Trong tuyên bố đưa ra ngày 14/12, Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố Ankara sẽ "thực hiện các bước cần thiết chống lại biện pháp trừng phạt của Mỹ vì hợp đồng mua hệ thống phòng không S-400. Bộ này cũng cho rằng lệnh trừng phạt mới nhất của Washington "chắc chắn sẽ có tác động tiêu cực" đến quan hệ giữa hai nước.
"Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để đảm bảo an ninh quốc gia" - Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ nêu rõ trong tuyên bố hôm 14/12, đồng thời khẳng định cáo buộc "mất an ninh" vì Ankara mua hệ thống phòng không S-400 của Washington là vô căn cứ.
Về phần mình, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho rằng động thái mới nhất của Mỹ là "một biểu hiện khác của thái độ ngạo mạn đối với luật pháp quốc tế, là bằng chứng rõ ràng về việc áp đặt các biện pháp trừng phạt đơn phương và bất hợp pháp mà nước này đã thực hiện trong nhiều năm”.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump ngày 14/12 áp lệnh trừng phát lên Thổ Nhĩ Kỳ về việc Ankara mua một hệ thống tên lửa S-400 Nga.
Giới phân tích nhận định động thái này có khả năng làm gia tăng quan hệ căng thẳng giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ, hai nước đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), sát thời điểm Tổng thống đắc cử Joe Biden tiếp quản Nhà Trắng.
Biện pháp trừng phạt của Mỹ cũng là một thông điệp cảnh báo với các quốc gia khác khi cân nhắc có nên mua vũ khí của Nga hay không. Bất chấp nguy cơ bị Mỹ trừng phạt, hơn một chục quốc gia đã bày tỏ mối quan tâm đối với hệ thống tên lửa S400 của Nga.
Năm 2017, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Recep Erdogan đạt một thỏa thuận trị giá 2,5 tỷ USD với Tổng thống Nga Vladimir Putin, theo đó Moscow sẽ cung cấp cho Ankara một hệ thống tên lửa S400. Hệ thống tên lửa đất đối không này được xem là đặt ra nguy cơ đối với NATO và cả F-35, nền tảng vũ khí đắt đỏ nhất của Mỹ.
Bỏ qua những lời cảnh báo của Mỹ và các đồng minh khác trong NATO, vào tháng 7/2019, Thổ Nhĩ Kỳ đã hoàn thành đợt tiếp nhận đầu tiên trong 4 bộ phận của hệ thống S400 mua từ Nga. Ngay sau đó, Washington đã loại Ankara khỏi chương trình phát triển máy bay chiến đấu F-35.
Theo một đạo luật trừng phạt của Mỹ mà Tổng thống Donald Trump ký hồi tháng 8/2017, Thổ Nhĩ Kỳ đối mặt nguy cơ bị Mỹ áp lệnh trừng phạt kinh tế vì tiếp nhận hệ thống phòng không S-400. Tuy nhiên, đến nay chính quyền Mỹ mới chính thức thông báo lệnh trừng phạt đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
"Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh có giá trị và một đối tác an ninh khu vực quan trọng của Mỹ. Chúng tôi muốn tiếp tục sự hợp tác hiệu quả đã kéo dài nhiều thập kỷ giữa hai nước bằng cách gỡ bỏ sớm nhất có thể trở ngại là việc Thổ Nhĩ Kỳ sở hữu hệ thống tên lửa S400 của Nga", Ngoại trưởng Mike Pompeo viết trong một tuyên bố khi công bố trừng phạt Ankara.
Lệnh trừng phạt cấm việc bán hàng hóa và công nghệ Mỹ cho tập đoàn quốc phòng Presidency of Defense Industries của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời đóng băng tài sản và hạn chế nhập cảnh đối với Chủ tịch và các quan chức cấp cao khác của tập đoàn này.
Việc Mỹ trừng phạt Thổ Nhĩ Kỳ vào thời điểm cuối nhiệm kỳ của ông Trump có thể gây ra những sóng gió trong quan hệ giữa giữa Ankara và Washington trong nhiệm kỳ của ông Joe Biden.
Tuy nhiên, các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định rằng việc đưa ra lệnh trừng phạt vào thời điểm hiện tại bởi quy trình trừng phạt là "rất nghiêm túc" và đòi hỏi sự "cân nhắc kỹ lưỡng".
"Mất nhiều thời gian để giải quyết một loạt vấn đề phức tạp, nhất là khi Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh NATO. Đó là khoảng thơi gian cần thiết để chúng tôi hoàn tất quy trình cân nhắc kỹ lưỡng này", ông Matthew Palmer - Vụ phó Quan hệ Âu-Á thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ, phát biểu tại cuộc họp báo hôm 14/12.
Biện pháp trừng phạt được chính quyền Washington đưa ra chưa đầy 2 tháng sau khi có báo cáo cho biết quân đội Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu thử nghiệm hệ thống phòng không S-400 mua từ Nga.
Trước đó, hồi tháng 10 vừa qua, cả Bộ Quốc phòng Mỹ và Nhà Trắng đều lên án vụ thử nghiệm tên lửa S-400 của Thổ Nhĩ Kỳ tại Biển Đen của Thổ Nhĩ Kỳ./.
