Saturday, 08:47 18/07/2015
Chấm dứt tình trạng chồng chéo trong quy hoạch
Kinhtedothi - Quy hoạch được lập quá nhiều, nhưng chất lượng thấp, quy hoạch không gắn với nhu cầu sử dụng cũng như nguồn lực thực hiện và thiếu tính khả thi, gây lãng phí nguồn lực.
Quy hoạch thiếu gắn kết, không thống nhất và còn nhiều chồng chéo, mâu thuẫn, làm giảm hiệu lực, hiệu quả của quy hoạch. Quy hoạch cũng chưa thể hiện được vị trí, vai trò là công cụ của Nhà nước để điều hành phát triển kinh tế - xã hội...
Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, Vụ trưởng Vụ Quản lý quy hoạch (Bộ KH&ĐT) Vũ Quang Các nhấn mạnh, khắc phục những hạn chế trên, Luật Quy hoạch đang được Bộ KH&ĐT dự thảo, dự kiến báo cáo Chính phủ trong tháng 7 này và trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10, thông qua tại Kỳ họp thứ 11. Nhiều điểm mới với cách nhìn mới về cơ bản sẽ đáp ứng đòi hỏi hội nhập kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành nghề, DN phát huy khả năng của mình, không bị bó trong các quy hoạch ngành, quy hoạch của từng địa phương.
Theo Dự thảo Luật Quy hoạch mới, hầu hết các lĩnh vực, ngành nghề sẽ không còn được lập các quy hoạch nữa. Vậy đâu là lý do, thưa ông?
- Theo thống kê của Bộ KH&ĐT, tới năm 2013, cả nước có 8.955 dự án quy hoạch thuộc mọi lĩnh vực. Dự kiến tới năm 2020, cả nước sẽ có 19.285 quy hoạch được lập. Còn các bộ, ngành, địa phương vẫn tiếp tục đưa ra nhiều quy hoạch, chẳng hạn như theo quy hoạch được Bộ Công Thương công bố hồi tháng 3 vừa qua, từ nay đến năm 2025, sẽ chỉ cấp tối đa 249 giấy phép phân phối rượu và tối đa 996 giấy phép bán buôn mặt hàng này...
Có thể thấy trong tất cả các sản phẩm, ngành nghề hiện nay thì lĩnh vực nào cũng muốn có quy hoạch và lĩnh vực nào cũng bị phá vỡ quy hoạch. Chúng ta xây dựng quy hoạch nhưng không có ai thực hiện theo quy hoạch hoặc quy hoạch một đằng, thực hiện một nẻo. Quy hoạch chồng chéo, quy hoạch nọ vướng quy hoạch kia, không thể thực hiện được. Thực tế, các quy hoạch của các ngành, địa phương đều "chạy theo" thị trường chứ không dựa trên thị trường, quy hoạch theo chủ quan là chính.
Thưa ông, đã có một thời gian dài, quan điểm nếu không có quy hoạch sẽ rất khó trong việc huy động nguồn lực, đề ra những mục tiêu cụ thể, dễ dẫn đến chồng chéo, lãng phí… Vậy thực tế thời gian qua diễn ra như thế nào?
- Đúng là thời gian qua đã có không ít quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch chuyên ngành được xây dựng, triển khai, tuy nhiên cũng đã có không ít ý kiến yêu cầu phải xem xét lại các quy hoạch đang gây khó khăn, cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN. Đơn cử như trong lĩnh vực kinh doanh gas, theo Dự thảo Nghị định về kinh doanh mặt hàng này đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến, một trong những điều kiện để được phép kinh doanh gas là cửa hàng bán gas bình phải có địa điểm phù hợp với quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Thoạt nghe thì rất khoa học, rất có kế hoạch nhưng thực chất bên trong là "một cuộc chiến chạy chọt". Ví như việc sang nhượng giấy phép cửa hàng bán gas có giá lên đến cả trăm triệu đồng một giấy phép. Do đó, chỉ cần xây dựng quy chế về an toàn cửa hàng bán gas, còn vị trí nào, ở đâu thì tùy theo phương án kinh doanh, DN sẽ quyết định, miễn làm sao đi vào hoạt động đảm bảo yêu tố an toàn cho xã hội. Thậm chí, 2 cửa hàng gas nằm sát nhau cũng được, như thế mới phản ánh đúng quy luật thị trường, đảm bảo nguyên tắc cạnh tranh.
