Nga nhượng bộ mối quan hệ bất đối xứng?
Nhìn chung cả hai đang gặp áp lực về chiến lược lớn, đẩy họ đến việc hình thành một liên minh. Cho đến nay ông Tập và ông Putin đã có 38 lần gặp gỡ. Trong khi mối quan hệ về phía ông Putin vẫn ở mức hình thức – thậm chí ông còn thân thiết với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hơn – bối cảnh hiện cho thấy đã đến lúc cần xem xét mối quan hệ Trung - Nga nghiêm túc hơn.
Không có từ ngữ cụ thể nào thể hiện việc Trung Quốc ủng hộ Nga trong vấn đề Ukraine, mặc dù các cuộc đàm phán hẳn đã xoay quanh vấn đề này rất nhiều. Tuy nhiên, từ việc phản đối sự mở rộng hơn nữa của NATO - yêu cầu chính của Moscow - đến việc liên kết Liên minh Kinh tế Á-Âu với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, hợp tác ở Bắc Cực, bảo vệ "lợi ích cốt lõi" và chống lại các nỗ lực của các thế lực bên ngoài nhằm phá hoại an ninh của họ. Cả hai đã cam kết phối hợp trên mọi lĩnh vực từ không gian đến phát triển biển. Thật ngạc nhiên khi tài liệu về Bắc Cực lại xuất hiện sớm như vậy. Vì khu vực này do Nga thống trị, điều này cho thấy chủ đề này là một vấn đề ưu tiên của Trung Quốc.
Trung Quốc và Nga cũng nhất trí rằng họ sẽ luôn cảnh giác cao độ về tác động tiêu cực của chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ. Vì vậy, họ tiếp tục bày tỏ quan ngại nghiêm túc đối với Aukus, liên minh giữa Anh, Mỹ và Úc.
Đổi lại, Nga đã giành được sự ủng hộ của Trung Quốc vì yêu cầu của họ về các đảm bảo an ninh lâu dài, ràng buộc về mặt pháp lý ở châu Âu và phản đối sự mở rộng hơn nữa của NATO.
Về Đối thoại An ninh Bốn bên, trong nhiều tháng nay, bộ trưởng ngoại giao Nga Sergey Lavrov ở khắp nơi trong tuyên bố chung đều phản đối Quad (Bộ tứ).
Aukus là cánh tay cơ bắp trong chiến lược của Mỹ đối với khu vực. Nhưng Quad là trò chơi dài hơi hơn, một NATO trong tương lai đi kèm với một loạt các khả năng khác, bao gồm hợp tác trong nghiên cứu tiên tiến và thiết lập tiêu chuẩn, và người Nga nhìn thấy tiềm năng lớn hơn của nó.
Do đó, ngay cả khi Bộ tứ được xem là thỏa thuận nhắm đến Trung Quốc, Nga đôi khi dường như lên tiếng chỉ trích nó nhiều hơn cả Bắc Kinh. Thật vậy, ông Lavrov thậm chí đã mạo hiểm nói to điều đó vào tháng 12 năm ngoái khi ở New Delhi, ngay cả khi Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đang có cuộc họp thượng đỉnh với ông Putin.
Đồng thời, Moscow không từ bỏ việc thuyết phục Bắc Kinh và New Delhi cải thiện mối quan hệ đang rạn nứt của họ. Tuyên bố Putin- Tập kêu gọi hợp tác trong "định dạng Nga- Ấn- Trung". Điều đó một phần xuất phát từ nhận thức rằng Ấn Độ, quốc gia giành được sự độc lập trong chính sách đối ngoại, là mắt xích yếu trong Quad, trong khi Nhật Bản và Australia là những đồng minh hiệp ước vững chắc của Mỹ.
Bị Mỹ và các đồng minh chèn ép, rõ ràng là ông Putin đang nhượng bộ mối quan hệ bất đối xứng với Trung Quốc - vốn được mô tả là "quan hệ đối tác phối hợp chiến lược toàn diện".
