Hiện nay, Việt Nam đang phải đối mặt với ba gánh nặng về dinh dưỡng, đó là tình trạng suy dinh dưỡng đồng thời cùng tồn tại với thiếu vi chất dinh dưỡng và thừa cân béo phì. Kèm theo xu hướng gia tăng của bệnh không lây nhiễm.
Nguyên nhân chính của tình trạng này là do chế độ dinh dưỡng của người dân chưa hợp lý (tiêu thụ nhiều thịt, ăn ít rau quả …) và thiếu hoạt động thể lực.
Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi (chiều cao theo tuổi) ở trẻ em dưới 5 tuổi còn ở mức cao, theo số liệu Tổng điều tra dinh dưỡng quốc gia năm 2020 là 19,6% và có sự chênh lệch giữa các vùng nhất là vùng miền núi so với thành thị và nông thôn.
Trong khi đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em tuổi học đường (5 đến 19 tuổi) tăng từ 8,5% (năm 2010) lên thành 19,0% (năm 2020).
Tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng ở phụ nữ và trẻ em còn ở mức có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng. Hiện tỷ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới 5 tuổi là 19,6%; phụ nữ có thai là 25,6%; tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi thiếu vitamin A tiền lâm sàng là 9,5% và vẫn còn 58% trẻ em dưới 5 tuổi bị thiếu kẽm.
Đề cập đến vấn đề này, TS Trần Khánh Vân - Trưởng khoa Vi chất dinh dưỡng, Viện Dinh dưỡng cho hay, số liệu nghiên cứu năm 2020 tại Việt Nam cho thấy, 63% phụ nữ mang thai thiếu kẽm; 44,3% phụ nữ tuổi sinh đẻ thiếu kẽm. Thực tế này khiến cho trẻ sinh ra dễ bị thiếu hụt kẽm.
Trong cơ thể, kẽm là vi chất giúp phân chia tế bào, cơ thể tăng trưởng. Cơ thể thiếu kẽm sẽ ảnh hưởng tới sự tăng trưởng, gây suy dinh dưỡng, thấp còi.
Theo Viện Dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng là những nguyên nhân chính dẫn tới thanh niên Việt Nam thấp.
Ngoài ra, thiếu vi chất dinh dưỡng còn ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, tới sự phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ, cản trở sự tăng trưởng và phát triển toàn diện của trẻ em; ảnh hưởng khả năng sinh sản cũng như năng suất lao động khi trưởng thành.
Việc thực hiện chăm sóc dinh dưỡng theo vòng đời từ giai đoạn trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, trẻ lứa tuổi học đường, trẻ vị thành niên, người trưởng thành, và người cao tuổi là đặc biệt quan trọng trong phòng chống suy dinh dưỡng, thiếu vi chất dinh dưỡng và nâng cao tầm vóc của người Việt Nam. Các gia đình cần ăn đa dạng thực phẩm để bổ sung các vi chất có trong thực phẩm. Với trẻ nhỏ, nếu chậm tăng trưởng cần được khám sớm.
Đồng quan điểm, PGS.TS Trương Tuyết Mai - Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia nhấn mạnh, vi chất dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng. Trong giai đoạn trẻ dưới 5 tuổi, vi chất dinh dưỡng góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện cũng như tầm vóc, trí tuệ.
Do vậy, việc phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng cần được thực hiện một cách bền vững. Với mỗi người, việc bổ sung vi chất cần được thực hiện trong suốt vòng đời.
Để phòng, chống thiếu vi chất dinh dưỡng, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, mọi gia đình, người dân, hãy thực hiện: Đa dạng hóa bữa ăn hằng ngày, phối hợp nhiều loại thực phẩm; lựa chọn và sử dụng thực phẩm có tăng cường vi chất dinh dưỡng.
Cha mẹ sử dụng các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng sẵn có ở địa phương cho bữa ăn bổ sung hằng ngày của trẻ; thêm mỡ hoặc dầu ăn để tăng cường hấp thu vitamin A, vitamin D; cho trẻ trong độ tuổi uống vitamin A 2 lần/năm, trẻ từ 24 đến 59 tháng tuổi cần được uống thuốc tẩy giun 2 lần/năm. Thực hiện vệ sinh ăn uống, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường để phòng chống nhiễm giun, sán.
Ngoài ra, đối với phụ nữ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai cần uống viên sắt/axit folic hoặc viên đa vi chất.
Chiến dịch bổ sung vitamin A toàn quốc đợt 2/2023 chính thức triển khai từ 1/12. Hơn 6 triệu trẻ từ 6 tháng đến 59 tháng tuổi sẽ được bổ sung vitamin A liều cao tại hơn 11.000 xã, phường trong toàn quốc.
