Xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP, từ tư duy “làm nghề” sang tư duy “làm thương hiệu”

Bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội bày tỏ tại Toạ đàm “ Phát triển làng nghề Hà Nội gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP” do Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Ban Chỉ đạo Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” TP Hà Nội, UBND phường Tây Hồ tổ chức vào sáng 24/10.

Sản phẩm OCOP không chỉ “đẹp trong tay người thợ”, mà còn “đẹp trong mắt thế giới”

Làng nghề truyền thống là một phần không thể tách rời của bản sắc văn hóa dân tộc – nơi kết tinh tinh hoa lao động, nghệ thuật và lối sống Việt. Hà Nội hiện có hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm trên 60% tổng số làng nghề của cả nước. Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề Hà Nội hiện đã xuất khẩu sang 89 nước và vùng lãnh thổ. Doanh thu của các làng nghề hàng năm đạt trên 24 nghìn tỷ đồng. Các làng nghề Thủ đô có tiềm năng, thế mạnh to lớn trong việc tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và đóng góp cho phong trào “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.

Mỗi làng nghề của Thủ đô đều mang trong mình một câu chuyện văn hóa riêng, một sản phẩm tiêu biểu gắn với lịch sử, truyền thống, và bản sắc vùng đất kinh kỳ – từ gốm Bát Tràng, lụa Vạn Phúc, mây tre Phú Vinh, sơn mài Hạ Thái, đến khảm trai Chuyên Mỹ… Chính nhờ bề dày văn hóa ấy, các làng nghề Hà Nội có lợi thế đặc biệt khi tham gia chương trình OCOP, bởi sản phẩm không chỉ có giá trị kinh tế, mà còn mang giá trị văn hóa, nhân văn – điều mà thị trường trong nước và quốc tế ngày càng đề cao.

Bên cạnh đó, phong trào “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đã tạo động lực to lớn, giúp sản phẩm làng nghề được người tiêu dùng quan tâm, tin tưởng và tự hào.

Bà Hà Thị Vinh cho rằng, làng nghề Hà Nội không chỉ góp phần tạo dựng thương hiệu cho hàng Việt, mà còn là “linh hồn” của phong trào này – nơi văn hóa dân tộc được chuyển hóa thành giá trị hàng hóa bền vững.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội, bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, các làng nghề cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh gay gắt hiện nay, các làng nghề Hà Nội cần có các giải pháp để nâng cao chất lượng, mẫu mã, cũng như xây dựng được thương hiệu sản phẩm OCOP mang bản sắc riêng của Thủ đô.

Để đứng vững trong thị trường hội nhập, để làng nghề phát triển bền vững thì các làng nghề Hà Nội cần chuyển từ tư duy “làm nghề” sang tư duy “làm thương hiệu.

“Đó là là nâng cao chất lượng sản phẩm – phải coi chất lượng là cốt lõi, là đạo đức của người thợ. Song song đó là đổi mới thiết kế, mẫu mã, kết hợp tinh hoa thủ công với xu hướng thẩm mỹ hiện đại, để sản phẩm vừa truyền thống, vừa đương đại”- bà Vinh bày tỏ.

Thứ hai, theo Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội, là xây dựng câu chuyện thương hiệu cho từng sản phẩm OCOP. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ mua một món hàng, họ muốn nghe một câu chuyện – về văn hóa, về con người, về di sản. Mỗi sản phẩm đưa đến tay khách hàng không chỉ là hàng hóa, mà còn là thông điệp văn hóa, câu chuyện di sản

Bên cạnh đó, cần chú trọng bao bì, nhận diện và truyền thông số, để sản phẩm OCOP không chỉ “đẹp trong tay người thợ”, mà còn “đẹp trong mắt thế giới”.

Cuối cùng, các làng nghề phải gắn với du lịch và trải nghiệm văn hóa, bởi đó là con đường nhanh nhất để lan tỏa thương hiệu. Mỗi không gian sản xuất, trưng bày, trải nghiệm cần được quy hoạch lại theo hướng xanh – sạch – an toàn – thân thiện với du khách.

“Nói cách khác, bản sắc của Thủ đô không nằm ở những gì xa xôi, mà ở từng sản phẩm được làm ra bằng đôi tay, trái tim và niềm tự hào của người thợ Hà Nội”- bà Vinh bày tỏ.

Từ mô hình Bảo tàng sinh thái Làng cổ Bát Tràng tới mong muốn phát triển làng nghề Hà Nội theo hướng xanh – bền vững – gắn với du lịch trải nghiệm

Chia sẻ câu chuyện cụ thể về làng gốm Bát Tràng đã thực hiện bảo tồn, phát triển làng nghề gắn với tiêu chí môi trường, gắn với du lịch trải nghiệm thông qua Đề án Bảo tàng sinh thái Làng cổ Bát Tràng, bà Hà Thị Vinh nhấn mạnh:

Trải qua bao biến thiên lịch sử, người Bát Tràng vẫn giữ được ngọn lửa nghề bằng tinh thần đổi mới, sáng tạo, và đặc biệt là sự đồng lòng giữa chính quyền – doanh nghiệp – người dân.

