Hoạt động xuất nhập khẩu giảm mạnh tại châu Á

Tại Trung Quốc, dữ liệu công bố tuần này cho thấy xuất khẩu trong tháng 5 thấp hơn dự báo, trong khi nhập khẩu giảm 3,4% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, xuất khẩu sang Mỹ giảm tới 34,5%, đây là mức thấp nhất kể từ năm 2020.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ các loại thuế mới mà chính quyền Tổng thống Donald Trump áp đặt từ tháng 4 đối với xe điện, pin, thiết bị công nghệ và các sản phẩm năng lượng mới.

Những biến động từ thị trường Trung Quốc đang kéo theo ảnh hưởng lan rộng trên toàn khu vực. Tại Hàn Quốc, một trong những quốc gia có độ mở thương mại cao nhất châu Á, dự báo xuất khẩu tháng 5 giảm 2,7% và nhập khẩu giảm 3,1%. Bộ Tài chính Hàn Quốc cảnh báo nhu cầu từ Mỹ và châu Âu đang yếu đi, khiến các ngành công nghiệp chủ lực như điện tử, hóa chất và ô tô bị ảnh hưởng rõ rệt.

Đông Nam Á cũng không nằm ngoài vòng xoáy suy giảm này. Nhiều quốc gia như Việt Nam, Thái Lan và Indonesia đang gặp khó khăn trong hoạt động thương mại. Dù có cơ hội tiếp nhận một phần đơn hàng rời khỏi Trung Quốc, các doanh nghiệp xuất khẩu trong khu vực vẫn phải đối mặt với lượng đơn hàng giảm, chi phí vận chuyển tăng và áp lực tỷ giá ngày càng lớn.

Một chuyên gia thương mại tại Bangkok cho biết nhiều doanh nghiệp buộc phải thu hẹp sản xuất hoặc tìm thị trường thay thế trong thời gian ngắn, khi nhu cầu từ các đối tác phương Tây chưa có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ.

Ở Nam Á, Ấn Độ cũng ghi nhận xuất khẩu tháng 5 giảm ở các ngành như dệt may, hóa chất và linh kiện. Theo giới phân tích, việc Mỹ tăng cường sản xuất trong nước cùng với môi trường thương mại quốc tế thiếu ổn định đã khiến nhiều doanh nghiệp Ấn Độ mất dần khả năng giữ chân các đơn hàng quốc tế, đặc biệt là từ thị trường Bắc Mỹ.

Tình trạng này buộc các cường quốc xuất khẩu như Nhật Bản phải điều chỉnh kỳ vọng tăng trưởng. Các tập đoàn lớn như Toyota, Sony và Panasonic đều đã giảm dự báo lợi nhuận quý II, với lý do thị trường Mỹ tiêu thụ chậm lại, trong khi chi phí đầu vào tăng mạnh do ảnh hưởng của các rào cản thuế quan. Đáp lại, chính phủ Nhật đang theo dõi sát tình hình và cân nhắc các biện pháp hỗ trợ tạm thời như cấp tín dụng ưu đãi, xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Trước thực trạng này, các tổ chức quốc tế đã đồng loạt lên tiếng cảnh báo. OECD nhận định tình trạng áp thuế lẫn nhau giữa các nền kinh tế lớn đang làm gián đoạn các luồng hàng hóa toàn cầu và khiến quá trình phục hồi hậu đại dịch trở nên chậm chạp hơn. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng kêu gọi các nước lớn giải quyết bất đồng thông qua đối thoại và tôn trọng nguyên tắc minh bạch của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), thay vì áp dụng các biện pháp đơn phương mang tính trả đũa.

Dù trọng tâm ảnh hưởng rơi vào khu vực châu Á, các nền kinh tế bên ngoài cũng đang chịu sức ép tương tự. Tại Canada, xuất khẩu tháng 4 giảm 10,8%, trong đó riêng xuất khẩu sang Mỹ giảm 15,7%. Đây là mức giảm lớn nhất trong gần hai năm, kéo theo thâm hụt thương mại tăng mạnh. Trong khi đó tại Mỹ, lượng container hàng nhập khẩu qua đường biển trong tháng 5 đã giảm gần 7%, với hàng hóa từ Trung Quốc giảm gần 10%. Những con số này phản ánh rõ mức độ lan tỏa của các chính sách thuế trong hệ thống thương mại toàn cầu.

Nhiều chuyên gia cho rằng nếu xu hướng hiện nay kéo dài, khu vực châu Á – vốn được xem là trung tâm sản xuất của thế giới, sẽ cần nhanh chóng điều chỉnh chiến lược. Các giải pháp có thể bao gồm mở rộng thị trường mới, tăng cường liên kết nội khối và giảm lệ thuộc vào một vài thị trường truyền thống để đảm bảo khả năng chống chịu trong thời kỳ biến động.