Kỳ vọng giáo dục Thủ đô vươn tầm cao mới

Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII xác định một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của nhiệm kỳ 2025 - 2030 là phát triển giáo dục và đào tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao dẫn đầu cả nước, hội nhập quốc tế. Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo toàn diện theo hướng tiếp cận nhanh với trình độ tiên tiến của khu vực, thế giới; trọng tâm là hiện đại hóa và thay đổi phương thức giáo dục, đào tạo; nhân rộng mô hình giáo dục thông minh sử dụng trí tuệ nhân tạo; xây dựng trường học hạnh phúc bằng nhiều mô hình sáng tạo. Xây dựng Hà Nội thực sự là trung tâm lớn, tiêu biểu của cả nước về giáo dục, đào tạo chất lượng cao, thích ứng với quá trình chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế, là Thành phố học tập toàn cầu.

Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương: Tích cực giải quyết bài toán thiếu trường, lớp

Tại kỳ thi lớp 10 năm học 2025 – 2026, tỷ lệ học sinh đỗ vào các trường THPT công lập tại Hà Nội xấp xỉ 64%, tăng 3% so với năm trước. Đây là sự nỗ lực rất lớn của toàn hệ thống chính trị thành phố nói chung và của ngành GD&ĐT Hà Nội nói riêng. Trong năm học này, Hà Nội có 43 ngôi trường chính thức đi vào hoạt động, đưa con số trường mầm non, phổ thông tại Thủ đô là gần 3.000 trường. Cùng với đó, Hà Nội còn có 29 trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên và 1 Trường Bồi dưỡng cán bộ giáo dục Hà Nội, 352 cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Số lượng học sinh các cấp của Hà Nội là hơn 2,3 triệu với trên 140.000 cán bộ, giáo viên, là địa phương có quy mô giáo dục thuộc tốp đầu cả nước.

Cũng trong năm học 2025 - 2026, rất nhiều trường học tại Hà Nội (gồm 4 trường THPT chuyên: Hà Nội - Amsterdam, Nguyễn Huệ, Chu Văn An, Sơn Tây) được cải tạo, sửa chữa, nâng cấp; bảo đảm điều kiện giáo dục khang trang, hiện đại cho học sinh, đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Mặt khác, sau khi thực hiện sắp xếp tổ chức, bộ máy và địa giới hành chính phường, xã, đối với các trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp dôi dư sẽ tiếp tục được UBND TP xem xét, tính toán, ưu tiên chuyển đổi công năng cho giáo dục. Dự kiến, năm học tới, Hà Nội sẽ có thêm nhiều ngôi trường mới được vận hành; góp phần giải quyết bài toán thiếu trường, lớp; đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của học sinh Thủ đô.

Bên cạnh phát triển cơ sở vật chất trường lớp, năm học qua, chất lượng giáo dục đại trà và mũi nhọn của Hà Nội được đánh giá cao nhất 20 năm trở lại đây. Tại kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, tỷ lệ học sinh học tốt nghiệp đạt 99,75%, đứng tốp đầu cả nước. Hà Nội cũng dẫn đầu cả nước về số điểm 10 tại kỳ thi này và có 8/12 môn lọt tốp 10 địa phương có điểm trung bình chung cao nhất. Hà Nội có 2 thí sinh giành ngôi vị thủ khoa với điểm số tuyệt đối 30/30, 1 học sinh đạt thủ khoa 4 khối thi.

Về giáo dục mũi nhọn, học sinh Thủ đô khẳng định vị trí tốp đầu với 200 học sinh đoạt giải trong các kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, 6 dự án dự cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia đều đoạt giải; 1 dự án đạt giải Nhì tại Cuộc thi Khoa học kỹ thuật quốc tế (ISEF 2025), 14 học sinh đoạt giải tại các kỳ thi học sinh giỏi quốc tế, đoạt 89 huy chương tại Giải Thể thao học sinh phổ thông toàn quốc năm 2025….

