Đằng sau dự án khí đốt "chiến lược" Nga và Trung Quốc mới ký kết

Nga và Trung Quốc mới đây ký kết thỏa thuận xây dựng đường ống khí đốt mang tên “Sức mạnh Siberia 2” (Power of Siberia 2). 

Thông báo được đưa ra trong cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh ngày 2/9.

Tập đoàn khí đốt quốc doanh Nga Gazprom cho biết hai bên đã ký “bản ghi nhớ xây dựng” có giá trị pháp lý sau nhiều năm đàm phán. Tuy nhiên, văn kiện mới chỉ dừng ở các điều khoản khái quát và chưa đề cập đến giá bán - vấn đề then chốt gây tranh cãi. 

“Các cuộc thảo luận tiếp theo sẽ tập trung vào tài chính cho việc xây dựng và các điều khoản thương mại,” Giám đốc điều hành Gazprom Alexei Miller khẳng định tại Bắc Kinh, theo hãng tin Tass.

Ông cho biết hợp đồng khí đốt dài hạn sẽ có hiệu lực trong 30 năm, song các chi tiết thương mại sẽ được công bố riêng.

Nếu được triển khai, dự án với công suất 50 tỷ m³/năm dự kiến đi vào hoạt động trong khoảng 5 năm tới, dẫn khí từ các mỏ từng cung cấp cho châu Âu sang Trung Quốc. Điều này giúp Bắc Kinh giảm phụ thuộc vào khí hóa lỏng (LNG) nhập khẩu từ Mỹ, Qatar và Australia.

Ba bên tham gia đàm phán gồm Tổng thống Mông Cổ Ukhnaa Khurelsukh, do đường ống sẽ có một phần qua lãnh thổ nước này. Ngoài dự án này, tập đoàn Gazprom cho biết Moscow và Bắc Kinh còn ký các “thỏa thuận thương mại” nhằm tăng thêm 8 tỷ m³ khí đốt/năm qua những tuyến hiện có, nâng tổng sản lượng lên 56 tỷ m³ trước khi đường ống mới hoàn tất.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc cho biết hai bên đã ký hơn 20 văn kiện hợp tác, bao gồm cả trong lĩnh vực năng lượng. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh coi “kết nối cứng” là trọng tâm, thúc đẩy mạnh mẽ các dự án hạ tầng và năng lượng xuyên biên giới giữa ba quốc gia.

Chuyên gia Victor Gao, Chủ tịch Viện An ninh Năng lượng Trung Quốc, nhận định: “Đây có thể là tín hiệu ý định hơn là một thỏa thuận đã hoàn tất.”

Nga hiện là nhà cung cấp khí đốt qua đường ống lớn nhất và là nhà xuất khẩu LNG lớn thứ ba của Trung Quốc, sau Australia và Qatar. Đường ống khí đốt Sức mạnh Siberia 2 được kỳ vọng sẽ bù đắp phần lớn doanh thu từ châu Âu mà Moscow bị ảnh hưởng liên quan tới việc tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, FT nhận định.

Theo đó, khi đường ống khí đốt này đi vào vận hành, Nga có thể đáp ứng khoảng 1/5 nhu cầu khí đốt của Trung Quốc, tương đương 100 tỷ m³ khí đốt qua đường ống và thêm 20 - 30 tỷ m³ LNG, trong bối cảnh tổng nhu cầu của Trung Quốc đạt khoảng 600 tỷ m³.

Ông Chris Beddor, Phó giám đốc nghiên cứu tại Gavekal, cho rằng cuộc xung đột Israel - Iran gần đây cũng góp phần ảnh hưởng đến quyết định của Bắc Kinh.

“Trung Quốc vốn thận trọng trong việc tăng phụ thuộc năng lượng vào Nga, nhưng xung đột Trung Đông cho thấy họ không có nhiều lựa chọn an toàn,” ông  nói.

Trong diễn biến liên quan, Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định “sự kết nối mật thiết” với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phản ánh “tính chiến lược” trong quan hệ song phương, vốn đang ở mức cao chưa từng có, theo Tass. 

Chuyến thăm Bắc Kinh của ông Putin diễn ra trong khuôn khổ tham dự Hội nghị An ninh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Thiên Tân.