Trao đổi với Kinh tế & Đô thị, thạc sĩ Quản lý kinh tế Hoàng Thị Thu Phương cho rằng, Hà Nội đang đi đúng hướng trong cải cách thể chế, đầu tư hạ tầng đô thị, trong đó có hạ tầng giao thông. Và những nỗ lực đó sẽ sớm cho trái ngọt, tạo nên một nền tảng vững chắc để kinh tế - xã hội bay cao, đạt được những thành tựu to lớn, bền vững.

Bà đánh giá như thế nào về giai đoạn phát triển vừa qua của Hà Nội, nhất là từ khi có những thay đổi lớn về thể chế, chính sách?

- Có thể nói nhiệm kỳ vừa qua (2021 - 2025) là một giai đoạn phát triển cực kỳ ấn tượng của Hà Nội, rất nhiều vấn đề khó khăn kéo dài hàng thập kỷ đã được giải quyết. Được sự quan tâm của T.Ư Đảng, Chính phủ, Quốc hội, cùng với nỗ lực vượt bậc của chính quyền, Nhân dân TP, Hà Nội đã thể hiện một phong độ cực kỳ mạnh mẽ, hiệu quả, trở thành điểm nhấn đổi mới của cả nước.

Trong những thay đổi tích cực của TP, điểm nổi bật dễ nhận thấy nhất là tác phong, lề lối làm việc. Dưới sự chỉ đạo sát sao của Thành ủy, HĐND, UBND TP cả hệ thống chính trị đã vào cuộc, tháo gỡ khó khăn, giải quyết tồn đọng, kích khởi sự phát triển toàn diện, mọi mặt đời sống, kinh tế - xã hội.

Trong lĩnh vực hạ tầng, hàng loạt dự án lớn tưởng chừng rất khó khăn, phải nằm trên giấy nhiều năm đã được khởi công hoặc tái khởi động như: Vành đai 4 - Vùng Thủ đô; Vành đai 1; tuyến đường sắt đô thị (ĐSĐT) số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo, số 5 Văn Cao - Hòa Lạc… Đặc biệt là dự án Đại lộ cảnh quan sông Hồng, một trong những dự án lớn nhất của TP đã được khởi công, đánh dấu mốc đầu tiên cho việc hiện thực hóa giấc mơ “kỳ tích sông Hồng”.

Vậy đâu là động lực, điều kiện để Hà Nội có được những kết quả đó?

- Dưới góc độ một người làm nghiên cứu khoa học, tôi cho rằng, điều kiện tiên quyết cũng là động lực quan trọng nhất cho thành quả của Hà Nội là thể chế. Chính những rào cản, bất cập của cơ chế, chính sách là khó khăn lớn nhất, kìm hãm sự phát triển của Thủ đô trong nhiều thập kỷ.

Đơn cử như thẩm quyền phê duyệt dự án có tổng mức đầu tư trên 10.000 tỷ đồng là của Quốc hội sẽ khiến thời gian chuẩn bị dự án kéo dài nhiều năm. Hay việc không áp dụng hình thức hợp tác công tư - loại hợp đồng BT cũng vậy, sẽ khiến TP khó thu hút nguồn vốn đầu tư từ khối DN tư nhân. Hay giá bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB), điều kiện để GPMB, tái thiết chung cư cũ cũng là vấn đề cực kỳ phức tạp, khiến cho nhiều dự án chậm tiến độ có khi đến mười mấy năm.

Và những khó khăn đó đã được giải quyết về cơ bản qua những chính sách cụ thể như: Luật Thủ đô sửa đổi (2024); Luật Đất đai 2024; Nghị quyết về phát triển ĐSĐT; Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù tại Hà Nội… Với những cơ sở pháp lý này, Hà Nội đã được quyền tự quyết đối với các dự án lớn từ phê duyệt chủ trương đầu tư đến lựa chọn nhà thầu, được áp dụng lại hình thức hợp tác công tư - loại hợp đồng BT… Nhờ vậy các dự án đã rút ngắn thời gian chuẩn bị từ vài năm xuống còn vài tháng; thu hút được vốn đầu tư xã hội hóa… Và kết quả thực tế là những dự án lớn “chạy ầm ầm”, dần hiện thực hóa kỳ vọng về một đô thị hiện đại, xứng tầm biểu tượng phát triển của cả nước.

Theo đánh giá của bà, Hà Nội liệu có duy trì được đà phát triển như hiện nay trong nhiều thập kỷ tới hay không?

