Chuyện về những ngôi đền thờ Bác giữa vòng vây của giặc 

Những đền thờ Bác trên đồn giặc ở Cà Mau

Cà Mau là một trong những tỉnh có nhiều khu đền thờ Bác ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long với 21 đền, phủ thờ gắn liền với quá trình đấu tranh của quân dân địa phương. Trong đó, có 8 đền thờ được xây dựng trong năm 1969 ngay sau khi Bác mất.

Nằm tại ngã ba sông Ông Trang, Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh ở xã Viên An, huyện Ngọc Hiển được xây dựng sớm nhất ở Cà Mau. Theo lịch sử địa phương, ngay ngày  Bác mất năm 1969, người dân xã Viên An cũng như người dân cả nước mong mỏi có nơi thờ tự để tưởng nhớ Người. Ngày 10/9/1969, đền thờ Bác được khởi công xây dựng bằng cây lá địa phương tại xóm Ông Bọng, ấp Ông Trang, ngay ngã năm xã Viên An, có bục thờ và ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh, sàn lót ván đước. Dù bom đạn ác liệt, nhưng ngày khánh thành đền, hơn 600 cán bộ và Nhân dân địa phương tham dự. Những năm sau đó, địch dùng không quân quần thảo, thả chất độc dioxin nhằm hủy diệt ngôi đền. Nhưng bằng cả tấm lòng và cả trái tim, người dân xã Viên An sẵn sàng hy sinh tính mạng để bảo vệ ngôi đền.

Ngày 10/5/1975, Chi bộ ấp Ông Trang thống nhất dời Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh từ xóm Ông Bọng về vàm Ông Trang hiện nay, ngay trên đồn cũ của giặc. 

Tại huyện Cái Nước, Cà Mau, khi hay Bác mất, nữ Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Phạm Thị Bay, khi ấy là Phó Bí thư xã Hưng Mỹ đã trực tiếp đứng ra vận động Nhân dân xây đền thờ Bác tại ngã ba Đầu Sấu, trên nền đất của gia đình ông Nguyễn Văn Cung thuộc ấp Rau Dừa, xã Hưng Mỹ. Không ai bảo ai, người góp công, người góp của với tinh thần làm việc khẩn trương, hăng say, chỉ khoảng sau 10 ngày xây cất, ngôi đền thờ Bác trang nghiêm đã được hình thành.

Trao đổi với phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị, thiếu tá Nguyễn Hoàng Dân, cựu chiến binh 74 tuổi, nguyên Chủ tịch UBND phường 5, TP Cà Mau (khi ấy là xã ủy viên xã Hưng Mỹ, huyện Cái Nước) kể lại: “Khi hay tin có Đền thờ Bác, địch ở Chi khu Cái Nước đã tập trung lực lượng tấn công để đốt đền. Biến đau thương thành hành động, Đảng bộ xã Hưng Mỹ phát động Nhân dân chiến tranh du kích, đào hầm, làm bãi chông để chặn địch. Giặc tấn công nhiều lần đều bị du kích ta đánh bật ra. Không đốt phá được đền thờ của Bác Hồ, chúng đành phải bỏ cuộc”. Ngày 7/10/1974, đứng trước bàn thờ của Bác, Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Phạm Thị Bay cùng tất cả đảng viên hạ quyết tâm đánh thắng trận Chi khu Cái Nước, lấy đồn giặc làm nơi đặt Đền thờ Bác.

Vừa giải phóng Chi khu Cái Nước, Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Phạm Thị Bay một lần nữa phát động quần chúng Nhân dân và các đoàn thể đóng góp sức người, sức của khởi công xây dựng Đền thờ Bác ngày 5/1/1975 tại nơi mới, ngay trên nền đất của Chi khu Cái Nước (nay là thị trấn Cái Nước, huyện Cái Nước).

Đền thờ Bác mới được khánh thành vào ngày 29/3/1975 trong không khí trang nghiêm, Nhân dân khắp nơi đã về dự, thắp hương và báo công dâng Bác. Khí thế ấy đã nhân lên sức mạnh cho quân dân Cái Nước trước trận đánh cuối cùng giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Trao đổi với phóng viên, thượng tá Trần Thành Công, chính trị viên huyện Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau nói: “Kẻ thù từng nói, muốn đánh đổ được niềm tin của người dân Việt Nam vào cộng sản, phải đánh đổ được lòng dân đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Triết lý ấy giặc đã từng thất bại khi sử dụng bom đạn, súng ống khi tìm cách phá hủy những Đền thờ Bác được người dân dựng lên. Ngày nay, Đền thờ Bác ở Ngọc Hiển vẫn là “địa chỉ đỏ” đặc biệt để các thế hệ học tập chính trị, báo công với Bác.”

