Peru và Brazil đã xử lý dịch bệnh hoàn toàn khác nhau: Trong khi Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro đánh giá thấp các mối nguy hiểm do Covid-19 gây ra thì Tổng thống Peru Martin Vizcarra vào ngày 15/3 tuyên bố tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc, bao gồm tự kiểm dịch bắt buộc và đóng cửa biên giới của đất nước.
| Một linh mục tiến hành buổi lễ sau lễ tang của các nạn nhân Covid-19 tại nghĩa trang El Angel, ở Lima vào ngày 21/5. |
Theo số liệu của Chính phủ Peru, khoảng 85% giường chăm sóc đặc biệt ICU có máy thở hiện đang được sử dụng thường xuyên và tình trạng quá tải tại các bệnh viện là đáng sợ.
Tiến sĩ Alfredo Celis thuộc Đại học Y Peru trao đổi với CNN: “Tình huống này không chỉ là một trường hợp khẩn cấp về sức khỏe, mà là một thảm họa về sức khỏe, được định nghĩa là một tình huống mà đại dịch đã vượt qua khả năng ứng phó của ngành y tế”.
Làm thế nào mà một đất nước phản ứng quyết đoán và nghiêm túc với đại dịch lại rơi vào tình trạng này?
Sự bất bình đẳng sâu sắc ở Peru là một lý do, theo Tiến sĩ Elmer Huerta, một bác sĩ người Peru và là người đóng góp cho CNN: “Những gì tôi đã học được là virus này tạo ra các điều kiện kinh tế xã hội”.
Nhiều người nghèo ở Peru không có lựa chọn nào khác ngoài việc mạo hiểm ra khỏi nhà để làm việc, mua thực phẩm hoặc thậm chí là giao dịch ngân hàng.
Ví dụ, theo điều tra dân số năm 2017 của Peru, chỉ 49% hộ gia đình sở hữu tủ lạnh hoặc tủ đông (61% ở khu vực thành thị). Điều này có nghĩa là nhiều người cần đến chợ hàng ngày để mua thực phẩm vì họ không thể dự trữ.
"Bạn nên tránh tiếp xúc với con người trong một xã hội nơi người ta không thể ở nhà", Huerta nói.
Vào ngày 14/4 - khoảng một tháng sau khi Peru ban hành chính sách bắt buộc ở nhà và thực hiện lệnh giới nghiêm thì bên ngoài một khu chợ ở ngoại ô Lima, người mua hàng đã xếp hàng chờ đợi trong nhiều giờ, hầu hết đeo khẩu trang, nhưng giãn cách xã hội dường như không thể.
“Chúng tôi phải chịu đựng (đám đông) vì không còn cách nào khác”, một phụ nữ đứng xếp hàng nói với phóng viên. “Nếu không, chúng tôi sẽ không có thức ăn. Chúng tôi không có gì để ăn, đó là lý do tại sao chúng tôi đã đến đây”.
Vào ngày hôm đó, số lượng các trường hợp Covid-19 được xác nhận ở nước này là 10.303. Đến thời điểm hiện tại, con số đã cao gấp 10 lần.
Mọi người cuối cùng cũng chen chúc tại các ngân hàng khi họ cố gắng tiếp cận vào các quỹ cứu trợ Covid-19.
Kristian Lopez Vargas - một nhà kinh tế và là trợ lý giáo sư tại Đại học California, Santa Cruz cho rằng: “Gói kích thích của chính phủ để giúp hàng triệu gia đình bị tổn hại của Peru là một ý tưởng tốt, nhưng cách phân bổ được đánh giá chưa hợp lý”.
Trong một báo cáo năm ngoái, cơ quan quản lý các ngân hàng của Peru đã báo cáo rằng chỉ có khoảng 38% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Việc thiếu quyền truy cập vào hệ thống tài chính có nghĩa là phần lớn người nhận viện trợ phải trực tiếp đến ngân hàng để lấy tiền của họ.
“Không khó để dự đoán hành vi của mọi người trong nỗ lực tiếp cận viện trợ này”, Lopez Vargas nói với CNN. “Thay vào đó, những chính sách này gây ra tác hại không cần thiết bằng cách thúc đẩy mọi người tụ tập thành đám đông lớn trong các ngân hàng”.
Nhiều người Peru cũng sống và làm việc theo những cách đơn giản, khó có thể giãn cách xã hội. Theo Lopez Vargas, hơn 30% hộ gia đình ở Peru sống trong điều kiện quá đông đúc, với bốn hoặc nhiều người ngủ trong cùng một phòng.
Và hơn 72% làm việc trong nền kinh tế phi chính thức, theo Viện Thống kê và Thông tin Quốc gia Peru. Đối với những người sống hàng ngày trong khu vực phi chính thức, việc kiếm thu nhập thường xuyên phụ thuộc vào việc đi làm và không tự cô lập.
Điều này, kết hợp với nhu cầu của hàng triệu người để có được thực phẩm và các mặt hàng khác từ các thị trường đông đúc, “là một hỗn hợp bùng nổ”.
Vào thứ 6 tuần trước, Tổng thống Vizcarra đã gia hạn tình trạng khẩn cấp cho đến ngày 30/6, giữ nguyên lệnh tự kiểm dịch và lệnh giới nghiêm bắt buộc trên toàn quốc. Đó là lần thứ năm các biện pháp khẩn cấp đã được gia hạn. Nhưng lần này, việc gia hạn đã được kết hợp với ủy quyền cho một số doanh nghiệp nhất định mở cửa lại, bao gồm các dịch vụ như thẩm mỹ viện, giao thực phẩm và nha khoa.
Các ưu tiên của Peru trong việc thực thi các hướng dẫn về sức khỏe dường như đã phát triển kể từ khi tình trạng khẩn cấp được tuyên bố lần đầu tiên. Đầu tháng 4, Vizcarra báo cáo rằng trong những tuần đầu tiên giới nghiêm ở nhà, có tới 3.000 người đã bị giam giữ vì không tuân thủ các biện pháp trong một số ngày.
Một bài học rút ra từ phản ứng đại dịch là mọi người phải thay đổi một số “hành vi xã hội đã gây ra nhiều thiệt hại”, ông nói thêm.
Vizcarra nói: "Loại hành vi này là cá nhân, ích kỷ... bỏ qua những gì đang xảy ra xung quanh chúng ta, và chính xác những gì đã gây ra tình trạng này cho chúng ta, không chỉ ở Peru, mà cả thế giới".
Nhưng tiến sĩ Huerta - bác sĩ và Lopez Vargas - nhà kinh tế cho rằng, ông nên thận trọng trước việc đổ lỗi quá nhiều cho người dân. Các vấn đề tiềm ẩn mà đại dịch này đặt ra không phải là mới.
