quản lý, lưu trữ hồ sơ mộ liệt sĩ, thông tin về liệt sĩ còn nhiều hạn chế, nhiều trường hợp bị thất lạc nên quá trình xác định thông tin hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng cũng gặp không ít khó khăn.

Chỉ đạo một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng yêu cầu ban hành ngay Quy trình xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; khẩn trương đưa vào vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất về liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, mộ liệt sĩ và nghĩa trang; đẩy nhanh tiến độ giải mã phiên hiệu đơn vị để phục vụ cho việc xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; dành nguồn lực tài chính cho hoạt động tìm kiếm quy tập, lấy mẫu hài cốt liệt sĩ ở những khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa...

Trong quá trình thực hiện Đề án 150 cần khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức và cá nhân có đủ điều kiện tham gia vào quá trình xác định thông tin hài cốt liệt sĩ; phát huy đúng mức vai trò của Hội Cựu chiến binh và Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam và các đoàn thể trong việc phát hiện và cung cấp thông tin về liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ.

Bên cạnh việc đẩy nhanh tiến độ đầu tư, nâng cấp các đơn vị giám định gene hài cốt liệt sĩ, phải khẩn trương hoàn tất các bước để sớm ra đời ngân hàng gene hài cốt liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ để phục vụ so sánh, đối chiếu, xác định thông tin hài cốt liệt sĩ.