Tranh luận tăng lương hưu đồng loạt hay người có mức lương thấp
Thực hiện cải cách chính sách tiền lương, từ ngày 1/7/2024 sẽ tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hàng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công và một số chính sách an sinh xã hội đang gắn với lương cơ sở cũng được điều chỉnh. Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, khi cải cách tiền lương, mặt bằng chung tiền lương của người lao động cả nước nâng lên mà lương hưu không được điều chỉnh tốt thì người hưởng lương hưu rất thiệt thòi. Do đó, cần tính toán, cân đối hài hòa; lương hưu phải tăng ít nhất là 15%.
Thực tế, mức điều chỉnh lương hưu tại năm 2004, 2005 khoảng 10% và xét yếu tố trượt giá vào điều chỉnh lương hưu và tăng trưởng kinh tế năm 2023, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất mức điều chỉnh lương hưu từ ngày 1/7/2024 tăng khoảng 8%. Điều này sẽ giúp giảm bớt sự chênh lệch giữa những người hưởng lương hưu trước cải cách tiền lương và người hưởng lương hưu từ ngày 1/7/2024 trở đi.
Những người đang hưởng lương hưu rất mong đợi từ ngày 1/7/2024 sẽ tăng lương hưu 15% mới cải thiện cuộc sống. Và nếu mức tăng lương hưu 15%, những người đang hưởng lương hưu cao sẽ được thêm nhiều tiền. (Ví dụ, ông P.P.N.T. cư trú ở TP Hồ Chí Minh đang hưởng mức lương hưu cao nhất cả nước với trên 124 triệu đồng/tháng; nếu tăng lương hưu 15% sẽ được thêm 18,6 triệu đồng). Còn với những người đang hưởng lương hưu thấp thì số tiền tăng lương hưu sẽ rất ít. Nếu tăng lương hưu 15% cho tất cả các đối tượng hưu trí, Quỹ Bảo hiểm xã hội sẽ không đảm bảo.
Vì thế, nhiều người đề nghị Nhà nước chỉ tập trung tăng lương hưu tỷ lệ cao (15%) cho những đối tượng có mức hưởng thấp. Còn những người có mức hưởng cao thì không tăng hoặc tăng tỷ lệ thấp. Bà Nguyễn Thị Thanh (61 tuổi, huyện Ba Vì) về hưu được 6 năm, sau các lần tăng lương hưu, đến nay, mỗi tháng được nhận gần 5 triệu đồng nhưng không đủ trang trải cuộc sống và nuôi 1 con đang học đại học. Để đảm bảo cuộc sống, các buổi tối bà Thanh đi rửa bát thuê cho quán ăn. “Tôi thấy hiện nay những người về hưu có mức hưởng chênh lệch lớn, người lương cao quá, người lương rất thấp. Vì thế, theo tôi, Nhà nước chỉ tăng lương hưu cho những người đang có tiền lương thấp, tạm thời không tăng lương đối với người có mức hưởng cao trên 10 triệu đồng. Qua đó để người có mức hưởng thấp được cải thiện đời sống cũng là để thu hẹp khoảng cách về tiền lương hưu giữa những người về hưu” – bà Thanh kiến nghị.
Tăng thêm lương hưu cho những người có mức dưới chuẩn
Câu chuyện tăng lương hưu cho tất cả những người nghỉ hưu hay chỉ tăng lương hưu cho những người đang có mức hưởng thấp đang nhận được sự quan tâm của dư luận xã hội. Hiện đang có hai luồng ý kiến, một bên muốn tăng lương hưu cho những người có lương thấp để họ cải thiện cuộc sống, trong khi một bên lại cho rằng như thế không công bằng đối với người có lương hưu cao không được tăng lương, bởi đây là chính sách chung của Nhà nước.
Nhiều năm làm nghiên cứu chính sách an sinh xã hội, TS Nguyễn Hữu Dũng – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội, Bộ LĐTB&XH cho biết, nguyên tắc rất cơ bản của hưu trí là theo quan hệ đóng – hưởng và theo mức cống hiến của người lao động trước đây. Người nào lương cao, đóng bảo hiểm xã hội nhiều tiền thì khi về hưu được hưởng lương hưu cao. Còn nếu chỉ thực hiện tăng lương hưu tỷ lệ cao cho những người có mức hưởng thấp; và không tăng lương hưu hoặc tăng lương hưu tỷ lệ thấp cho người có mức hưởng cao là bất bình đẳng. Và, không phản ánh được công lao đóng góp trong quá khứ của người ta được trọn hưởng suốt cuộc đời.
Cho nên, theo TS Nguyễn Hữu Dũng, từ 1/7/2024 vẫn thực hiện tăng lương hưu cho tất cả các đối tượng về hưu cùng một tỷ lệ. Đối với những trường hợp khi đã tăng lương, mức hưởng vẫn thấp dưới chuẩn lương hưu thì Nhà nước áp dụng chính sách tăng thêm đến bằng mức chuẩn lương hưu. Cũng giống như ngày 29/6/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 42/2023/NĐ-CP điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội và trợ cấp hàng tháng. Theo đó, từ ngày 1/7/2023, người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hàng tháng theo quy định, sau khi điều chỉnh có mức hưởng dưới 3.000.000 đồng/tháng thì được điều chỉnh tăng thêm bằng 3.000.000 đồng. “Thực hiện theo nguyên tắc này mới đảm bảo vừa không vi phạm nguyên tắc đóng nhiều – hưởng nhiều, đồng thời lại có sự hỗ trợ những người có mức hưởng lương hưu thấp” – ông Dũng nhấn mạnh.
PGS.TS Bùi Thị An - nguyên đại biểu Quốc hội khóa XII của Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội cho rằng: “Tăng lương hưu 15% hay 8% dựa trên cơ sở thực tiễn. Mục tiêu của chúng ta là lấy cuộc sống, hạnh phúc của Nhân dân cho tất cả mọi ngành. Bây giờ đặt vấn đề: Làm thế nào để khi tăng lương hưu, giả sử giá cả các mặt hàng có tăng thì cuộc sống của người về hưu vẫn được nâng lên thực sự”.
Vì thế, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội Bùi Thị An đề nghị Bộ LĐTB&XH được Chính phủ giao là cơ quan chức năng trong việc đề xuất tăng lương hưu có nghiên cứu, thông tin và trình Chính phủ. Bộ LĐTB&XH tính toán làm sao để khi Nhà nước tăng lương, giá trị tuyệt đối của lương nâng lên đồng nghĩa với đời sống của Nhân dân được tăng lên thực sự.