- Sự thay đổi về thể chế đã cho thấy những kết quả thực tế, tích cực, chứng minh tính đúng đắn của chính sách quản trị đô thị. Và một khi có hiệu quả thì chắc chắn những chính sách đó sẽ còn được duy trì, trở thành nguồn lực cho sự phát triển bền vững của Thủ đô. Hơn nữa, đây còn là những thử nghiệm chính sách quan trọng để Nhà nước đúc kết tinh túy, biến thành chính sách quản lý vĩ mô cho cả nước.

Không chỉ thay đổi về thể chế, Hà Nội cũng đang cho thấy sự thay đổi mạnh mẽ trong nội tại của mình. Cả hệ thống chính trị đã trở nên năng động, thấm nhuần tinh thần kiến tạo, cống hiến, góp phần vào sự phát triển toàn diện của TP. Quyết tâm chính trị được cụ thể hóa qua từng hành động, thể hiện bằng kết quả công tác của tập thể lãnh đạo, cán bộ TP. Tinh thần đó cũng đang lan tỏa trong Nhân dân Thủ đô. Khi có cơ chế chính sách phù hợp, nguồn lực con người mạnh mẽ, tiếp thu tiến bộ khoa học, công nghệ, chắc chắn Thủ đô sẽ duy trì được đà phát triển hiện nay và ngày càng mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Bên cạnh kết quả đạt được, Hà Nội sẽ còn phải đối diện những khó khăn gì, và phải giải quyết như thế nào thưa bà?

- Hà Nội ngày càng trở nên năng động, mạnh mẽ hơn, điều đó là rất đáng quý, đáng mừng. Nhưng chúng ta không được quên khó khăn, thử thách phía trước còn rất nhiều. TP đang xây dựng quy hoạch 100 năm, vạch ra con đường phát triển dài hạn, khối lượng công việc phải làm để hoàn thiện hạ tầng đô thị, củng cố điều kiện phát triển còn rất nhiều. Ngay từng dự án cũng tồn tại những khó khăn, có thể phát sinh nhiều vấn đề bất ngờ, đặc biệt là dự án lớn như: Đại lộ cảnh quan sông Hồng; các tuyến ĐSĐT… Có thể là khó khăn về công nghệ, về những vấn đề quy định của pháp luật chưa chặt chẽ hoặc chưa đề cập tới, nhất là khó khăn về vốn. Đây đều là những thách thức thật sự với Hà Nội.

Bên cạnh đó, Hà Nội chuyển mình rất nhanh, nhiều cái mới và hiện đại nên cần có đội ngũ nhân lực với tư duy quản trị cũng phải hiện đại, phù hợp với bối cảnh, điều kiện và yêu cầu thực tế. Ngoài ra còn cần đội ngũ nhân sự có chuyên môn, trình độ khoa học, công nghệ cao để thực hiện đầu tư và quản lý hạ tầng đô thị. Trong thời gian ngắn sẽ rất khó có được đội ngũ nhân lực tinh túy như vậy, đòi hỏi TP phải có chính sách ưu đãi, thu hút đồng thời đào tạo nhân tài.

Về nguồn vốn, với hàng triệu tỷ đồng đầu tư cho giai đoạn 10 - 20 năm tới, chắc chắn ngân sách không thể cáng đáng được hết. Cách khả thi nhất là thu hút nguồn vốn từ DN tư nhân. Điều đó Hà Nội phải vận động mạnh mẽ hơn nữa để tranh thủ sự ủng hộ của Chính phủ, Quốc hội cho áp dụng những cơ chế chính sách phù hợp, hấp dẫn nhà đầu tư. Đồng thời với đó là phải có cơ chế kiểm soát, giám sát tốt các dự án hợp tác công tư, tránh tiêu cực, rủi ro, đảm bảo hiệu quả suất đầu tư và sự phát triển bền vững.

Có thể nói Hà Nội đã đầu tư đúng hướng. Đầu tư ở đây là bỏ công sức, nguồn lực để vận động cho cơ chế, chính sách, phá bỏ những rào cản kìm hãm; xây dựng đội ngũ nhân lực nhiệt huyết có trình độ và tinh thần cống hiến. Nhờ vậy, TP sẽ sớm được hưởng thành quả là những trái ngọt từ quá trình phát triển mạnh mẽ vừa qua. Điều cần nhất là phải tiếp tục duy trì tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm để Thủ đô ngày càng văn minh, giàu đẹp hơn.

Xin trân trọng cảm ơn bà!