Trái phiếu doanh nghiệp và giấc mơ mùa bình thường mới

Phương Nga
Chia sẻ Zalo

Kinhtedothi - Sau thời gian dài ảm đạm, gần đây thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) có dấu hiệu phục hồi nhờ được hỗ trợ bởi hàng loạt chính sách thiết thực. Tuy nhiên, để phát triển ổn định thị trường cần xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh, lành mạnh, vực dậy niềm tin nhà đầu tư.

Áp lực đáo hạn vẫn lớn

Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP (ngày 5/3/2023) sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán ra thị trường quốc tế, cùng với những động thái tích cực từ phía các cơ quan chức năng, đã giúp thị trường TPDN dần phục hồi sau một thời gian dài đóng băng.

Chia sẻ một số kết quả thị trường TPDN gần đây, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho hay, từ khi Nghị định 08 được ban hành, đã có 15 DN phát hành được khối lượng là 26,4 nghìn tỷ đồng TPDN ra thị trường. Trong khi giai đoạn cuối năm 2022 và 2 tháng đầu năm 2023, hầu như không có DN nào phát hành được trái phiếu ra thị trường.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang có dấu hiệu phục hồi đáng kể nhờ được hỗ trợ bởi hàng loạt chính sách thiết thực trong thời gian qua. Ảnh: Công Hùng
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang có dấu hiệu phục hồi đáng kể nhờ được hỗ trợ bởi hàng loạt chính sách thiết thực trong thời gian qua. Ảnh: Công Hùng

Đây là những tín hiệu tích cực cho thấy tác động chính sách giúp các DN và các nhà đầu tư có niềm tin và quay trở lại thị trường. Cùng với đó, nhiều DN đã đàm phán thành công với các nhà đầu tư trong xử lý vướng mắc về quá trình thanh khoản, dòng tiền khi trái phiếu đến hạn.

Theo báo cáo của Sở Giao dịch chứng khoán, có 16 DN đàm phán thành công để giải quyết khối lượng trái phiếu gần 8 nghìn tỷ đồng. Trong đó, có một số DN phát hành lớn như Tập đoàn địa ốc Bulova, Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai, Công ty CP Hưng Thịnh Land…

Nhờ có quy định mới của Chính phủ, các DN cùng với nhà đầu tư đã thực hiện được các phần việc như đàm phán, gia hạn, chuyển đổi thành tài sản… thành công.

 

Khi tình hình thị trường bất động sản gặp khó khăn, Chính phủ đã có nhiều giải pháp hỗ trợ và giúp cho các DN phát hành, như chính sách giãn nợ, chuyển nhóm nợ, giảm lãi suất, giãn thuế, giảm thuế… Những giải pháp này hỗ trợ thị trường TPDN tiếp tục ổn định trở lại và phát triển bền vững.
GS.TS Hoàng Văn Cường

 

Tuy nhiên, dù thị trường TPDN có những dấu hiệu phục hồi, nỗi lo đáo hạn trong quý 2 và đến cuối năm 2023 vẫn rất lớn. Bên cạnh đó, số lượng DN thông báo chậm trả nợ TPDN đến hạn vẫn ngày càng tăng.

Điều này cho thấy, thị trường vốn này vẫn đứng trước rất nhiều những nỗi lo và áp lực. Thị trường và DN bất động sản đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn về thanh khoản, dòng tiền. Do vậy, nhiều DN đang chậm khả năng thanh toán gốc, lãi trái phiếu, gây tiềm ẩn nhiều rủi ro về áp lực đáo hạn và trả nợ TPDN trong năm 2023.

Theo thống kê của Công ty xếp hạng tín nhiệm FiinRatings, tính đến ngày 4/5, thị trường đã ghi nhận 98 tổ chức phát hành chậm thực hiện nghĩa vụ nợ TPDN, tổng giá trị là 128.500 tỷ đồng, tăng 13,6% so với lần cập nhật gần nhất.

Chỉ trong khoảng nửa đầu tháng 5, liên tiếp các DN bất động sản thông báo chậm thanh toán trái phiếu, như: bất động sản Gia Phú, Xây dựng Hưng Phát, Đất xanh miền Nam…

Còn theo thống kê từ Chứng khoán HSC, từ tháng 5 đến cuối năm nay, 20,8 nghìn tỷ đồng trái phiếu của các DN phát hành đã từng chậm thanh toán sẽ đáo hạn. Trong đó 4,3 nghìn tỷ đồng trái phiếu đã chậm thanh toán lãi trước đó. Tổng cộng sẽ có 57,7 nghìn tỷ đồng trái phiếu đáo hạn trong thời gian trên có thể sẽ chậm thanh toán. Đỉnh điểm có thể sẽ rơi vào tháng 9 năm nay.

Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính Vũ Hoàng Dương đánh giá, thị trường TPDN còn một số yếu tố nội tại cần khắc phục về cơ cấu và chất lượng nhà đầu tư.

