Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT (Thông tư 29) được kỳ vọng sẽ lập lại trật tự cho hoạt động dạy thêm, học thêm (DTHT). Những động thái tích cực của các ban ngành cùng nhiều ý kiến thảo luận của đại biểu Quốc hội đã khẳng định sự quan tâm, quyết tâm của chính quyền địa phương, toàn ngành và toàn xã hội trong việc hoàn thiện các quy định DTHT để xây dựng nền giáo dục lành mạnh và chất lượng.
Trước đó, ông Hồ Tấn Minh, Chánh văn phòng Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh khẳng định sẽ không có ngoại lệ hay du di các trường hợp trong xử lý vi phạm về DHHT theo quy định tại Thông tư 29.
Trong khi Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh cho ra mắt cổng thông tin quản lý DTHT; đồng thời lấy ý kiến về điều kiện tổ chức dạy thêm tại trung tâm, nhiều địa phương khác đang xây dựng dự thảo quy định về DTHT thì có một số tỉnh, thành đã chính thức ban hành quy định về vấn đề này. Trong quy định của tỉnh Ninh Bình nêu rõ: không tổ chức DTHT vào các ngày lễ, Tết trong năm theo quy định của Chính phủ; không tổ chức DTHT vào các khoảng thời gian trước 7 giờ, từ 11 giờ 30 phút đến 13 giờ 30 phút và sau 21 giờ 30 phút hằng ngày; mỗi lớp học thêm học không quá 2 tiếng một ngày, có thời gian cho học sinh nghỉ giữa buổi; tuân thủ quy định của pháp luật về thời giờ làm việc, giờ làm thêm của người lao động; mỗi lớp học thêm không quá 40 học sinh; đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.
Trong quyết định mới ban hành, ngoài quy đinh về thời gian, UBND tỉnh Yên Bái giao Sở GD&ĐT tỉnh có trách nhiệm thông báo công khai nơi tiếp công dân tại trụ sở cơ quan và số điện thoại, địa chỉ hộp thư điện tử tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức về những vấn đề liên quan đến DTHT trên địa bàn tỉnh để kịp thời xử lý.
Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: liên quan đến hoạt động DTHT, Bộ GD&ĐT đã thực hiện 88 cuộc kiểm tra tại 4 UBND tỉnh, 46 sở, 3 đại học, 2 đại học quốc gia, 2 học viện và 56 cơ sở giáo dục đại học; trong đó có nội dung kiểm tra về DTHT tại một số sở GD&ĐT. Đến nay, 100% các sở đã chủ động tham mưu, phối hợp với các sở, ban, ngành xây dựng dự thảo quy định về DTHT của tỉnh; một số đại phương đã chính thức ban hành quy định về vấn đề này.
Nhìn nhận rõ nguyên nhân của DTHT tràn lan, Bộ GD&ĐT cho rằng, để chấm dứt tình trạng DTHT cần kiên trì, nỗ lực và phối hợp cùng lúc nhiều giải pháp.
Đầu tiên, cần hoàn thiện khung pháp lý về DTHT. Thông tư 29 đã tạo hành lang pháp lý cho công tác tổ chức, quản lý hoạt động DTHT. Bên cạnh việc đôn đốc, hướng dẫn các địa phương triển khai, cần tiếp tục rà soát, đánh giá các kết quả đạt được cũng như tồn tại hạn chế để nghiên cứu, hướng dẫn, chỉnh sửa thông tư (nếu phù hợp) với mục tiêu hướng tới một nền giáo dục lành mạnh, chất lượng, tất cả vì học sinh.
Các quy định khác như chế độ chính sách đối với nhà giáo cũng cần tiếp tục được quan tâm. Các địa phương theo thẩm quyền cần chủ động ban hành các chính sách nhằm thu hút, giữ chân và nâng cao chất lượng đời sống giáo viên; cùng với đó, yêu cầu đặt ra với thầy, cô giáo là cần tiếp tục nâng cao phẩm chất, trình độ, kỹ năng trong hoạt động dạy học.
Thứ hai, cần tiếp tục thông tin, tuyên truyền về những hệ lụy, tiêu cực, tác hại của DTHT tràn lan, không đúng quy định; về các lợi ích của việc xóa bỏ “nạn” DTHT tràn lan; phân tích rõ vai trò nền tảng của gia đình cho sự phát triển nhân cách, tri thức và đạo đức của trẻ. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội là yếu tố quan trọng giúp hình thành một môi trường giáo dục toàn diện, hỗ trợ học sinh phát triển tốt nhất về trí tuệ, thể chất và nhân cách.
