Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao người dân tộc thiểu số trong một số ngành, lĩnh vực trọng điểm

Việc phê duyệt Đề án thể hiện cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao cho người dân tộc thiểu số, đồng thời xây dựng đội ngũ lao động, cán bộ nòng cốt là người dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động, góp phần phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nhất là tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới và hải đảo.

Phấn đấu tuyển mới hằng năm 2.000 - 2.500 sinh viên là người dân tộc thiểu số

Đề án áp dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên là người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo hoặc thuộc hộ nghèo theo học các ngành, lĩnh vực trọng điểm. Đồng thời, các trường dự bị đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, học viện, viện nghiên cứu và các cơ quan, tổ chức liên quan cũng là đối tượng tham gia triển khai Đề án.

Mục tiêu của Đề án là mở rộng công bằng trong tiếp cận giáo dục chất lượng cao, tạo điều kiện để người dân tộc thiểu số được học tập trong các ngành, lĩnh vực trọng điểm có nhu cầu nhân lực cao. Trên cơ sở đó, hình thành lực lượng lao động, cán bộ nòng cốt có đủ trình độ, phẩm chất và năng lực, đóng góp trực tiếp vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội của các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Giai đoạn 2026–2035, Đề án phấn đấu tuyển mới hằng năm từ 2.000 đến 2.500 sinh viên trình độ cao đẳng, đại học; trong đó thu hút từ 1.000 đến 1.500 sinh viên có tiềm năng để đào tạo, hình thành lực lượng lao động, cán bộ nòng cốt phục vụ phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tỉ lệ người học theo các nhóm ngành sức khỏe dự kiến đạt từ 7% đến 10%, nông – lâm nghiệp từ 5% đến 10%, du lịch từ 5% đến 10%, còn lại thuộc các ngành, lĩnh vực khác.

Bên cạnh đó, quy mô đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ là người dân tộc thiểu số phấn đấu tăng tối thiểu 10% mỗi năm; quy mô tuyển sinh đào tạo dự bị đại học cũng phấn đấu tăng ít nhất 10% hằng năm.

Định hướng đến năm 2045, Đề án tiếp tục mở rộng quy mô và phạm vi đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là người dân tộc thiểu số trong một số ngành, lĩnh vực trọng điểm, có thế mạnh, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Trong giai đoạn 2026–2030, Đề án tập trung đào tạo các ngành, lĩnh vực: sức khỏe, công nghệ thông tin, nông nghiệp, tài chính – ngân hàng, đào tạo giáo viên, du lịch và công tác xã hội; giai đoạn 2030–2035 sẽ mở rộng thêm các ngành, lĩnh vực đào tạo phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Nâng cao chất lượng hệ thống cơ sở đào tạo, đặc biệt là các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú

Để triển khai hiệu quả Đề án, Chính phủ xác định thực hiện đồng bộ nhiều nhóm giải pháp trọng tâm, xuyên suốt từ tạo nguồn, tổ chức đào tạo đến bảo đảm đầu ra và hoàn thiện cơ chế, chính sách.

Trước hết, Đề án tập trung nâng cao năng lực và chất lượng hệ thống cơ sở đào tạo, đặc biệt là các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú và cơ sở dự bị đại học; đồng thời đầu tư có trọng tâm cho một số cơ sở giáo dục đại học chủ chốt nhằm bảo đảm điều kiện về cơ sở vật chất, chương trình đào tạo và đội ngũ giảng viên, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho người dân tộc thiểu số. Chương trình, giáo trình và tài liệu giảng dạy sẽ được rà soát, điều chỉnh hoặc xây dựng mới theo hướng hiện đại, phù hợp với trình độ người học và điều kiện kinh tế – xã hội vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo.

Song song với đó, Đề án đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng khoa học, công nghệ trong đào tạo thông qua việc xây dựng nền tảng quản lí đào tạo số thống nhất, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong tuyển sinh, quản lí người học, phân tích và dự báo nhu cầu nhân lực. Hệ thống học liệu số đa ngôn ngữ, bao gồm tiếng Việt và một số tiếng dân tộc phổ biến, sẽ được phát triển nhằm mở rộng khả năng tiếp cận tri thức, góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng đào tạo.

Đề án cũng chú trọng huy động, đa dạng hóa nguồn lực triển khai, trong đó ngân sách nhà nước giữ vai trò chủ đạo và được lồng ghép với các chương trình, đề án, chương trình mục tiêu quốc gia có liên quan; khuyến khích hợp tác công – tư, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, cơ sở đào tạo tư thục và các nguồn lực xã hội hợp pháp nhằm hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số theo quy định của pháp luật.

Hoàn thiện các cơ chế, chính sách đặc thù cho người học là người dân tộc thiểu số

Một trọng tâm quan trọng khác là xây dựng hệ sinh thái đào tạo gắn với thị trường lao động, bảo đảm đầu ra bền vững cho người học. Các cơ sở đào tạo sẽ tăng cường kết nối với doanh nghiệp, trung tâm dịch vụ việc làm và chính quyền địa phương để tư vấn, giới thiệu việc làm ngay trong quá trình đào tạo; đồng thời xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nghề nghiệp, thị trường lao động và xu hướng việc làm theo từng vùng, miền. Đề án khuyến khích phát triển các mô hình khởi nghiệp, hỗ trợ vay vốn và bồi dưỡng kĩ năng quản trị, kinh doanh cho người học sau đào tạo, gắn đào tạo với phát triển kinh tế tư nhân và sinh kế bền vững tại địa phương.

Tập trung nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế, chính sách đặc thù cho người học là người dân tộc thiểu số, như miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, sinh hoạt, chỗ ở, bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học; xây dựng cơ chế phát hiện, bồi dưỡng tài năng; đổi mới tuyển sinh, đào tạo linh hoạt và chính sách thu hút giáo viên, cán bộ chất lượng cao công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới.

Đề án cũng nhấn mạnh công tác tư vấn hướng nghiệp, truyền thông và hợp tác quốc tế nhằm định hướng nghề nghiệp phù hợp, lan tỏa chính sách, khơi dậy khát vọng học tập, đồng thời tạo điều kiện cho sinh viên dân tộc thiểu số xuất sắc học tập, trao đổi ở nước ngoài, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực lâu dài./.