Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 19/11 đã hạ ngưỡng tấn công hạt nhân để đáp trả một loạt các cuộc tấn công thông thường, và Moscow cho biết Ukraine đã tấn công sâu vào bên trong nước Nga bằng tên lửa ATACMS do Mỹ sản xuất.
Ông Putin đã chấp thuận điều chỉnh mới trong học thuyết, vài ngày sau khi hai quan chức Mỹ và một nguồn tin thân cận hôm 17/11 hé lộ rằng chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cho phép Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ sản xuất để tấn công Nga.
Nga đã cảnh báo phương Tây trong nhiều tháng rằng nếu Washington cho phép Ukraine bắn tên lửa của Mỹ, Anh và Pháp vào sâu trong nước Nga, Moscow sẽ coi các thành viên NATO đó là những bên trực tiếp tham gia vào cuộc chiến ở Ukraine.
Theo một sắc lệnh được công bố, học thuyết hạt nhân được cập nhật của Nga, thiết lập khuôn khổ cho các điều kiện mà ông Putin có thể ra lệnh tấn công từ kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới, đã được ông chủ Điện Kremlin chấp thuận hôm 19/11.
Các nhà phân tích cho biết thay đổi lớn nhất là Nga có thể cân nhắc tấn công hạt nhân để đáp trả một cuộc tấn công thông thường vào Nga hoặc đồng minh Belarus "tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng đến chủ quyền và (hoặc) toàn vẹn lãnh thổ của họ".
"Bức tranh toàn cảnh là Nga đang hạ thấp ngưỡng tấn công hạt nhân để đáp trả một cuộc tấn công thông thường có thể xảy ra,” Alexander Graef, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Hòa bình và Chính sách An ninh thuộc Đại học Hamburg nhận định.
Học thuyết trước đây, có trong sắc lệnh năm 2020, cho biết Nga có thể sử dụng vũ khí hạt nhân trong trường hợp bị kẻ thù tấn công hạt nhân hoặc bị tấn công thông thường đe dọa đến sự tồn vong quốc gia.
Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ cho biết họ không thấy lý do gì để điều chỉnh thế trận hạt nhân của Mỹ. Cùng nhau, Nga và Mỹ kiểm soát 88% đầu đạn hạt nhân của thế giới.
Theo học thuyết, bất kỳ cuộc tấn công nào của một cường quốc phi hạt nhân được một cường quốc hạt nhân hỗ trợ sẽ được coi là một cuộc tấn công chung và bất kỳ cuộc tấn công nào của một thành viên trong một khối quân sự sẽ được coi là một cuộc tấn công của toàn bộ liên minh.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết Ukraine đã tấn công khu vực Bryansk của Nga bằng sáu tên lửa. Theo đó, các hệ thống phòng không đã đánh chặn được 5 tên lửa và phá hủy 1 tên lửa khác.
"Chúng tôi sẽ coi đây là giai đoạn mới về chất lượng của cuộc chiến tranh phương Tây chống lại Nga và chúng tôi sẽ phản ứng tương ứng", Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, cho biết, đồng thời khẳng định rằng nhân sự và dữ liệu của Mỹ đã được sử dụng trong cuộc tấn công dùng hệ thống ATACMS vào Nga.
Ông Lavrov cho biết Nga sẽ làm mọi cách để tránh chiến tranh hạt nhân và chỉ ra rằng chính Mỹ đã sử dụng vũ khí hạt nhân chống lại các thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào năm 1945.
Trong diễn biến liên quan, chiến sự tại Ukraine đang bước vào giai đoạn mà một số quan chức Nga và phương Tây cho rằng có thể là giai đoạn cuối cùng và nguy hiểm nhất khi lực lượng của Moscow tiến quân với tốc độ nhanh nhất kể từ những tuần đầu của cuộc xung đột và phương Tây đang cân nhắc về phương thức chiến tranh sẽ kết thúc.
Thị trường đã ngay lập tức có phản ứng. Trái phiếu chính phủ và đồng yên Nhật tăng giá, trong khi cổ phiếu và đồng euro giảm, vì các nhà đầu tư đã mua tài sản trú ẩn an toàn sau khi công bố học thuyết của Nga. Đồng rúp Nga đã giảm xuống dưới 100 rúp/đồng USD lần đầu tiên kể từ tháng 10/2023.
Những thay đổi chính đối với học thuyết hạt nhân đã được ông Putin nêu ra vào tháng 9.
Khi được hỏi liệu việc công bố sắc lệnh có liên quan đến quyết định của Washington cho phép Ukraine sử dụng tên lửa của Mỹ sản xuất để tấn công lãnh thổ Nga hay không, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết học thuyết này đã được công bố "một cách kịp thời".