Có hiện tượng lợi dụng sự thông thoáng của pháp luật DN để phát hành TPDN với khối lượng lớn; tính phụ thuộc lẫn nhau giữa thị trường tín dụng, trái phiếu, bất động sản ở mức cao, dẫn đến khi một thị trường gặp khó, sẽ kéo theo các thị trường khác.

Vì vậy, cần thúc đẩy hoạt động của các nhà đầu tư tổ chức, giảm nhà đầu tư cá nhân không chuyên nghiệp và tăng cường chất lượng cung cấp dịch vụ, tính tuân thủ và đạo đức nghề nghiệp của một số DN phát hành và tổ chức cung cấp dịch vụ.

Hoàn thiện hệ sinh thái trái phiếu lành mạnh

Dù đã có những bước phát triển nhanh chóng, nhưng thị trường trái phiếu Việt Nam vẫn khá non trẻ và đang gặp nhiều khó khăn.

Để tháo gỡ khó khăn cho thị trường này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho rằng, giải pháp chủ yếu vẫn là ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ và tài khóa. Nếu giữ được điều này, sẽ là điểm tựa để thị trường tốt dần lên, tiếp tục phát triển.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho biết, trong thời gian ngắn, Chính phủ ban hành 2 Nghị quyết (số 65 và 08) để gỡ vướng cho thị trường, giúp DN phát hành có điều kiện, công cụ pháp lý, thời gian để giải quyết khó khăn trước mắt, chứ không giật cục.

Nguyên tắc xuyên suốt là lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ. DN phát hành chịu trách nhiệm đến cùng đối với các cam kết của mình với nhà đầu tư.

“Thông điệp của Chính phủ rất rõ ràng là không hình sự hóa các quan hệ kinh tế. Đồng thời phải tôn trọng các thỏa thuận của DN phát hành với nhà đầu tư, theo quy định của pháp luật và phải thực thi trách nhiệm của mình” - Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi khẳng định.

Để hỗ trợ DN tránh những vấn đề hình sự, PGS TS Vũ Minh Khương (Giảng viên Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Singapore) nêu ra 3 tuyến phòng vệ.

Tuyến phòng vệ thứ nhất là các lãnh đạo DN phải hiểu thật kỹ về quản trị.

Tuyến thứ hai là bảo đảm vấn đề pháp lý, phản ứng cứu hộ.

Thứ ba là cần kiểm toán hằng năm để đánh giá, bởi tình hình kinh tế biến đổi rất nhanh, do đó cần cập nhật các kiến nghị thường xuyên, liên tục.

Đề xuất giải pháp vực thị trường vốn quan trọng này, TS Vũ Minh Khương cho rằng, Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái trái phiếu lành mạnh.

Tại nhiều quốc gia, hiện trái phiếu được phát hành theo 3 loại. Một là phát hành trái phiếu có bảo hiểm, giúp nhà đầu tư yên tâm bỏ tiền vì bảo hiểm kiểm tra rất kỹ chất lượng trái phiếu; thứ hai là phát hành trái phiếu có bảo lãnh. Cuối cùng, trái phiếu không có bảo lãnh, bảo hiểm thì cần ít nhất thẩm định qua đánh giá của các đơn vị chuyên nghiệp.

PGS.TS Vũ Minh Khương đưa dẫn chứng một số quốc gia không chú ý đầu tư nâng cấp hệ sinh thái cho trái phiếu nên khó phát triển như Indonesia hay Philippines chỉ phát hành được lượng trái phiếu rất nhỏ. Trong khi ở Hàn Quốc, họ có thể phát hành cả nghìn tỷ USD. Xây dựng một nền tảng cho hệ thống tài chính lành mạnh cho tương lai của Việt Nam là vấn đề rất cấp bách.

Đồng tình với quan điểm trên, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng, thị trường trái phiếu không phải là một thị trường mua bán hàng hóa thông thường. Trái phiếu là một thị trường tài chính, đòi hỏi những người tham gia phải có năng lực và phải có một môi trường pháp lý để tạo ra một hệ sinh thái.

Do đó, chúng ta phải có một khuôn khổ pháp lý để quản lý, hỗ trợ, giám sát. Mặt khác, bản thân những người tham gia thị trường, kể cả những người phát hành trái phiếu như DN, cũng phải thấy được việc phải tuân thủ ra sao, có thể gặp phải những rủi ro như thế nào?

Tương tự, khách hàng, nhà đầu tư cá nhân đầu tư vào thị trường này cũng thực sự chưa am hiểu. Không thể có chuyện lợi nhuận, lãi suất phát hành ra 13, 14, 15%, trong khi ngân hàng đang huy động có 6 - 8%/năm. Một quy luật rất rõ là lợi nhuận càng cao thì rủi ro sẽ càng lớn, nên đương nhiên sẽ gặp những vấn đề rủi ro.

 

Thông điệp của Chính phủ rất rõ ràng là không hình sự hóa các quan hệ kinh tế. DN phải tôn trọng các thỏa thuận của DN phát hành với nhà đầu tư theo quy định của pháp luật và phải thực thi trách nhiệm của mình. Nhà nước bảo đảm việc đó được thực hiện.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi

Tin đọc nhiều

Kinh tế đô thị cuối tuần