Về chuyên môn, cần tích cực nâng cao chất lượng dạy và học giờ chính khóa: tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học, bảo đảm học sinh được học tập đúng, đủ trong giờ chính khóa theo yêu cầu cần đạt của chương trình; đổi mới phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá theo hướng hình thành phẩm chất, năng lực người học; việc ra đề kiểm tra, đánh giá thường xuyên, định kỳ, xét tuyển đầu cấp, thi tuyển sinh vào lớp 10, thi vào đại học phải phù hợp với yêu cầu cần đạt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, không gây áp lực học thêm cho học sinh.
Thực hiện khảo sát, phân loại trình độ học sinh (mức độ đạt được) để có phương án xếp lớp, xếp giáo viên phụ trách theo đối tượng, trình độ để tổ chức ôn tập, bồi dưỡng cho những học sinh có kết quả học tập ở mức chưa đạt; học sinh lớp cuối cấp. Chú trọng sinh hoạt chuyên môn cụm trường, liên trường nhằm tăng cường trao đổi, phát huy, nhân rộng các mô hình hay, cách làm tốt, hiệu quả trong việc dạy học; khuyến khích giáo viên, học sinh sử dụng khai thác thư viện nhà trường; xây dựng mô hình hỗ trợ học tập trong các nhà trường dưới sự hướng dẫn của thầy, cô giáo.
Ngành giáo dục các địa phương cũng cần tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương bố trí nguồn ngân sách Nhà nước và tăng cường huy động nguồn lực xã hội hóa xây dựng đủ trường, lớp và bảo đảm chất lượng để mọi học sinh trong độ tuổi phổ cập giáo dục được đến trường.
Cùng với đó, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất đáp ứng nhu cầu học 2 buổi/ngày để học sinh học đủ trong ngày; xây dựng các trường học có chất lượng, học ở đâu cũng có chất lượng tương đương nhau; giảm sĩ số học sinh trên lớp theo đúng định mức được Nhà nước ban hành.
Ngoài ra, cần đầu tư cho đội ngũ giáo viên thông qua việc tổ chức bồi dưỡng chuyên môn thường xuyên, khuyến khích giáo viên tự học, cập nhật kiến thức mới. Điều quan trọng nhất là thúc đẩy xây trường, bảo đảm đủ trường công lập cho học sinh.
Tại phiên thảo luận về vấn đề DTHT trong Dự án Luật Nhà giáo (Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoa XV), đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) đặt vấn đề: Hiện nay, xã hội, phụ huynh, học sinh có nhu cầu học thêm và đây là nguyện vọng chính đáng. Nhiều học sinh tự nguyện tìm đến các trung tâm học thêm tiếng Anh hoặc các môn văn hóa khác.
Khi có nhu cầu của học sinh, gia đình thì giáo viên cũng mong muốn tăng thu nhập và họ chọn cách đi làm thêm là dạy thêm. Sau 8 tiếng dạy trên lớp, giáo viên hoàn toàn có thể bỏ công sức ra để dạy thêm. Việc giáo viên từ bỏ thời gian dành cho gia đình để làm thêm công việc liên quan đến chuyên môn và mang lại lợi ích, tăng thêm thu nhập không có gì sai trái. Vấn đề quan trọng nhất cần bàn là chống tiêu cực trong dạy thêm, như tình trạng giáo viên ép buộc học sinh và trục lợi từ học thêm…. “Tại Khoản 2, Điểm c, Điều 11 quy định cấm ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức chưa phù hợp, cần sửa lại thành: Cấm tham gia dạy, học thêm trái quy định của pháp luật”, đại biểu nêu quan điểm, đồng thời, kiến nghị Bộ GD&ĐT xây dựng bộ quy chế về DTHT theo hướng công khai, qua đó giúp hạn chế DTHT tràn lan, không cần thiết.
Để tăng tính minh bạch, quản lý chặt chẽ hoạt động DTHT và gắn với trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp, đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn Hòa Bình) đề nghị bổ sung điểm e, khoản 2, Điều 7, Luật Nhà giáo: “Các hoạt động dạy học ngoài chương trình chính khóa bao gồm bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu, phụ đạo bổ trợ ngoài giờ - đúng quy định của pháp luật được coi là một phần của hoạt động nghề nghiệp khi đảm bảo đúng mục đích giáo dục, không vụ lợi và tuân thủ các quy định quản lý về DTHT hiện hành”.