Dựng Đền thờ Bác ở Bạc Liêu dưới tầm pháo giặc

Nằm cách trung tâm TP Bạc Liêu hơn 10km về hướng Đông Bắc, Đền thờ Bác Hồ tọa lạc tại ấp Bà Chăng A, xã Châu Thới, huyện Vĩnh Lợi, tỉnh Bạc Liêu cách trung tâm huyện này khoảng 5km về hướng Tây Nam. Lịch sử hình thành và quá trình gìn giữ Đền thờ là một câu chuyện ly kỳ của Đảng bộ và Nhân dân xã Châu Thới Anh hùng.

Đền thờ Bác nằm trong tầm bắn của trận địa pháo 105mm của giặc (bến xe Bạc Liêu này nay), nên việc xây dựng lại càng khó. Nếu chúng phát hiện vị trí, chỉ sau vài loạt bắn, hỏa lực của giặc sẽ hủy diệt mọi thứ. Vậy nên, Nhân dân xã Châu Thới xung phong chia nhau đi mua vật liệu, bí mật ngụy trang để đi qua đồn bốt dày đặc của địch.

Mới vừa dựng lên, giặc kéo đến đốt phá. Sau 2 lần như vậy, tháng 3/1970, theo nguyện vọng của Nhân dân trong vùng và thực hiện chủ trương của Huyện ủy Vĩnh Lợi, Đảng ủy xã Châu Thới quyết tâm xây dựng Đền thờ Bác kiên cố bằng xi măng, cốt sắt. Sau thời gian dài chuẩn bị, lúc 10 giờ ngày 25/4/1972, Đảng ủy xã Châu Thới đã làm lễ khởi công xây dựng Đền thờ Bác. Sau 24 ngày đêm dưới làn đạn pháo của địch, Nhân dân và Đảng ủy xã Châu Thới đã hoàn thành việc xây dựng Đền thờ. Sáng 19/5/1972, trùng ngày sinh nhật Bác, lễ khánh thành Đền thờ được diễn ra trang nghiêm với sự tham dự của trên một nghìn người dân trong xã và chiến sĩ.

Diện tích Đền thờ chỉ rộng 18,24m2, nhưng những câu đối, liễn trên Đền đã làm quân dân Vĩnh Lợi không cầm được nước mắt: “Cơm no áo ấm nhớ ơn Đảng - Độc lập tự do nhớ Bác Hồ”; “Vô cùng thương tiếc Chủ tịch Hồ Chí Minh kính mến”, “Hồ Chí Minh sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta”...

Việc xây dựng Đền thờ ngay trong lòng địch đã khó khăn, việc bảo vệ Đền thờ càng khó khăn gấp bội. Chúng luôn tìm mọi cách phá hủy, huy động các phương tiện đánh phá hòng xóa bỏ tình cảm của người con miền Nam đối với vị cha già kính yêu của dân tộc. Với sự dũng cảm, mưu trí của quân dân Vĩnh Lợi, Đội bảo vệ Đền thờ cùng các lực lượng du kích địa phương đã đánh nhiều trận đánh ác liệt, đẩy lùi kẻ thù, bảo vệ an toàn Đền thờ Bác.

Cựu chiến binh Nguyễn Đăng Khoa (Bảy Khoa), nguyên Đội trưởng Đội bảo vệ Đền thờ Bác kể lại, sau rất nhiều đợt bắn phá, càn quét, tháng 3/1973, địch tiếp tục dùng 4 máy bay trực thăng bay từ Sóc Trăng xuống bắn phá Đền thờ. Lập tức, 4 cán bộ trong Đội bảo vệ gồm Mẫn, Sệt, Hoặc và Đức đã dũng cảm và mưu trí chia thành 4 hướng, dùng súng M16 bắn về phía chúng, thu hút 4 chiếc máy bay địch ra khu vực đồng trống khiến địch mất phương hướng, không tìm được mục tiêu nên đành quay về.

Mấy ngày sau, thiếu tá chỉ huy trưởng Tiểu đoàn Bảo an 411 Ngụy dẫn hơn 300 quân vào Đền phát quang, bắt hàng trăm dân địa phương kể cả người già, trẻ em làm bia sống vào phá Đền. Nhưng toàn thể người dân đều nhất quyết phản đối. Trước tình hình đó, chỉ huy địch phải lệnh cho bọn lính rút lui…

Đất nước thống nhất, quân dân lại góp của, góp công nhiều lần tôn tạo, trùng tu, ngôi đền nhỏ đơn sơ ngày nào đã trở thành khu di tích lịch sử quy mô lớn, được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1998.

“Người dân luôn vẹn nguyên niềm tin son sắc hướng về Đảng, về Bác. Vì đó là con đường tự do độc lập mà bao thế người Việt Nam đi theo sự soi sáng dẫn đường của Người – cựu chiến binh Nguyễn Đăng Khoa tin tưởng nói.