Năm học 2025 - 2026, ngành giáo dục Hà Nội đề ra 10 phương hướng, nhiệm vụ; trong đó có việc tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu thực tiễn; tiếp tục rà soát, bổ sung quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo Thủ đô; đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên; thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục STEM, giáo dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng học sinh sau THCS và THPT; mở rộng mối quan hệ giao lưu, hợp tác về giáo dục…để thương hiệu của giáo dục Thủ đô tiếp tục được khẳng định và toả sáng.

TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội): Tăng cường hợp tác công – tư trong giáo dục

Hà Nội là trái tim của cả nước, vì vậy giáo dục Thủ đô phải là hình mẫu, là điểm sáng để các địa phương khác học hỏi. Để làm được điều đó, cần phải có những đột phá trong cơ chế quản lý và đầu tư; hướng đến việc tạo ra một nền giáo dục tự chủ, nhân văn và sáng tạo.

Với quy mô lớn và nhu cầu học tập đa dạng, mô hình hợp tác công – tư trong giáo dục là hướng đi triển vọng mà giáo dục Hà Nội cần hướng tới để bảo đảm chất lượng và công bằng. Nhà nước có thể giao hoặc cho mượn những địa điểm dôi dư sau khi sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã, phường. Các trường tư nhân có thể phát triển thành các cơ sở giáo dục, trong đó có giáo dục đặc biệt cho trẻ khuyết tật, tự kỷ. Hiện nay, số trẻ em bị khiếm thính, khiếm thị, tự kỷ nhiều nhưng các trường công lập giải quyết được rất ít. Loại hình này đang do các trung tâm tư nhân mở ra, nhưng không được nhà nước hỗ trợ. Nếu Hà Nội tiên phong xây dựng mô hình công tư phối hợp, nhà nước giao địa điểm với giá ưu đãi hoặc cho mượn không lấy tiền, sẽ giúp trẻ em nói chung, trẻ khuyết tật nói riêng được chăm lo chu đáo hơn, giá dịch vụ hợp lý hơn với các gia đình, đồng thời tạo ra một hệ thống giáo dục nhân văn và toàn diện cho Thủ đô.

Bên cạnh đó, có thể thấy bệnh thành tích là rào cản lớn nhất của giáo dục hiện đại. Để khắc phục “căn bệnh” này, cần thay đổi cách đánh giá giáo dục, không chỉ dựa vào điểm số mà phải dựa vào sự tiến bộ, năng lực và phẩm chất của mỗi học sinh.

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cần được triển khai một cách thực chất hơn. Giáo viên phải đổi mới phương pháp giảng dạy, khuyến khích học sinh tự học, tự khám phá thay vì chỉ truyền thụ kiến thức một chiều. Các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cần được chú trọng ngay từ THCS để học sinh có thể hiểu rõ năng lực và sở trường, từ đó lựa chọn đúng đắn con đường học tập ở THPT.

Hơn nữa, cần khắc phục những hạn chế về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Nhiều nơi thiếu trang thiết bị dạy học tối thiểu hoặc thiết bị không đồng bộ, chất lượng kém. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc triển khai chương trình.

Đồng thời, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa chương trình giáo dục phổ thông và các trường đại học. Việc tuyển sinh cần thay đổi, kết hợp điểm học bạ với đánh giá năng lực thực tế, tư duy phản biện của học sinh. Có như vậy mới bảo đảm “học thật - thi thật - nhân tài thật”, tạo ra một thế hệ nhân lực chất lượng cao, vững vàng cả về kiến thức và kỹ năng để góp phần phát triển bền vững Thủ đô.

Nhà giáo Đỗ Thị Hậu - Hiệu trưởng Trường Mầm non Phúc Lộc, xã Đông Anh: Đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục

Trường Mầm non Phúc Lộc được thành lập năm 2022, là ngôi trường đầu tiên của huyện Đông Anh (cũ) được đầu tư theo mô hình định hướng chất lượng cao. Trường có tổng diện tích sử dụng trên 8.000 m², hiện có 15 nhóm lớp với hơn 400 trẻ, tổng số 51 cán bộ, giáo viên, nhân viên.