Với tinh thần “Công - tư đồng kiến quốc”, sự hợp lực giữa doanh nghiệp và Nhà nước, giữa cộng đồng và xã hội cùng chung tay, góp sức xây dựng đất nước giàu mạnh hùng cường, từ thành công bước đầu của Trung tâm tinh hoa Làng nghề Việt, nơi trưng bày giới thiệu lịch sử làng nghề gốm, các giá trị văn hóa tinh thần của người thợ, Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội đã khởi xướng ý tưởng xây dựng Đề án Bảo tàng sinh thái Làng cổ Bát Tràng.

“Mục tiêu của Đề án là bảo tồn toàn diện di sản văn hoá của làng nghề cổ Bát Tràng đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hoá, thương mại và du lịch của địa phương và cả nước; qua đó khẳng định vị thế và sức lan toả của Bát Tràng trong tiến trình phát triển bền vững của Thủ đô Hà Nội”- bà Vinh chia sẻ.

Với Đề án này, các không gian sinh hoạt thường nhật của làng cổ sẽ trở thành một “bảo tàng sống” - nơi di sản được gìn giữ, trao truyền và phát huy thông qua chính đời sống, lao động và hoạt động văn hóa của cư dân. Tại đây, các nghệ nhân và chủ thể văn hoá sẽ trực tiếp thực hành, trình diễn, trọng tâm là nghệ nhân gốm, nghệ nhân ẩm thực cùng các chủ thể di sản phi vật thể khác tới đông đảo công chúng trong nước và quốc tế.

Đề án đã được lãnh đạo UBND TP Hà Nội đánh giá cao, lựa chọn là mô hình thí điểm để hiện thực hoá Khoản 8, Điều 21 Luật Thủ đô về thành lập Khu phát triển thương mại và văn hoá. Đề án được lãnh đạo TP Hà Nội đặc biệt quan tâm và đã hoàn thiện Hồ sơ, trình lãnh đạo TP phê duyệt chính thức, đưa Bát Tràng trở thành một điểm đến văn hóa, du lịch và thương mại mang tầm vóc quốc tế. Là một bước tiến mới hướng tới phát triển làng nghề theo hướng xanh – bền vững – gắn với du lịch trải nghiệm.

Đặc biệt, Đề án được thiết kế theo mô hình sinh thái tuần hoàn, xử lý nước thải – khói lò, sử dụng năng lượng sạch, tận dụng phế phẩm gốm cho hoạt động trang trí cảnh quan. Mô hình Khu phát triển thương mại và văn hóa Bảo tàng Sinh thái Làng cổ Bát Tràng giữ vai trò tiên phong, dẫn dắt, vừa đảm bảo các tiêu chí về môi trường, vừa tạo dựng không gian văn hóa sống động, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Từ thành công bước đầu của làng nghề Bát Tràng, Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội cho rằng, đây sẽ là mô hình hạt nhân để nhân rộng ra các làng nghề Thủ đô– hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, xanh, sáng tạo và hội nhập. Mong muốn mỗi làng nghề Hà Nội đều trở thành một “không gian văn hóa sống”, nơi sản phẩm được sinh ra từ bàn tay người thợ, từ giá trị truyền thống, và được nâng tầm thành biểu tượng văn hóa – kinh tế – du lịch của Việt Nam trong thời đại mới.

Đại diện Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội chia sẻ, trong những năm qua, Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội đã triển khai nhiều hoạt động đồng hành cùng cộng đồng làng nghề, có những hoạt động, hỗ trợ rất cụ thể nhằm giúp các nghệ nhân, chủ cơ sở làng nghề tiếp cận công nghệ, chuyển đổi số, mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế, qua đó thực hiện hiệu quả Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”.

Từ thực tiễn hoạt động của Hiệp hội, bà Hà Thị Vinh kiến nghị, đề xuất các cơ quan quản lý Nhà nước, TP Hà Nội tiếp tục có cơ chế, chính sách hỗ trợ thiết thực hơn cho việc phát triển làng nghề và nâng tầm thương hiệu sản phẩm OCOP.

Đó là quy hoạch và phát triển vùng nguyên liệu ổn định, bảo đảm chất lượng, tiêu chuẩn môi trường và truy xuất nguồn gốc. Đây là nền tảng giúp sản xuất làng nghề có định hướng dài hạn, giảm phụ thuộc và kiểm soát tốt hơn vấn đề ô nhiễm; Đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ trong sản xuất, chuyên môn hóa chuỗi cung ứng, đổi mới quy trình kỹ thuật và xử lý chất thải để cải thiện môi trường sinh thái làng nghề.

Tăng cường xúc tiến thương mại trong và ngoài nước, tổ chức cho các doanh nghiệp, nghệ nhân, hợp tác xã tham gia các hội chợ quốc tế, Tuần hàng Việt, triển lãm thủ công mỹ nghệ nhằm quảng bá sản phẩm OCOP và khẳng định thương hiệu hàng Việt trên thị trường toàn cầu.

Xây dựng các Trung tâm Thiết kế – Đổi mới sáng tạo tại các cụm làng nghề tiêu biểu, đóng vai trò hạt nhân nghiên cứu, sáng tạo mẫu mã, phát triển sản phẩm mới và kết nối với các trường đại học, viện thiết kế trong và ngoài nước; Tổ chức các cuộc thi thiết kế sản phẩm quà tặng, sản phẩm OCOP, sản phẩm lưu niệm du lịch.

tích hợp chương trình OCOP với phát triển du lịch văn hóa – du lịch cộng đồng, để sản phẩm làng nghề không chỉ là hàng hóa, mà còn là “trải nghiệm văn hóa Việt” cho du khách trong và ngoài nước…