Các nhà khoa học cảnh báo rằng đà tiến của cơn lốc Omicron trên thế giới hiện nay đảm bảo rằng nó sẽ không phải là phiên bản cuối cùng của virus SARS-CoV2.
Lợi thế của Omicron
Mỗi lần lây nhiễm đều tạo cơ hội cho virus đột biến và Omicron có lợi thế hơn so với những biến thể trước với khả năng lây lan nhanh, dù xuất hiện vào thời điểm vaccine phủ sóng rộng hơn.
Điều đó đồng nghĩa virus có thể tiến hóa thành các biến thể nhiều hơn nữa. Các chuyên gia khẳng định không có gì đảm bảo các biến thể tiếp theo của Omicron sẽ gây bệnh nhẹ hơn hay các loại vaccine hiện có sẽ chống lại được chúng.
Leonardo Martinez, một nhà dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Boston, cho biết: “Omicron càng lây lan nhanh thì càng có nhiều cơ hội đột biến, có khả năng dẫn đến nhiều biến thể hơn”.
Kể từ khi xuất hiện vào giữa tháng 11, Omicron đã lây lan nhanh trên toàn cầu như “ngọn lửa tấn công đám cỏ khô”. Nghiên cứu cho thấy biến thể này có khả năng lây lan ít nhất gấp hai lần so với Delta và bốn lần so với phiên bản gốc của virus SARS-CoV2.
Omicron có nhiều khả năng tái nhiễm ở những người trước đó đã mắc Covid-19 và gây ra “nhiễm bệnh đột phá” ở những người đã được tiêm chủng, đồng thời tấn công những người chưa được tiêm chủng. Tổ chức Y tế Thế giới đã báo cáo kỷ lục 15 triệu ca nhiễm Covid-19 mới trong tuần từ 3-9/1, tăng 55% so với tuần trước.
Hai phương thức "tiến hóa" của virus
Tiến sĩ Stuart Campbell Ray, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Johns Hopkins, cho biết: “Các đợt bùng phát dai dẳng có thể tạo điều kiện sản sinh ra các biến thể mới”.
Do đặc tính của Omicron gây bệnh nhẹ hơn Delta, giới khoa học cũng hy vọng việc này dấy lên hy vọng rằng đây sẽ là khởi đầu của xu hướng “giảm độc lực” của virus và khiến căn bệnh dịch này dần trở nên nhẹ như cảm lạnh thông thường.
Các chuyên gia khẳng định, virus không thể lây lan mạnh nếu khiến vật chủ tử vong nhanh chóng, nhưng mặt khác không phải lúc nào virus cũng giảm khả năng sát thương theo thời gian.
Một biến thể cũng có thể đạt được mục tiêu chính là tái tạo - nếu những người bị nhiễm ban đầu phát triển các triệu chứng nhẹ, lây lan virus khi tương tác với những người khác, sau đó bệnh mới tiến triển nặng, Ray giải thích bằng ví dụ.
“Mọi người đã tự hỏi liệu virus có tiến triển đến mức độ nhẹ dần hay không. Tôi không nghĩ rằng chúng ta có thể tự tin rằng virus sẽ giảm khả năng sát thương theo thời gian”, chuyên gia này cho biết.
Ngày càng có “kinh nghiệm” trong việc né miễn dịch sẽ giúp virus tồn tại lâu dài. Khi SARS-CoV-2 tấn công lần đầu, không ai được miễn nhiễm. Nhưng số người khỏi bệnh và vaccine đã tạo ra khả năng miễn dịch cho phần lớn thế giới, vì vậy virus phải thích nghi. Có rất nhiều con đường khả thi để “tiến hóa”. Động vật có khả năng nhiễm tạo ra các biến thể mới. Chó và mèo, hươu và chồn nuôi trong trang trại chỉ là một số loài động vật dễ bị ảnh hưởng bởi virus, có thể là nơi tạo ra đột biến mới và lây lan ngược lại con người.
Một con đường tiềm năng khác: Với sự lưu hành của cả Omicron và Delta, mọi người có thể bị nhiễm biến thể kép – điều mà chuyên gia Ray gọi là “biến thể Franken”, lai với các đặc điểm của cả hai loại.
Để hạn chế sự xuất hiện của các biến thể, các nhà khoa học nhấn mạnh việc tiếp tục thực hiện các biện pháp y tế công cộng như đeo khẩu trang và tiêm phòng. Mặc dù Omicron có khả năng né miễn dịch tốt hơn Delta, các chuyên gia cho biết, vaccine vẫn cung cấp khả năng bảo vệ và tiêm nhắc lại giúp giảm đáng kể việc diễn biến nghiêm trọng, nhập viện và tử vong.
Chuyên gia Ray ví vaccine như một chiếc “áo giáp” cho nhân loại, ngăn chặn việc lây lan của virus dù không thể ở mức độ tuyệt đối. Đối với một loại virus lây lan theo cấp số nhân, “bất cứ thứ gì hạn chế sự lây lan đều có thể có tác dụng lớn”, chuyên gia này cho biết. Ngoài ra, khi những người được chủng ngừa mắc bệnh cũng thường nhẹ và khỏi nhanh hơn, để lại ít thời gian hơn để virus có khả năng sinh sản và tiếp tục đột biến.