Từ khi thành lập đến nay, trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Sở GD&ĐT Hà Nội, Phòng GD&ĐT huyện Đông Anh (cũ), chính quyền xã Đông Anh; được đầu tư cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại. Chỉ sau 3 năm học đi vào hoạt động, trường đã đạt được nhiều thành tích đáng tự hào, nhận được nhiều phần thưởng cao quý của các cấp, các ngành và thành phố Hà Nội.

Tuy vậy, vì là ngôi trường mới nên Mầm non Phúc Lộc cũng gặp không ít khó khăn liên quan đến trang thiết bị, học liệu dạy học chưa phong phú, chưa có nhiều không gian cho trẻ học tập và trải nghiệm; không gian cây cảnh, vườn cây thực hành, khu trải nghiệm cũng chưa được đầu tư…

Để khắc phục, trường tham mưu với UBND huyện Đông Anh (cũ) đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng học liệu đáp ứng với phát triển chương trình giáo dục tiên tiến hiện đại. Năm học 2025 - 2026 trường tiếp tục được đầu tư bổ sung một số trang thiết bị và các không gian trải nghiệm đạt chuẩn và vượt chuẩn (không gian trải nghiệm thực hành cuộc sống, âm nhạc, không gian thể chất, không gian sáng tạo không giới hạn, không gian thể chất của Nhà trẻ và Mẫu giáo) và rất nhiều các trang thiết bị dạy khác.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục của các doanh nghiệp, phụ huynh, trường huy động xây dựng được khu vườn thực hành trải nghiệm thông minh trên tầng 5 với nhiều mô hình thổ canh và thủy canh cho trẻ trải nghiệm, hơn 300m2. Đây là không gian vừa là vườn rau sạch, vừa có các mô hình trải nghiệm, giúp trẻ học tập thông qua thực hành, gần gũi thiên nhiên, phát triển kỹ năng sống.

Từ thực tế nêu trên, tôi cho rằng, việc đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục và đào tạo; đổi mới chính sách xã hội hóa trong đào tạo nguồn nhân lực là điều vô cùng cần thiết và cũng được nhấn mạnh Nhờ tinh thần linh hoạt và nỗ lực trong kêu gọi xã hội hoá giáo dục, cơ sở vật chất của Trường Mầm non Phúc Lộc ngày càng khang trang và đủ đầy hơn, đáp ứng yêu cầu giáo dục trong giai đoạn hiện nay.

Nhà giáo Tưởng Ngọc Lan - giáo viên Trường Tiểu học Trường Yên, xã Phú Nghĩa: Chú trọng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh

Những năm qua, tại các trường học Hà Nội, công tác giáo dục tư tưởng, truyền thống, đạo đức, thể chất, thẩm mỹ cho học sinh đã đặc biệt được quan tâm. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 chuyển từ truyền thụ kiến thức sang chú trọng phát triển phẩm chất năng lực học sinh là định hướng, kim chỉ nam cho mọi hoạt động giáo dục của nhà trường. Học sinh không chỉ học kiến thức trong sách vở mà còn được tạo điều kiện để phát triển toàn diện “đức – trí- thể - mỹ”; được giáo dục hướng nghiệp từ sớm; học kỹ năng sống, kỹ năng mềm, phát triển năng lực ngoại ngữ, đưa tiếng Anh dần trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.

Cùng với đó, học sinh được tham gia các hoạt động giáo dục phong phú như: ngoại khoá, dã ngoại, sân khấu hoá tác phẩm văn học, đóng kịch, đóng tiểu phẩm… Đặc biệt, hưởng ứng các hoạt động, phong trào do ngành giáo dục Hà Nội tổ chức, học sinh Thủ đô còn có cơ hội tham gia nhiều sân chơi âm nhạc (liên hoan hợp xướng, liên hoan ban nhac/nhóm nhạc, liên hoan tài năng nhạc cụ…), sân chơi thể thao (các giải thể thao phong trào, Hội khoẻ Phù Đổng các cấp…) và mở rộng giao lưu bạn bè (phong trào Nhà trường cùng chung tay phát triển – Thầy cô cùng sẻ chia trách nhiệm). Những hoạt động đó mang lại ý nghĩa thiết thực, giúp học sinh có cơ hội, điều kiện được phát huy năng lực toàn diện; tăng sự tự tin, tự chủ, sẵn sàng tinh thần hội nhập.