Trong khi đó, đại biểu Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) bày tỏ: nếu chương trình, cách dạy ở trường giúp học sinh nắm được ngay trên lớp, học sinh sẽ không có nhu cầu học thêm. Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần xem xét chương trình học có đang nặng quá khiến nhiều học sinh phải đi học thêm không; từ đó cần giảm chương trình và lượng kiến thức học sinh học trên lớp.
Đại biểu Đỗ Huy Khánh (đoàn Đồng Nai) cho biết: việc học thêm là nhu cầu cần thiết của xã hội. Hiện có hai luồng ý kiến, một là cấm, hai là quản lý. Theo ông, không thể "không quản được thì cấm". Đại biểu Đỗ Huy Khánh đề nghị Bộ GD&ĐT phối hợp với các bộ ngành liên quan để ban hành các quy định quản lý đối với việc DTHT hiện nay.
Đồng quan điểm, đại biểu Chamaléa Thị Thủy (đoàn Ninh Thuận) khẳng định: Trong thực tế, việc dạy thêm là nhu cầu có thật của giáo viên, học thêm là nhu cầu có thật của học sinh, nhất là khu vực đô thị, vùng có điều kiện kinh tế phát triển, các cháu được gia đình đầu tư cho học tập. Học sinh có năng lực học tập tốt cũng có nhu cầu học thêm nhằm nâng cao hơn ngoài kiến thức cơ bản, nhất là các cháu có nguyện vọng thi vào các trường chuyên, thi học sinh giỏi các cấp và thi vào các trường đại học thuộc nhóm đầu. Do vậy, cần nhìn nhận vấn đề DTHT một thấu đáo để đưa ra các quy định phù hợp nhất.
Được biết, ngày 19 và sáng 20/6, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội sẽ tiến hành hoạt động chất vấn lĩnh vực GD&ĐT; trong đó có việc thực hiện quy định của pháp luật về DTHT và người trả lời chất vấn là Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn.
Trong bối cảnh cả nước quyết liệt thực hiện Thông tư 29, đầu tháng 5/2025, Văn phòng TƯ Đảng có thông báo kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với đại diện Đảng uỷ Chính phủ và các ban, bộ, ngành TƯ về tình hình thực hiện các nghị quyết của TƯ về GD&ĐT; chuẩn bị Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá giáo dục, đào tạo và một số chủ trương hỗ trợ dạy và học.
Theo đó, Tổng Bí thư thống nhất chủ trương các trường tiểu học, THCS tổ chức dạy học 2 buổi/ngày tuỳ theo điều kiện của từng địa phương về cơ sở vật chất, tài chính và giáo viên; có lộ trình thực hiện từng bước chủ trương này, trong đó cần kết hợp Nhà nước đầu tư là chính với khuyến khích xã hội hoá. Việc dạy học 2 buổi/ngày bảo đảm không thu phí và giảm áp lực với học sinh, tăng cường dạy học về văn hóa, nghệ thuật, bảo đảm cho học sinh phát triển toàn diện.
Tổng Bí thư giao Đảng uỷ Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT, các bộ, ngành, địa phương chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về cơ sở vật chất, giáo viên, nội dung chương trình dạy học, hoạt động giáo dục để các trường tiểu học, THCS dạy học 2 buổi/ngày bảo đảm nâng cao chất lượng giáo dục. Thời gian thực hiện từ năm học 2025 - 2026.
Tổng Bí thư đồng ý giao Đảng uỷ Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT chủ trì, phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng Đề án trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (tương tự Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về khoa học, công nghệ). Nghị quyết này không thay thế các nghị quyết đã có, mà lựa chọn những vấn đề then chốt nhất, điểm nghẽn lớn hiện nay để tập trung chỉ đạo, tạo chuyển biến rõ ràng, cụ thể trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo; trình Bộ Chính trị cho chủ trương về Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hoá, nâng cao chất lượng GD&ĐT.
Có thể khẳng định, quản lý DTHT không phải là việc riêng của ngành giáo dục. Các cấp, ngành và người dân cần chung tay phát hiện, xử lý, loại bỏ các hình thức DTHT không đúng quy định; đồng thời cần thay đổi nhận thức trong Nhân dân về DTHT để xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn từ nhà trường, gia đình và xã hội.
(còn nữa)