Không phải ngẫu nhiên mà tại một hội thảo mới đây về Dự thảo Nghị định đăng ký kinh doanh, nhiều ý kiến đã nhắc tới nỗi lo các quy hoạch do bộ, ngành, địa phương ban hành "ngáng chân" quyền tự do sản xuất, kinh doanh.
Theo ông, tại sao các quy hoạch của ta lại kém hiệu quả như vậy?
- Tất cả là bởi chúng ta không có đủ nguồn lực để thực hiện các quy hoạch khiến cho quy hoạch về tổng thể là không xử lý được. Quy hoạch ban ra thì phải có chính sách đi kèm để thực hiện cho được, nhưng chúng ta lại không có chính sách, hoặc có cũng như không vì không có nguồn lực nào để thực hiện hoặc đáp ứng đủ. Nhiều quy hoạch giao cho địa phương chi ngân sách làm nhưng địa phương cũng không làm nổi. Chưa kể, có tình trạng các bộ, ngành, địa phương đưa lợi ích nhóm cục bộ, cát cứ địa phương mình vào các quy hoạch nên hầu hết các quy hoạch đều không được thực hiện một cách khách quan hay vì lợi ích của người dân, vì sự phát triển của ngành, sản phẩm đó...
Các nước đều có quy hoạch nhưng đi kèm theo các quy hoạch này họ dành một khoản ngân sách cụ thể và thích đáng để thực hiện nó. Người dân thực hiện theo quy hoạch thì được hưởng lợi rất nhiều từ các quy hoạch này, ngược lại sẽ không nhận được gì nên người dân của họ thường tuân thủ quy hoạch. Và chắc chắn không phải sản phẩm nào, lĩnh vực nào họ cũng làm quy hoạch như ở ta.
Vậy những quy hoạch trước đây đã tốn rất nhiều nguồn lực để triển khai như: Quy hoạch một số ngành nông nghiệp, ô tô, công nghiệp phụ trợ… tới đây sẽ ra sao, thưa ông?
- Trước đây, do không bàn thảo ngay từ đầu, nên nhiều quy hoạch phải mất hàng năm để điều chỉnh, làm cản trở đầu tư, gây chậm tiến độ các công trình. Vì vậy, khi xây dựng Dự thảo Luật Quy hoạch, chúng tôi đã rà soát một số lượng lớn bản quy hoạch hiện hành và chốt lại ở 21 bản quy hoạch ở cấp quốc gia, cấp vùng, cấp tỉnh thật sự cần để phục vụ quản lý quy hoạch. Ở đây, không phải những bản quy hoạch rời rạc, đơn lẻ, độc lập mà nhiều cơ quan tham gia. Từng bản quy hoạch phải chịu sự cọ xát và thẩm định với những câu hỏi khắt khe, mang tính thách thức của các chuyên gia các lĩnh vực liên quan. Với phương thức này, chất lượng quy hoạch sẽ tăng lên nhờ phương thức tích hợp, qua đó thay đổi được tình trạng lãng phí nguồn lực, cản trở đầu tư của DN hiện nay.
Theo Dự thảo Luật Quy hoạch, tới đây sẽ chỉ còn 21 loại quy hoạch ở cấp T.Ư, vùng và tỉnh. Các ngành, lĩnh vực được tích hợp trong quy hoạch tổng thể các cấp, vậy lấy gì đảm bảo luật mới sẽ tốt hơn khi không còn các quy hoạch nữa?
