Khi thế giới đang chứng kiến một cuộc đua công nghệ khốc liệt, Trung Quốc nổi lên như một "siêu thị" AI đầy tham vọng, nơi quy mô dân số khổng lồ, sự đổi mới không ngừng và chiến lược quốc gia táo bạo đang thúc đẩy một cuộc cách mạng công nghệ chưa từng có.
Tại 2 kỳ họp thường niên diễn ra đầu năm 2025, AI đã trở thành tâm điểm thảo luận của các nhà lập pháp và cố vấn chính trị Trung Quốc. Báo cáo công tác của Chính phủ, được trình bày trước Quốc hội nước này, cam kết thúc đẩy sáng kiến "AI Plus" – một chiến lược nhằm tích hợp sâu rộng công nghệ AI vào mọi lĩnh vực, từ sản xuất thông minh đến giao thông tự động và chăm sóc y tế.
Chính phủ Bắc Kinh cũng đặt mục tiêu phát triển các mô hình AI quy mô lớn, nâng cấp thiết bị đầu cuối thông minh như xe năng lượng mới (NEV), điện thoại hỗ trợ AI và robot công nghiệp.
Sự bùng nổ này không phải ngẫu nhiên. Với hơn 1,4 tỷ dân, trong đó có tới 1,1 tỷ người dùng Internet và vị thế dẫn đầu toàn cầu về sản xuất trong 14 năm liên tiếp, Trung Quốc sở hữu một nền tảng lý tưởng để thử nghiệm và mở rộng các ứng dụng AI.
Ông Lý Khai Phúc, Giám đốc điều hành công ty 01.AI và là một nhân vật nổi bật trong ngành công nghệ của quốc gia tỷ dân, nhận định: "Trung Quốc đang tỏa sáng trong việc xây dựng các ứng dụng AI đáp ứng nhu cầu thực tế và tạo ra giá trị kinh tế. Điều tốt nhất vẫn chưa đến".
Làn gió mới từ những startup
Tháng 1/2025 đánh dấu một bước ngoặt của ngành AI không chỉ ở Trung Quốc mà còn trên toàn cầu. DeepSeek - một mô hình AI ngôn ngữ lớn do công ty khởi nghiệp (startup) cùng tên ở Hàng Châu phát triển, gây chấn động thế giới với chi phí đào tạo chỉ bằng một phần nhỏ so với các đối thủ phương Tây như ChatGPT của OpenAI.
Sự ra mắt của DeepSeek kích hoạt một làn sóng đầu tư và đổi mới, đẩy Hang Seng – chỉ số theo dõi các công ty công nghệ lớn nhất niêm yết tại sàn giao dịch Hong Kong (Trung Quốc) – tăng hơn 40% kể từ giữa tháng 1. Đến nay, gần 200 mô hình AI tạo sinh đã được đăng ký tại Trung Quốc, phục vụ hơn 600 triệu người dùng.
Đến ngày ngày 6/3, Butterfly Effect - một startup có trụ sở tại Vũ Hán, tiếp tục ra mắt một tác nhân AI tự hành đột phá mang tên Manus. Được quảng bá là "tác nhân AI tổng quát đầu tiên trên thế giới", Manus có khả năng tự động thực hiện các nhiệm vụ phức tạp trong thế giới thực mà không cần sự giám sát liên tục từ con người.
Sự ra đời của DeepSeek hay Manus không chỉ là một thành tựu kỹ thuật mà còn trở thành biểu tượng của tham vọng tự lực công nghệ của Trung Quốc. Tian Feng, trưởng một nhóm nghiên cứu AI, dự đoán rằng trong 1-2 năm tới, các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước sẽ tích cực áp dụng công nghệ này, trong khi các tập đoàn lớn sẽ phát triển các mô hình chuyên biệt dựa trên nền tảng mã nguồn mở.
"Chúng ta đang tiến gần đến điểm bùng nổ của AI Plus," ông Feng nói với báo China Daily.
Từ phòng thí nghiệm đến đời sống hàng ngày
Cơn sốt AI lan tỏa khắp các ngành công nghiệp ở Trung Quốc. Tại thành phố Thâm Quyến, các mô hình AI công nghiệp phân tích dữ liệu từ hơn 2.000 thiết bị, tối ưu hóa dây chuyền sản xuất gấp 30 lần/giờ. Trong ngành ô tô, Hà Tiểu Bằng - Chủ tịch hãng xe điện Xpeng, dự báo AI sẽ đẩy nhanh sự phát triển của xe tự hành và tích hợp ngành công nghiệp ô tô với robot.
Còn trong ngành dược phẩm, AI đang rút ngắn chu kỳ phát triển thuốc từ 10 năm với chi phí 1 tỷ USD xuống còn một phần nhỏ nhờ các công cụ tối ưu hóa phân tử và thiết kế tuyến đường tổng hợp. Xi Jianzhong - giáo sư từ trường Cao đẳng Công nghệ tương lai trực thuộc Đại học Bắc Kinh (Trung Quốc), dự đoán loại dược phẩm đầu tiên do AI bào chế sẽ sớm được phê duyệt, đánh dấu bước tiến lớn trong y học toàn cầu.
