Cuộc tập trận thường niên của hai đồng minh lâu năm được gọi là Balikatan - tiếng Tagalog nghĩa là "kề vai sát cánh" - sẽ kéo dài đến ngày 28/4 và có sự tham gia của hơn 17.600 quân nhân. Đây sẽ là màn phô trương hỏa lực mới nhất của Mỹ ở châu Á, nơi mà Washington đã nhiều lần cảnh báo về các hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc ở vùng Biển Đông nhiều tranh chấp.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang củng cố một vòng cung liên minh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương để đối phó tốt hơn với Bắc Kinh, bao gồm cả khả năng đối đầu với Đài Loan (Trung Quốc). Điều này được cho là phù hợp với những nỗ lực của Philippines dưới thời Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. nhằm bảo vệ lợi ích lãnh thổ của mình ở Biển Đông, bằng cách tăng cường các cuộc tập trận quân sự chung với Mỹ và cho phép các đợt luân phiên của lực lượng Mỹ ở lại nhiều doanh trại quân sự của Philippines hơn theo Hiệp ước quốc phòng năm 2014.
Khoảng 12.200 nhân viên quân sự Mỹ, 5.400 lực lượng Philippines và 111 đối tác Australia sẽ tham gia sự kiện lần này - cuộc tập trận có quy mô lớn nhất trong lịch sử đã 3 thập kỷ của Balikatan. Các tàu chiến, máy bay chiến đấu cũng như tên lửa Patriot, bệ phóng tên lửa HIMARS và tên lửa chống tăng Javelin của Mỹ sẽ được phô diễn - theo các quan chức quân sự Mỹ và Philippines.
Trả lời báo giới trước cuộc tập trận, Đại tá Michael Logico, phát ngôn viên của Philippines tại Balikatan 2023 khẳng định sự kiện "không nhằm khiêu khích bất kỳ ai", nhưng gọi đây là "một hình thức răn đe". "Răn đe là khi chúng ta ngăn cản các bên khác xâm lược quốc gia mình" - ông nói.
Cũng theo ông Logico, trong nội dung diễn tập bắn đạn thật lần này, lực lượng Mỹ và Philippines sẽ đánh chìm một tàu mục tiêu dài 61m trong vùng lãnh hải của Philippines ngoài khơi tỉnh Zambales ở phía Tây, với sự phối hợp của cả không quân, hải quân và pháo kích trên bộ. Vị trí này đối diện với Eo biển Đài Loan, được cho sẽ khiến Trung Quốc lo ngại.
Bắc Kinh tuần trước đã cảnh báo chống lại việc tăng cường triển khai quân sự của Mỹ tới khu vực đảo Đài Loan. Trong một cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ning nói rằng điều đó "sẽ chỉ dẫn đến nhiều căng thẳng hơn và làm giảm hòa bình và ổn định trong khu vực".
Cuộc tập trận Balikatan 2023 được khai mạc tại Philippines chỉ 1 ngày sau khi Trung Quốc kết thúc 3 ngày tập trận chiến đấu mô phỏng phong tỏa Đài Loan, sau cuộc gặp của nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn với Chủ tịch Hạ viện Mỹ Kevin McCarthy vào tuần trước ở California khiến Bắc Kinh nổi giận.
Hôm 10/4, Hạm đội 7 của Hải quân Hoa Kỳ đã triển khai tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Milius trong phạm vi 12 hải lý của Đá Vành Khăn ở quần đảo Trường Sa. Quân đội Mỹ đã thực hiện các hoạt động "tự do hàng hải" như vậy trong nhiều năm qua để thách thức các yêu sách lãnh thổ phi lý của Trung Quốc trên tuyến đường biển đông đúc này.
Hạm đội 7 cho biết trong một tuyên bố: "Mỹ sẽ tiếp tục bảo vệ các quyền và sự tự do trên biển được đảm bảo cho tất cả mọi người. Không thành viên nào của cộng đồng quốc tế nên bị đe dọa hoặc ép buộc từ bỏ các quyền và sự tự do của họ".
