Trao đổi với Kinh tế & Đô thị, Thạc sĩ Quản lý kinh tế Hoàng Thị Thu Phương cho rằng, muốn tiến trình chuyển đổi xanh giao thông của Hà Nội đạt kết quả cao nhất phải tập trung vào 3 yếu tố: phương tiện; hạ tầng; văn hóa giao thông. Trong đó, cơ quan quản lý Nhà nước phải giữ vai trò chủ đạo, định hướng dẫn dắt và hài hòa lợi ích các bên.

Bà nhận định như thế nào về mục tiêu chuyển đổi xanh giao thông của Hà Nội?

- Chuyển đổi xanh giao thông là xu thế tất yếu, là cơ hội để Hà Nội tái định hình đô thị theo hướng xanh, văn minh, phát triển bền vững. Giao thông là mạch máu của đô thị, là tiền đề phát triển kinh tế - xã hội. Tập trung vào chuyển đổi xanh giao thông không chỉ giảm thiểu ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường mà còn mở ra hướng đột phá cho nền kinh tế. Có giao thông xanh, môi trường sống trong lành, Hà Nội sẽ càng tăng sức hấp dẫn, trở thành đầu tàu phát triển của cá nước.

Trong chuyển đổi xanh giao thông phải quan tâm đến những yếu tố nào, thưa bà?

- Theo tôi thấy, có 3 yếu tố quan trọng nhất trong chuyển đổi xanh giao thông, đó là: phương tiện xanh; hạ tầng kỹ thuật; và văn hóa giao thông. Cả ba yếu tố này đều có vai trò quyết định, tương hỗ lẫn nhau, thiếu một cũng sẽ khó thành công chuyển đổi xanh giao thông.

Phương tiện xanh tức không chỉ là thay thế phương tiện cơ giới sử dụng xăng dầu bằng xe điện, khí mà còn phải xây dựng mạng lưới vận tải công cộng năng lực cao với đường sắt đô thị (ĐSĐT) là hạt nhân trung tâm. Có được mạng lưới phương tiện xanh với tính chất và quy mô như thế vừa giảm thiểu được xe cá nhân, vừa triệt tiêu phương tiện chạy xăng dầu, góp phần quyết định giảm thiểu ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường. Cần nhìn nhận rõ rằng không chỉ cần thay thế xe xăng dầu mà mục tiêu cao hơn nữa của Hà Nội là còn phải giảm thiểu xe cá nhân.

Hạ tầng kỹ thuật phục vụ phương tiện xanh như: trạm sạc, trạm cung cấp nhiên liệu khí; cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng xe điện; điểm trông giữ… là điều kiện cơ bản nhất để phổ biến loại hình phương tiện xanh trong cư dân đô thị. Hiện nay vẫn còn nhiều người dân chưa chuyển đổi phương tiện chính do mạng lưới cơ sở hạ tầng kỹ thuật dành riêng cho loại hình chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.

Văn hóa giao thông không chỉ đơn giản là việc chấp hành luật, có ý thức khi tham gia giao thông, nó còn là sự hình thành thói quen văn minh trong lĩnh vực này. Đó là ưu tiên sử dụng vận tải công cộng, từ bỏ thói quen đi xe cá nhân; sử dụng các loại phương tiện xanh, sạch, thân thiện với môi trường, tăng cường đi bộ để tiếp cận vận tải công cộng…

Trong 3 yếu tố bà vừa nêu ở trên, thời điểm này Hà Nội cần tập trung vào yếu tố nào, thưa bà?

- Như tôi đã nói, 3 yếu tố đó có tính tương hỗ và tầm quan trọng như nhau, vì vậy chúng đều cần được quan tâm đúng mức. Tuy nhiên có thể thấy giai đoạn này Hà Nội đang tập trung đẩy mạnh đầu tư hạ tầng kỹ thuật để có cơ sở phổ cập phương tiện giao thông xanh. Bên cạnh đó vận tải công cộng, phương tiện xanh cũng được tạo điều kiện để phát triển. Chỉ có nội dung xây dựng văn hóa giao thông theo định hướng xanh, văn minh là cần được quan tâm hơn nữa.

