Chuẩn bị “đại sắp xếp” hệ thống giáo dục đại học công lập

Sẽ sắp xếp, sáp nhập cơ sở đại học công lập trong thời gian tới là nội dung được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh tại hội nghị giáo dục đại học diễn ra ngày 18/9.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, Nghị quyết số 71 ngày 22/8/2025 của Trung ương đã đánh giá đúng hơn về vị trí, vai trò của giáo dục đại học với đầu tư tương xứng; mong muốn các trường đại học phát triển tốc độ nhanh, mạnh hơn, định hướng rõ ràng hơn nữa.

Nghị quyết cũng đặt yêu cầu rất cao về chất lượng và mục tiêu đào tạo nhân tài. Trong đó các trường đại học công lập cần có tính định hướng, dẫn dắt cao hơn. Các trường ngoài công lập phải được tạo điều kiện tốt hơn để phát triển.

Theo Bộ trưởng, đây là thời cơ, là thời vận, là điểm bứt phá quan trọng, nếu không kịp thời nắm bắt, phát huy lợi thế, sẽ lỡ nhịp. Vì vậy, tư duy cần đặt ra lúc này là làm thế nào để không bỏ lỡ thời cơ, tận dụng được cơ hội, hoàn thành sứ mệnh phát triển giáo dục đại học. Bộ trưởng mong muốn toàn ngành chung tay hành động để nắm bắt thời cơ hiếm có.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, sắp tới giáo dục đại học sẽ bước vào giai đoạn sắp xếp, sáp nhập, tinh giản. Theo đó, việc tái cấu trúc, sắp xếp các trường công lập sẽ thực hiện bằng hình thức lên kế hoạch và yêu cầu thực thi, việc hỏi ý kiến chỉ có tính tham khảo.

Ngoài khối trường công an, quân đội do hai bộ chủ quản quyết định và nhóm trường tư thục, cả nước hiện có khoảng 140 trường đại học công lập sẽ nằm trong diện sáp nhập, tinh giản. Hiện chưa công bố giảm bao nhiêu nhưng chủ trương là giảm sâu, giảm rất nhiều đầu mối.

Bộ trưởng cho biết sẽ có nhiều phương án thực hiện. Có thể trường khối trung ương, bộ ngành quản lý sẽ về thuộc địa phương; có thể trường địa phương nhập vào trường trung ương; có thể các trường trung ương hoặc các trường địa phương nhập vào nhau; một số trường sẽ phải giải thể nếu quy mô nhỏ, không đáp ứng đủ điều kiện tiêu chuẩn. Các trường gần nhau về các lĩnh vực sẽ sáp nhập để khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, khó phát triển. Các cơ sở tích hợp, ghép lại, tái cấu trúc, có thể sẽ chỉ định chứ không phải để các đơn vị lựa chọn.

Bộ trưởng nhấn mạnh việc tái sắp xếp, sáp nhập không phải chỉ để giảm đầu mối mà để tạo động lực phát triển. Hiện, Ban chỉ đạo của Bộ đã xây dựng phương án, báo cáo Thủ tướng, chờ ý kiến chỉ đạo trước khi triển khai.

Dù các cơ sở giáo dục đã tổ chức xong đại hội tại đơn vị nhưng đây là thời điểm tái cấu trúc có tính đột phá. Vì vậy, các thầy cô khối trường công lập cần sẵn sàng cho mọi khả năng, vui trong mọi tình huống, nếu lo tôi sẽ ngồi đâu là một thái độ không phù hợp. Các thầy cô phải hết sức vì việc công, trách nhiệm với việc chung, trong 3 tháng tới phải cùng nhau suy nghĩ làm sao để phát triển được đơn vị của mình, tận dụng thời cơ, chuẩn bị hành trang cho phía trước.

Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, hiện cả nước có 11 đại học; 173 trường đại học, học viện (không gồm đại học quốc gia, đại học vùng), trong đó có 61 trường đại học tư thục và 5 trường đại học nước ngoài; 8 trường đào tạo bồi dưỡng có hoạt động giáo dục đại học; 40 viện nghiên cứu đào tạo trình độ tiến sỹ và 5 cơ sở khác được đào tạo thạc sỹ tiến sỹ. Số trường thuộc khối quốc phòng, an ninh là 40 trường.

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71, ngày 15/9, Chính phủ đã ra Nghị quyết 281 ban hành chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 71. Chính phủ yêu cầu Bộ GD&ĐT "xây dựng và triển khai đề án sắp xếp, tái cấu trúc hệ thống cơ sở giáo dục đại học, sáp nhập, giải thể các cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn; đề án nghiên cứu sáp nhập các viện nghiên cứu với các cơ sở giáo dục đại học; quy định cơ cấu tổ chức cơ sở giáo dục đại học để xóa bỏ cấp trung gian, bảo đảm quản trị tinh gọn, thống nhất, hiệu quả".

Bộ GD&ĐT tập trung thực hiện hiệu quả Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050, thể hiện đúng vai trò nòng cốt trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của các vùng và địa phương, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu các ngành, lĩnh vực trọng điểm.

Chính phủ cũng yêu cầu Bộ GD&ĐT nghiên cứu chuyển một số trường đại học về địa phương quản lý để nâng cao hiệu quả quản lý và đáp ứng tốt hơn yêu cầu đào tạo nhân lực của địa phương.