- Chúng tôi xây dựng Dự thảo Luật Quy hoạch với mục tiêu là dẫn dắt đất nước đi vào giai đoạn phát triển mới với một tầm nhìn mới. Và đây là đòi hỏi khách quan, chúng ta phải thay đổi. Đã có trường hợp, chúng ta bị dẫn chiếu một bản quy hoạch và coi đó là bằng chứng để bị kiện bán phá giá, vì trong đó ở phần thực thi ghi rõ sẽ hỗ trợ ngành đó phát triển ra sao. Rất may là các luật sư phát hiện ra bản quy hoạch đó mới chỉ ở trên giấy, chưa có ngân khoản nào được chi. Nhưng nói vậy để thấy rằng, chúng ta đang bước sang một giai đoạn phát triển mới với nhiều cam kết và luật chơi quốc tế, nếu cứ làm khác đi, chúng ta sẽ gặp khó khăn. Đúng là mọi sự thay đổi đều là thách thức. Nhưng vì lợi ích của quốc gia, vì sự phát triển của đất nước, chúng ta phải làm.
Theo ông, làm thế nào để các điều kiện, tiêu chuẩn với mỗi ngành nghề, sản phẩm tới đây sẽ không trở thành "tên gọi khác" của quy hoạch?
- Trước hết, mỗi tiêu chuẩn, điều kiện đưa ra phải gắn được với chuỗi giá trị của sản phẩm, ngành nghề đó. Các điều kiện, tiêu chuẩn phải có chọn lọc. Các điều kiện, tiêu chuẩn không cần thiết phải được xóa bỏ, hạn chế ban hành. Chúng ta không thể bỏ các quy hoạch để rồi "đẻ" một cách ồ ạt ra các đề án, chương trình để thay thế vào mà tới đây các đề án, chương trình với mỗi ngành nghề sản phẩm phải được gắn chặt với các điều kiện để thực hiện, nguồn lực để triển khai công việc đó. Việc quy định cứng bằng quy hoạch không những khiến khó ứng biến trong điều kiện nhạy bén của kinh tế thị trường, mà còn cản trở hoạt động đầu tư, kinh doanh của người dân và DN. Chúng ta chỉ quản lý bằng điều kiện kinh doanh, chứ không phải bằng bản quy hoạch khô cứng.
Xin cảm ơn ông!
Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị, Vụ trưởng Vụ Quản lý quy hoạch (Bộ KH&ĐT) Vũ Quang Các nhấn mạnh, khắc phục những hạn chế trên, Luật Quy hoạch đang được Bộ KH&ĐT dự thảo, dự kiến báo cáo Chính phủ trong tháng 7 này và trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10, thông qua tại Kỳ họp thứ 11. Nhiều điểm mới với cách nhìn mới về cơ bản sẽ đáp ứng đòi hỏi hội nhập kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành nghề, DN phát huy khả năng của mình, không bị bó trong các quy hoạch ngành, quy hoạch của từng địa phương.
Theo Dự thảo Luật Quy hoạch mới, hầu hết các lĩnh vực, ngành nghề sẽ không còn được lập các quy hoạch nữa. Vậy đâu là lý do, thưa ông?
- Theo thống kê của Bộ KH&ĐT, tới năm 2013, cả nước có 8.955 dự án quy hoạch thuộc mọi lĩnh vực. Dự kiến tới năm 2020, cả nước sẽ có 19.285 quy hoạch được lập. Còn các bộ, ngành, địa phương vẫn tiếp tục đưa ra nhiều quy hoạch, chẳng hạn như theo quy hoạch được Bộ Công Thương công bố hồi tháng 3 vừa qua, từ nay đến năm 2025, sẽ chỉ cấp tối đa 249 giấy phép phân phối rượu và tối đa 996 giấy phép bán buôn mặt hàng này...
Có thể thấy trong tất cả các sản phẩm, ngành nghề hiện nay thì lĩnh vực nào cũng muốn có quy hoạch và lĩnh vực nào cũng bị phá vỡ quy hoạch. Chúng ta xây dựng quy hoạch nhưng không có ai thực hiện theo quy hoạch hoặc quy hoạch một đằng, thực hiện một nẻo. Quy hoạch chồng chéo, quy hoạch nọ vướng quy hoạch kia, không thể thực hiện được. Thực tế, các quy hoạch của các ngành, địa phương đều "chạy theo" thị trường chứ không dựa trên thị trường, quy hoạch theo chủ quan là chính.