TP vẫn luôn tích cực tuyên truyền, xây dựng văn hóa giao thông. Nhưng trong bối cảnh hiện nay, văn hóa giao thông càng cần phải bồi đắp hơn nữa để định hướng người dân ủng hộ xu thế chuyển đổi xanh trong giao thông. Nhất là sắp tới, TP còn có kế hoạch triển khai các vùng phát thải thấp, hạn chế xe cơ giới chạy xăng dầu, công tác tuyên truyền văn hóa giao thông xanh lại càng giữ vai trò quan trọng hơn nữa.

Ngoài ra, tất cả các yếu tố của chuyển đổi giao thông xanh cần phải thực hiện một cách nhịp nhàng, đồng bộ. Mạng lưới giao thông công cộng cũng như xe kinh doanh vận tải, xe cá nhân phải được chuyển đổi theo lộ trình khoa học, hợp lý. Hạ tầng kỹ thuật phải đi trước, phủ đều khắp TP, không để người dân, DN gặp khó khăn trong khi chuyển đổi sang phương tiện xanh. Nhất là phá thế độc quyền trong cung cấp nhiên liệu sạch ngay từ những bước đi đầu tiên.

Thời gian qua Hà Nội đã tập trung cao độ cho chuyển đổi xanh giao thông, bà đánh giá như thế nào về những việc Hà Nội đã làm được?

- Phải nói rằng tôi rất bất ngờ và ấn tượng với những gì TP làm được chỉ trong thời gian ngắn vừa qua. Rất nhiều việc tồn đọng nhiều năm, nhiều mục tiêu lớn mang tầm thời đại đã được Hà Nội lần lượt thực hiện một cách bài bản, hiệu quả. Ví dụ như hệ thống ĐSĐT đã có 2 tuyến được đưa vào khai thác, trong năm nay sẽ khởi công thêm 2 tuyến nữa với mô hình TOD đầu tiên. Hay như việc xanh hóa mạng lưới xe buýt mà Hà Nội đang thực hiện rất nhanh, dự kiến sẽ về đích sớm 5 năm so với kế hoạch của Chính phủ. Rồi sự gia tăng nhanh chóng của xe điện cá nhân, taxi nhiên liệu sạch cũng chiếm gần nửa số lượng trong TP…

TP đang tạo điều kiện rất lớn, kêu gọi người dân, DN cùng chung tay vào công cuộc chuyển đổi xanh giao thông. Giờ đi đến đâu cũng có thể thấy đây là vấn đề được dư luận quan tâm và ủng hộ nhất. Người dân đã quen với khái niệm “xe xanh, xe sạch”, sẵn sàng tâm lý chuyển đổi phương tiện, hình thức đi lại khi đủ điều kiện. Những việc đó chúng ta đã muốn làm từ nhiều thập kỷ qua, nhưng phải đến thời điểm này mới thực sự đột phá khó khăn, tăng tốc bứt phá.

Theo bà, để bảo đảm thành công trong chuyển đổi xanh giao thông, Hà Nội cần kịch bản và hành động như thế nào?

- Kịch bản thì Hà Nội đã có rồi, và đang triển khai rất hiệu quả, mạnh mẽ trong thực tế. TP đã hành động rất quyết liệt để cùng với người dân, DN chuyển đổi xanh giao thông. Điều cần thiết lúc này là phải đi vào chi tiết, giải quyết từng vấn đề cụ thể một cách rốt ráo, nhanh gọn. Mà muốn giải quyết những vấn đề đó, không chỉ chính quyền TP, cả Chính phủ và các bộ, ngành T.Ư cũng cần vào cuộc, có sự quan tâm, hỗ trợ thiết thực đối với TP.

Ví dụ như về quy chuẩn kỹ thuật và quy định liên quan đến hệ thống sạc điện, đầu sạc điện và trụ sạc xe điện nói chung, cần được Thủ tướng Chính phủ quan tâm, chỉ đạo bộ, ngành nghiên cứu, ban hành. Rồi điều chỉnh quy hoạch điện Quốc gia, tăng cường năng lực phục vụ giao thông xanh. Hay ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn về khí thải xe gắn máy làm cơ sở triển khai các vùng phát thải thấp trên địa bàn Thủ đô, hạn chế xe cơ giới cá nhân…

Hà Nội vẫn đang “vừa chạy vừa xếp hàng”, chủ động giải quyết những khó khăn vướng mắc, tự đột phá để thúc đẩy chuyển đổi xanh giao thông. Nhưng có không ít vấn đề cần được Chính phủ hỗ trợ kịp thời, nhanh chóng.

Xin trân trọng cảm ơn bà!