Việc đa dạng hình thức giáo dục, chú trọng phát triển kỹ năng sống và giáo dục nghệ thuật, thẩm mỹ cho học sinh như ngành giáo dục Hà Nội đã và đang thực hiện cần tiếp tục duy trì, phát triển bởi đó là hướng đi đúng đắn, góp phần tạo ra lớp học sinh thế hệ mới: vừa giỏi kiến thức chuyên sâu, vừa giỏi kỹ năng, ngoại ngữ, tin học, vừa có tinh thần đổi mới, cầu thị để hội nhập toàn cầu.

Chị Đỗ Phương Dung - phụ huynh học sinh (trú tại phường Yên Nghĩa): Mong bữa ăn bán trú an toàn, giảm áp lực thi cử cho học sinh

Là phụ huynh có 2 con đang học cấp tiểu học và THCS tại Hà Nội, tôi luôn tự hào vì các con được thụ hưởng nền giáo dục hiện đại thuộc tốp đầu cả nước; được học trong môi trường lành mạnh, chan hoà, thầy cô luôn tâm huyết vì học sinh. Tuy vậy, có 2 vấn đề tôi luôn quan tâm, đó là bữa ăn bán trú cho học sinh đã thực sự bảo đảm an toàn và học sinh, nhất là học sinh lớp 9 còn chịu quá nhiều áp lực về thi cử.

Về bữa ăn bán trú, mạng xã hội vẫn xuất hiện thông tin về những vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra tại trường học, thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc đưa vào bếp ăn, thực đơn nghèo nàn, thiếu dinh dưỡng, suất ăn lèo tèo… Mới đây, tại Trường Tiểu học Cự Khê (xã Bình Minh), thực phẩm (thịt, trứng) bốc mùi được đưa vào nhà bếp, chuẩn bị vào quy trình chế biến bữa ăn trưa cho học sinh nhưng đã bị phụ huynh phát hiện và yêu cầu đơn vị cung cấp thay thực phẩm bảo đảm chất lượng…

Học sinh là mầm non, là chủ nhân tương lai của đất nước nên bữa ăn bán trú phải được bảo đảm cả chất và lượng cũng như an toàn vệ sinh thực phẩm. Công tác quản lý, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền cần được thực hiện bài bản, đúng quy định và nếu sai phạm thì phải bị xử lý nghiêm. Có như vậy mới không xảy ra những sự việc đáng tiếc liên quan đến bữa ăn bán trú trường học.

Một việc khác, đó là áp lực thi cử còn quá nặng nề, nhất là với học sinh lớp 9. Hàng năm, kỳ thi lớp 10 tại Hà Nội khiến hơn 100.000 thí sinh và gia đình sống trong cảnh “căng như dậy đàn” liên quan đến ôn tập, chỉ tiêu, sắp xếp nguyện vọng, mong muốn trường lớp… Theo tôi, một trong những giải pháp giảm áp lực tại kỳ thi này mà Hà Nội có thể thực hiện được ngay, đó là sớm công bố môn thi thứ 3. Nếu biết sớm môn thi thứ 3, song song với dạy học và hoàn thành chương trình trên lớp theo đúng kế hoạch của Bộ, thầy cô và học sinh có thể chủ động ôn tập từ sớm. Điều này khiến không chỉ học sinh mà cả phụ huynh và giáo viên cũng yên tâm, vững tin hơn, kỳ thi vì thế cũng giảm đi nhiều áp lực.

Để cụ thể hoá tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong nhiệm kỳ 2025 – 2030, Đảng bộ Thành phố Hà Nội đã đưa ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp để giáo dục Thủ đô phát triển bứt phá, vươn tầm cao mới. Muốn vậy, Hà Nội sẽ xây dựng cơ chế, chính sách thu hút, sử dụng nhân tài, đặc biệt là nhân tài trong lĩnh vực khoa học, công nghệ; chế độ đãi ngộ ngang tầm quốc tế để để thu hút sinh viên, nhà khoa học xuất sắc trên thế giới đến học tập, làm việc, cống hiến cho Thủ đô.