Với mức học phí trung bình từ 70 - 80 triệu đồng mỗi năm, một bác sĩ nội trú phải bỏ ra ít nhất 210–240 triệu đồng chỉ riêng cho việc đóng học. Phía sau còn là tiền thuê trọ, sinh hoạt phí, sách vở, dụng cụ học tập... Không ít người phải vay mượn hoặc cậy nhờ hoàn toàn vào sự hỗ trợ của gia đình để cầm cự trong 3 năm học.
Vấn đề nằm ở chỗ, đây không phải là 3 năm học tập theo nghĩa thông thường. Bác sĩ nội trú gắn bó với bệnh viện gần như toàn thời gian, họ tham gia vào hầu hết các hoạt động điều trị, từ khám, theo dõi bệnh nhân, làm thủ thuật, cấp cứu, thậm chí hỗ trợ trong các ca mổ kéo dài nhiều giờ. Công việc nặng nhọc không khác gì một bác sĩ chính thức, nhưng họ không được ký hợp đồng lao động, không có lương, không bảo hiểm, không trợ cấp độc hại, cũng không có ngày nghỉ chính thức.
Liệu có công bằng khi gọi đó là một chương trình đào tạo, trong khi người học phải tự trả học phí cao, làm việc như một bác sĩ thực thụ nhưng lại không được hưởng bất kỳ quyền lợi nào tương xứng? Đây là một nghịch lý kéo dài đã nhiều năm, nhưng vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng.
Trong khi xã hội kỳ vọng vào một nền y tế chất lượng cao, nhân lực giỏi chuyên môn, có đạo đức và tâm huyết, thì chính sách hiện tại lại đang khiến những người giỏi nhất chùn bước. Khi một bác sĩ nội trú phải vay mượn để học, trực đêm không lương, làm việc không bảo hiểm, sống tằn tiện qua ngày, thì liệu chúng ta có đang đối xử công bằng với những người đang gồng gánh sức khỏe cộng đồng?
Đã đến lúc cần một sự thay đổi căn cơ, bắt đầu từ việc miễn học phí cho bác sĩ nội trú. Không phải vì họ đòi hỏi đặc quyền, mà vì họ xứng đáng được đối xử công bằng và hợp lý, đúng với giá trị mà họ đang mang lại cho ngành y và cho xã hội.
Trên thực tế, chi phí miễn học phí cho vài trăm bác sĩ nội trú mỗi năm chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng chi ngân sách y tế, nhưng mang lại lợi ích lâu dài và to lớn. Bởi sau khi hoàn thành chương trình, phần lớn bác sĩ nội trú trở thành giảng viên, bác sĩ chuyên khoa, cán bộ chủ chốt tại các bệnh viện lớn, đóng vai trò dẫn dắt trong chuyên môn, nghiên cứu và đào tạo thế hệ sau. Đây chính là lực lượng mà nền y tế không thể thiếu, đặc biệt trong bối cảnh thiếu hụt bác sĩ chất lượng cao như hiện nay.
Nếu Nhà nước sớm ban hành chính sách miễn học phí, đi kèm các hỗ trợ hợp lý về sinh hoạt, đề tài nghiên cứu và định hướng phân bổ nguồn nhân lực, thì không chỉ giúp giảm áp lực tài chính cho người học, mà còn là cách để thu hút nhân tài vào ngành y.
Một bác sĩ nội trú từng nói: “Chúng tôi làm việc như bác sĩ, học như thạc sĩ, sống như sinh viên nghèo”. Câu nói ấy phản ánh đầy đủ sự bất cập, áp lực và kiên cường của những người đang gánh trên vai tương lai của nền y học nước nhà. Miễn học phí cho bác sĩ nội trú không phải là một “ưu ái”, mà là một chính sách cần thiết, công bằng và văn minh. Đó là một sự đầu tư nhỏ, nhưng nếu được thực hiện đúng lúc và đúng cách, chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả rất lớn cho toàn xã hội.