Thương mại song phương đạt kỷ lục 147 tỷ USD vào năm 2021, nhờ xuất khẩu năng lượng của Nga. Giờ đây, việc Mỹ gây áp lực buộc Đức phải hủy bỏ đường ống Nord Stream 2 từ Nga, ngay cả khi cuối cùng không thành công và đe dọa trừng phạt, sẽ chỉ làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa Moscow và Bắc Kinh. Quay trở lại năm 2014, khi căng thẳng do Nga sáp nhập Crimea dâng cao, Bắc Kinh đã trao cho một lối thoát với thỏa thuận bán khí đốt cho Trung Quốc trị giá 400 tỷ USD, kéo dài 30 năm.
Tương tự, Trung Quốc cũng phụ thuộc nhiều hơn vào Nga. Trong bối cảnh Mỹ và các đồng minh đang nghiên cứu một loạt điểm tắc nghẽn dọc theo tuyến đường cung cấp dầu truyền thống từ Tây Á, vai trò của Nga với tư cách là nhà cung cấp năng lượng cho Trung Quốc đã tăng lên đáng kể. Moscow hiện là nhà cung cấp dầu thô lớn thứ hai cho Bắc Kinh và là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn thứ ba, đồng thời cung cấp than chất lượng cao.
Những điểm khúc mắc
Điều này không có nghĩa là mọi thứ giữa Trung Quốc và Nga là hoàn hảo. Những lời hùng biện của Trung Quốc về mối quan hệ của họ rõ ràng là mang tính giao dịch hơn.
Chẳng hạn, sự hội tụ chiến lược ngày càng tăng đã không ngăn được Bắc Kinh cố gắng bí mật nắm giữ công nghệ phát hiện tàu ngầm mà Nga thèm muốn và bí mật quân sự liên quan đến các phương tiện siêu thanh. Tương tự, Trung Quốc cũng tham gia vào việc cố gắng mua các công ty quốc phòng chủ chốt ở Ukraine.
Mặc dù Nga bán hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 tiên tiến cho Trung Quốc, nhưng Moscow vẫn cực kỳ thận trọng.
Châu Á sẽ cần phải chứng kiến tất cả những điều này như thế nào? Điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù được công nhận là một cường quốc châu Âu, nhưng phần lớn diện tích của Nga là ở châu Á; do đó, con đại bàng hai đầu trên lá cờ Nga nhìn theo cả hai hướng. Cũng giống như Mỹ đã xoay trục sang châu Á, Moscow cũng đang thực hiện tái cân bằng đối với khu vực - ban đầu là về mặt quân sự và ngày càng tăng, đối với vận mệnh kinh tế.
Tuy nhiên, sự hòa hợp Trung-Nga có nhiều khả năng sẽ tác động đến các cực của châu Á trước khi tới vùng lõi là Đông Nam Á.
Ảnh hưởng tới châu Á
Ấn Độ và Trung Quốc vẫn mắc kẹt trong thế quân sự trong tranh chấp biên giới. Bất chấp sự thuyết phục của Nga, Bắc Kinh tỏ ra không muốn nhượng bộ Ấn Độ.
Ở Tây Á, Iran có thể sẽ tự tin hưởng lợi. Kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 6/2021, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi đã tìm cách làm sâu sắc hơn mối quan hệ với cả Moscow và Bắc Kinh. Cả ba quốc gia đều là đối tượng của các lệnh trừng phạt từ Mỹ. Tổng thống Raisi cũng mới thăm Moscow vào tháng trước.
Ngay cả khu vực Đông Nam Á cũng sẽ cảm nhận được những gợn sóng. Cho đến nay, Nga vẫn là một nhân tố lành mạnh trong khu vực. Thực tế Philippines mua trang thiết bị quân sự của Nga - thông qua việc mua tên lửa hành trình Brahmos do Ấn Độ sản xuất gần đây được đồng phát triển với Nga. Không quân Hoàng gia Malaysia đã cho "về vườn" các máy bay MiG nhưng vẫn giữ lại một số máy bay Sukhoi Su-30 trong kho vũ khí. Trong các chuyến thăm khu vực này, ông Lavrov đã nói về khả năng bán vũ khí của Nga. Nga, với nguồn dự trữ năng lượng và công nghệ quân sự của mình vẫn có khả năng trở thành yếu tố cân bằng trong tương lai ở châu Á.
