Thời điểm Trung Quốc trong thời kỳ suy thoái kinh tế do đại dịch Covid-19 gây ra vào năm 2020, Thủ tướng lúc bấy giờ Lý Khắc Cường đã đưa ra ý tưởng tạo việc làm bằng cách khuyến khích những người bán hàng rong mở cửa hàng trên khắp đất nước.
Theo CNN, lời kêu gọi đó ngay lập tức bị các cộng sự thân cận của Chủ tịch Tập Cận Bình bác bỏ, khi họ mô tả hình thức thương mại truyền thống này là "thiếu vệ sinh", "thiếu văn minh”. Nhưng chỉ 3 năm sau, cục diện đã xoay chuyển.
Thâm Quyến - trung tâm công nghệ cao của Trung Quốc và là TP giàu thứ 3 nước này - tuần trước đã thông báo rằng họ sẽ dỡ bỏ lệnh cấm đối với những người bán hàng rong, cho phép hoạt động từ đầu tháng 9 tới tại các khu vực được chỉ định. Chính quyền TP đang khuyến khích người dân mở các quầy hàng hoặc xe đẩy trên đường phố ở một số khu vực nhất định, để bán đặc sản địa phương, đồ ăn nhẹ, quần áo hoặc đồ chơi.
Đáng nói, địa phương này nối thêm vào danh sách nhiều TP lớn đã nới lỏng các biện pháp hạn chế trong năm nay, bao gồm Thượng Hải, Hàng Châu và thủ đô Bắc Kinh, sau nhiều năm thường tổ chức các chiến dịch dẹp hàng rong.
Các nhà phân tích coi sự nới lỏng hiện tại là một biện pháp thực tế của Chính phủ Trung Quốc, khi tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị đã tăng lên mức đáng lo ngại sau 3 năm hạn chế vì đại dịch, gây nhiều khó khăn cho các DN nhỏ và xóa sổ hàng chục nghìn việc làm trong các ngành giáo dục, công nghệ...
Theo số liệu do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố hôm 16/5, tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị đối với thanh niên từ 16 - 24 tuổi đạt mức cao kỷ lục 20,4% trong tháng 4/2023. Tỷ lệ này được dự báo có thể tăng hơn nữa, vì con số kỷ lục 11,6 triệu sinh viên đại học dự kiến sẽ tốt nghiệp trong năm nay.
Nền kinh tế Trung Quốc hiện đang đối mặt với một loạt thách thức ngày càng tăng. Thị trường bất động sản đầu tàu đang sa lầy trong thời kỳ suy thoái tồi tệ nhất từng được ghi nhận. Đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc cũng sụt giảm, giữa bối cảnh quan hệ Mỹ - Trung đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, dẫn đến căng thẳng leo thang trong lĩnh vực công nghệ và đầu tư.
Triển vọng kinh tế ngày càng xấu đi được cho đã khiến các nhà lãnh đạo hàng đầu phải có thái độ mềm mỏng hơn đối với DN tư nhân, các DN vừa và nhỏ - vốn đóng góp hơn 60% vào GDP của quốc gia và hơn 80% việc làm.
Luo Wen, người đứng đầu Cục Quản lý Nhà nước về Điều tiết Thị trường - cơ quan quản lý thị trường của Trung Quốc - tháng trước đã đề nghị hỗ trợ nhiều hơn cho các DN tư nhân, chẳng hạn như người bán hàng rong, thông qua hệ thống thuế và an sinh xã hội.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc cũng cho thấy những thay đổi luận điệu nhất định, khi đăng tải những câu chuyện hoặc các video "viral" (được lan truyền mạnh mẽ) về cách một số doanh nhân trẻ trở nên giàu có nhờ mở các quầy hàng ở chợ đêm, từ đó kêu gọi thanh niên thất nghiệp trở thành những người bán hàng rong.
Nổi bật nhất có lẽ là thị trấn công nghiệp Truy Bác ở phía Đông tỉnh Sơn Đông, đang trở thành "cơn sốt" hút khách du lịch nhờ các video lan truyền trên mạng xã hội về những quầy thịt nướng vỉa hè.
Lượng lớn khách du lịch đổ xô đến Truy Bác - hiện được mệnh danh là "thủ đô nướng thịt ngoài trời" của Trung Quốc vì những đĩa xiên thịt chỉ 30 nhân dân tệ, đến nỗi ngay cả các cơ quan du lịch địa phương đã bắt đầu phải kêu gọi du khách đi nơi khác vì quá tải.
Nhờ cơn sốt thịt nướng, thị trấn công nghiệp từng ít người biết đến này đã chứng kiến mức tăng trưởng GDP 4,7% trong quý đầu tiên, chủ yếu nhờ bán lẻ, du lịch và ăn uống. Mức tiêu thụ tăng 11% trong cùng kỳ, đảo ngược mức giảm 2% trong 2 tháng đầu năm nay.
Nhìn chung, quá trình chuyển đổi chỉ trong một đêm của thị trấn "ao tù nước đọng" thành điểm đến không thể bỏ qua đã khiến cả Trung Quốc sửng sốt. Một số chính quyền TP đã cử quan chức đến Truy Bác để học hỏi từ người dân địa phương và cố gắng nhân rộng thành công của họ.
Từ đó, câu hỏi được đặt ra là liệu một nền kinh tế trì trệ có thể được khởi động nhờ quá trình xoay trục chính sách của đất nước sang một hình thức kinh doanh do người tiêu dùng dẫn dắt hay không?