Thưa ông, đã có một thời gian dài, quan điểm nếu không có quy hoạch sẽ rất khó trong việc huy động nguồn lực, đề ra những mục tiêu cụ thể, dễ dẫn đến chồng chéo, lãng phí… Vậy thực tế thời gian qua diễn ra như thế nào?
- Đúng là thời gian qua đã có không ít quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch chuyên ngành được xây dựng, triển khai, tuy nhiên cũng đã có không ít ý kiến yêu cầu phải xem xét lại các quy hoạch đang gây khó khăn, cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN. Đơn cử như trong lĩnh vực kinh doanh gas, theo Dự thảo Nghị định về kinh doanh mặt hàng này đang được Bộ Công Thương lấy ý kiến, một trong những điều kiện để được phép kinh doanh gas là cửa hàng bán gas bình phải có địa điểm phù hợp với quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Thoạt nghe thì rất khoa học, rất có kế hoạch nhưng thực chất bên trong là "một cuộc chiến chạy chọt". Ví như việc sang nhượng giấy phép cửa hàng bán gas có giá lên đến cả trăm triệu đồng một giấy phép. Do đó, chỉ cần xây dựng quy chế về an toàn cửa hàng bán gas, còn vị trí nào, ở đâu thì tùy theo phương án kinh doanh, DN sẽ quyết định, miễn làm sao đi vào hoạt động đảm bảo yêu tố an toàn cho xã hội. Thậm chí, 2 cửa hàng gas nằm sát nhau cũng được, như thế mới phản ánh đúng quy luật thị trường, đảm bảo nguyên tắc cạnh tranh.
Không phải ngẫu nhiên mà tại một hội thảo mới đây về Dự thảo Nghị định đăng ký kinh doanh, nhiều ý kiến đã nhắc tới nỗi lo các quy hoạch do bộ, ngành, địa phương ban hành "ngáng chân" quyền tự do sản xuất, kinh doanh.
Theo ông, tại sao các quy hoạch của ta lại kém hiệu quả như vậy?
- Tất cả là bởi chúng ta không có đủ nguồn lực để thực hiện các quy hoạch khiến cho quy hoạch về tổng thể là không xử lý được. Quy hoạch ban ra thì phải có chính sách đi kèm để thực hiện cho được, nhưng chúng ta lại không có chính sách, hoặc có cũng như không vì không có nguồn lực nào để thực hiện hoặc đáp ứng đủ. Nhiều quy hoạch giao cho địa phương chi ngân sách làm nhưng địa phương cũng không làm nổi. Chưa kể, có tình trạng các bộ, ngành, địa phương đưa lợi ích nhóm cục bộ, cát cứ địa phương mình vào các quy hoạch nên hầu hết các quy hoạch đều không được thực hiện một cách khách quan hay vì lợi ích của người dân, vì sự phát triển của ngành, sản phẩm đó...
Cần xây dựng quy chế về cửa hàng bán gas để đảm bảo yếu tố an toàn xã hội. Ảnh: Trần Mạnh
|
| Dự thảo Luật Quy hoạch bao gồm 6 chương với 67 điều. Trong đó, chương I là các quy định chung, gồm 15 điều. Chương II đến chương V là các quy định chính về việc lập quy hoạch, thẩm định và phê duyệt quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, quản lý và thực hiện quy hoạch. Chương VI là các điều khoản thi hành. Nếu được đưa vào triển khai, Luật Quy hoạch sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2017 và chấm dứt hiệu lực của các luật khác có quy định về hoạt động quy hoạch. Quy hoạch thời kỳ 2011 - 2020 đã được phê duyệt trước ngày Luật này có hiệu lực không phải lập, thẩm định, phê duyệt lại;Quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030 sẽ được thực hiện theo quy định của Luật này. |
