Đề xuất chi 580 nghìn tỷ đồng hiện đại hóa toàn diện giáo dục

Tập trung nguồn lực chuẩn hóa hệ thống giáo dục cả nước

Theo Tờ trình, Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa và nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo do Bộ GD&ĐT chủ trì, thực hiện trên phạm vi toàn quốc. Tổng nguồn lực dự kiến huy động cho giai đoạn 2026-2035 khoảng 580.133 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương chiếm khoảng 60,2%, tương đương hơn 349 nghìn tỷ đồng.

Trong giai đoạn 2026 - 2030, tổng nguồn lực tối thiểu dự kiến đạt 174.673 tỷ đồng; từ 2031 - 2035, nguồn lực cần thiết tăng lên khoảng 405.460 tỷ đồng.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, chương trình đặt ra 4 nhóm mục tiêu lớn đến năm 2030, trọng tâm là chuẩn hóa hệ thống giáo dục mầm non và phổ thông. Mục tiêu xuyên suốt là đầu tư để 100% trường, lớp học được kiên cố hóa, bảo đảm đủ cơ sở vật chất và trang thiết bị theo chuẩn. Đặc biệt, chương trình ưu tiên xây dựng phòng học bộ môn, các phòng thực hành, không gian trải nghiệm STEM/STEAM nhằm nâng cao năng lực thực hành, sáng tạo cho học sinh.

Ở giáo dục nghề nghiệp, chương trình dự kiến đầu tư trọng điểm cho 18 trường cao đẳng nghề, từng bước hình thành 6 trung tâm quốc gia và 12 trung tâm vùng đào tạo nhân lực kỹ thuật, công nghệ cao. Khoảng 30 trường cao đẳng nghề tiếp tục được đầu tư để đào tạo các ngành nghề mũi nhọn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương và vùng trọng điểm.

Riêng với giáo dục đại học, mục tiêu đặt ra đến năm 2035 là đầu tư để khoảng 8 cơ sở giáo dục đại học công lập trọng điểm lọt nhóm 200 đại học hàng đầu châu Á, và ít nhất 1 cơ sở đạt nhóm 100 đại học hàng đầu thế giới ở một số lĩnh vực ưu tiên.

Làm rõ nguồn vốn, bảo đảm khả thi và giảm áp lực ngân sách

Thẩm tra đề án, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành với tên gọi, phạm vi, đối tượng thụ hưởng, tổng mức đầu tư từ ngân sách trung ương và hệ thống dự án thành phần do Chính phủ trình.

Về mục tiêu đến năm 2030 và 2035, Ủy ban đồng tình với định hướng hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục quốc dân và bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục. Hai trụ cột lớn là nâng cao chất lượng và mở rộng cơ hội học tập cho mọi nhóm đối tượng.

Tuy nhiên, với các mục tiêu cụ thể, Ủy ban đề nghị Chính phủ cân nhắc kỹ tính khả thi. Điển hình là chỉ tiêu 30% cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai vào năm 2030, và 100% vào năm 2035. Theo Ủy ban, để đạt được mục tiêu này cần tính toán đầy đủ về cơ sở vật chất, khả năng cung ứng giáo viên dạy các môn bằng tiếng Anh cũng như năng lực tiếp cận ngoại ngữ của từng vùng miền.

Về cơ sở vật chất, Ủy ban đề xuất xác định rõ tiêu chí trường lớp: đủ phòng học kiên cố, đạt chuẩn theo quy định của Bộ GD&ĐT và có đầy đủ thiết bị dạy học tối thiểu. Đây là điều kiện tiên quyết bảo đảm chất lượng giáo dục trong bối cảnh nhu cầu học tập ngày càng tăng.

Đối với mục tiêu về đội ngũ và người học, Ủy ban đề nghị bổ sung chỉ tiêu về số lượng nhà giáo, cán bộ quản lý và sinh viên được cử đi đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học uy tín ở nước ngoài bằng ngân sách nhà nước. Việc này được đánh giá là cần thiết để hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao và lan tỏa hiệu quả đào tạo trong hệ thống.

Về phương án nguồn lực, Ủy ban Văn hóa và Xã hội nhất trí với quan điểm ưu tiên đầu tư trọng tâm, trọng điểm từ ngân sách trung ương. Tuy nhiên, Ủy ban nhấn mạnh cần xác định rõ căn cứ phân bổ, bảo đảm sát với mục tiêu từng giai đoạn và khả năng giải ngân thực tế.

Đối với ngân sách địa phương, Ủy ban đề nghị làm rõ cơ chế đối ứng, tỉ lệ và cơ cấu vốn đóng góp, đồng thời khuyến khích các địa phương có nguồn thu lớn chủ động tăng đầu tư cho giáo dục. Đây là giải pháp quan trọng để đảm bảo tính bền vững và trách nhiệm của địa phương trong việc triển khai chương trình.

Ngoài ra, cần tiếp tục tính toán tính khả thi của việc huy động các nguồn vốn hợp pháp khác ngoài ngân sách, nhằm giảm áp lực cho ngân sách nhà nước và mở rộng sự tham gia của xã hội trong đầu tư cho giáo dục.