Không những vậy, người dân Trung Quốc cũng ngày càng cảm nhận được những lợi ích AI mang lại, len lỏi vào mọi khía cạnh của đời sống hàng ngày. Những chiếc ô tô thông minh, được trang bị AI tiên tiến, không chỉ hiểu ý định của người dùng mà còn tự động điều chỉnh để tối ưu hóa trải nghiệm lái xe, từ điều hướng giao thông đến tiết kiệm năng lượng.
Bên cạnh đó, các công cụ chatbot hỗ trợ AI, như DeepSeek hay Wanzhi của 01.AI, góp phần hỗ trợ giải quyết những vấn đề thường ngày một cách nhanh chóng và hiệu quả, từ hỗ trợ mua sắm trực tuyến đến tư vấn sức khỏe cá nhân, mang lại sự tiện lợi chưa từng có.
ĐỌC NGAY: Trung Quốc đẩy mạnh đào tạo nhân tài trí tuệ nhân tạo
Thậm chí, Trung Quốc còn tiên phong trong việc thiết lập các tiêu chuẩn quốc tế cho robot chăm sóc người cao tuổi, một lĩnh vực mang tính chiến lược khi quốc gia tỷ dân đang đối mặt với tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới. Những robot này không chỉ hỗ trợ chăm sóc y tế mà còn đóng vai trò như người bạn đồng hành, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người cao tuổi, phản ánh tầm nhìn dài hạn của Trung Quốc trong việc kết hợp AI với các nhu cầu xã hội cấp bách.
Cơn sốt đầu tư và thách thức
Sự bùng nổ AI đã kéo theo một làn sóng đầu tư chưa từng thấy. Chính phủ Bắc Kinh ngày 6/3 đã tuyên bố thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm trị giá 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (140 tỷ USD), trong đó tập trung vào những công nghệ tiên tiến như AI. Các gã khổng lồ công nghệ trong nước như Alibaba, Baidu, Huawei và Tencent cũng nhập cuộc, với Alibaba cam kết chi 53 tỷ USD trong 3 năm để xây dựng trung tâm dữ liệu đám mây đáp ứng nhu cầu về AI.
Theo HSBC, thị trường máy chủ AI "tất cả trong một" ở Trung Quốc dự kiến tăng trưởng hơn 70% mỗi năm đến 2028. Sangfor Technologies - một công ty phần cứng có trụ sở tại Thâm Quyến, chứng kiến cổ phiếu tăng 140% trong năm nay nhờ nhu cầu máy chủ tại chỗ từ các doanh nghiệp nhà nước.
Dù vậy, Trung Quốc cũng đối mặt với nhiều thách thức. Nguồn cung chip tiên tiến – yếu tố cốt lõi của AI – vẫn phụ thuộc vào các nhà sản xuất nước ngoài như Nvidia. Dù chip H20 của Nvidia vẫn được phép bán cho Trung Quốc, các hạn chế xuất khẩu từ Mỹ có thể siết chặt hơn dưới chính quyền Tổng thống Donald Trump, làm tăng chi phí và cản trở đà phát triển.
Những lo ngại về quyền riêng tư và an ninh dữ liệu cũng nổi lên. Với 1 tỷ người dùng điện thoại, Trung Quốc có lợi thế dữ liệu khổng lồ, nhưng phương Tây lo ngại chính phủ Bắc Kinh có thể khai thác thông tin từ các ứng dụng như DeepSeek hay TikTok. Hàn Quốc và Australia đã cấm sử dụng DeepSeek trên các thiết bị chính phủ, trong khi Mỹ tiếp tục siết chặt kiểm soát công nghệ từ Trung Quốc.
Ngoài ra, các nhà đầu tư mạo hiểm cũng thừa nhận nguy cơ "bong bóng AI" trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc còn khó khăn. "Nền kinh tế không tốt, chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc lao vào AI", một nhà đầu tư ở Hàng Châu chia sẻ.
Dù đối mặt nhiều trở ngại, Trung Quốc dường như không nao núng. Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh "tự lực công nghệ" là mục tiêu chiến lược, với kế hoạch đầu tư 10 nghìn tỷ nhân dân tệ trong 15 năm tới để vượt qua Mỹ trong cuộc đua AI. Báo cáo của Goldman Sachs cũng dự đoán việc áp dụng AI rộng rãi có thể tăng 2,5% hàng năm cho thu nhập cổ phiếu Trung Quốc, thu hút hơn 200 tỷ USD vốn đầu tư.
Từ chatbot đến robot chăm sóc người già, Trung Quốc đang từng bước định hình một tương lai nơi AI không chỉ là công cụ, mà còn là nền tảng của sức mạnh kinh tế và công nghệ của một quốc gia. CEO Lý Khai Phúc của 01.AI tự tin đưa ra nhận định: "2025 sẽ là năm ngành AI của Trung Quốc thực sự vươn lên hàng đầu thế giới".
