Reuters đưa tin, Đặc phái viên của Mỹ về Iran Robert Malley hôm 25/10 cảnh báo các nỗ lực nhằm khôi phục Thỏa thuận hạt nhân Iran, còn được gọi là Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA) đang "ở giai đoạn tối quan trọng", đồng thời cho rằng ngày càng ít lý do cho Tehran trì hoãn nối lại đàm phán.
| Theo Đặc phái viên của Mỹ về Iran Robert Malle, nỗ lực cứu Thỏa thuận hạt nhân Iran đang ở giai đoạn tối quan trọng. Ảnh: Reuters |
Đặc phái viên Malley nói rằng Mỹ đang ngày càng lo lắng rằng Iran sẽ tiếp tục trì hoãn nối lại đàm phán, đồng thời cảnh báo Washington có các công cụ khác để ngăn chặn Tehran sở hữu vũ khí hạt nhân và sẽ sử dụng nếu cần thiết. “Cơ hội để hồi sinh JCPOA sẽ kéo dài vô định vì Iran đang tăng tốc phát triển chương trình hạt nhân của mình” - ông Malley cảnh báo, song vẫn khẳng định Washington sẽ tiếp tục tìm kiếm các giải pháp ngoại giao với Tehran.
Theo Đặc phái viên Mỹ về Iran, tất cả các bên còn lại trong thỏa thuận hạt nhân đa phương đều dành "ưu tiên mạnh mẽ đối với nỗ lực ngoại giao nhằm hồi sinh JCPOA”.
Ông Malley cũng lưu ý rằng Iran có thể nhận được những lợi ích kinh tế nếu Tehran đảo ngược việc vi phạm các cam kết trong JCPOA khi được Liên hợp quốc, Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ nới lỏng các lệnh trừng phạt.
Iran liên tục khẳng định sẽ trở lại bàn đàm phán nhưng hiện chưa rõ khi nào các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran, Mỹ và EU sẽ được nối lại.
Thỏa thuận JCPOA được ký năm 2015 giữa Iran và Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức), theo đó Iran hạn chế chương trình làm giàu urani để đổi lấy việc được dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế. Năm 2018, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút Mỹ khỏi JCPOA và đơn phương tái áp đặt các biện pháp trừng phạt Iran. Đáp lại, Tehran dần từ bỏ việc thực thi các cam kết trong thỏa thuận kể từ tháng 5/2019. Sau khi nhậm chức vào tháng 1/2021, Tổng thống Joe Biden cam kết Mỹ sẽ trở lại JCPOA.
Tháng 4 vừa qua, các bên bắt đầu tiến hành đàm phán ở Vienna (Áo) nhằm cứu vãn thỏa thuận JCPOA. Tuy nhiên, Mỹ chỉ tham gia đàm phán gián tiếp. Các cuộc đàm phán tạm ngừng vào tháng 6 vừa qua do ban lãnh đạo Iran có sự thay đổi sau cuộc bầu cử tổng thống. Kể từ khi ông Ebrahim
Raisi lên nắm quyền thay Tổng thống tiền nhiệm Hassan Rouhani, chính phủ Iran đã bắt đầu cho việc nối lại đàm phán, đồng thời chỉ trích Mỹ không dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống Iran.
Trong một diễn biến liên quan, Iran ngày 25/10 cho biết sẽ có cuộc gặp thứ hai trong tháng này với Đặc phái viên hạt nhân của EU Enrique Mora, người điều phối các cuộc đàm phán giữa Tehran và các nước ký kết JCPOA nhằm khôi phục thỏa thuận này.
Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân của Iran Ali Bagheri Kani xác nhận ông sẽ gặp Điều phối viên của EU tại Brussels trong ngày 27/10 tới để tiếp tục thảo luận về các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran và nhóm P5+1. Trước đó, ngày 14/10, ông Kani cũng đã thảo luận với ông Mora vấn đề này tại Tehran.
Trong khi đó, báo cáo được Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) công bố ngày 25/10 cho biết, động thái gần đây của Iran nhằm mở rộng kế hoạch làm giàu urani vượt quá mức độ tinh khiết 20% tại nhà máy thử nghiệm đặt trên mặt đất ở cơ sở hạt nhân Natanz đã buộc IAEA phải tăng cường các hoạt động giám sát tại nhà máy này.
Báo cáo nêu chi tiết kế hoạch của Iran nạp urani làm giàu lên đến mức 20% vào thêm nhiều máy ly tâm tại Nhà máy làm giàu nhiên liệu thử nghiệm ở Natanz (PFEP), nhưng không phải những chiếc máy đã làm giàu urani lên mức 60%, gần với cấp độ sản xuất vũ khí hạt nhân. IAEA khẳng định đây là nguyên nhân khiến cơ quan này quyết định gia tăng tần suất và cường độ của các hoạt động giám sát tại PFEP./.
