Nhìn từ sông Seine để phát triển sông Sài Gòn

Chiều ngày 2/3, UBND TP Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo “Phát triển không gian, chức năng dọc hành lang sông Sài Gòn theo kinh nghiệm của Pháp về sông Seine”. Hội thảo có sự tham dự của nhiều chuyên gia trong và ngoài nước, đặc biệt là liên danh tư vấn Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) và Viện Quy hoạch vùng Paris (IPR)

Bảo tồn và phát triển các giá trị của sông Sài Gòn

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, TP Hồ Chí Minh đang khẩn trương thực hiện 3 quy hoạch gồm: Quy hoạch TP thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; rà soát điều chỉnh quy hoạch chung TP đến năm 2040, tầm nhìn 2060 và xây dựng quy hoạch chung TP Thủ Đức.

Đây là 3 quy hoạch rất quan trọng cho sự phát triển của TP trong thời gian tới. Ngoài ra, TP xác định sông Sài Gòn là trung tâm của quy hoạch TP thời kỳ mới và là điểm nhấn trong việc rà soát quy hoạch chung lần này. Vì vậy, việc TP phối hợp với Viện Quy hoạch vùng Paris, Tổ chức khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) xây dựng quy hoạch phát triển hành lang sông Sài Gòn là việc kịp thời và có ý nghĩa.

“TP Hồ Chí Minh xác định việc quy hoạch sông Sài Gòn là trung tâm trong rà soát quy hoạch chung của TP trong thời gian tới. Vì vậy, kết quả thu được tại Hội thảo hôm nay vừa đóng góp cho việc nghiên cứu quy hoạch sông Sài Gòn nhưng cũng sẽ kết nối với việc xây dựng quy hoạch chung TP” – ông Mãi nói.

Tại Hội thảo, bà Nguyễn Thu Trà - Giám đốc dự án quy hoạch chiến lược phát triển hành lang sông Sài Gòn (AVSE Global) cho biết, hành lang sông Sài Gòn với nhiều đặc trưng độc đáo chính là xương sống tinh thần và thiên nhiên của TP là những đặc trưng về giá trị lịch sử đặc biệt đối với Việt Nam.

“Sông Sài Gòn có một sứ mệnh cao cả, là dòng chảy tạo cơ hội chuyển mình. Quy hoạch và phát triển sông Sài Gòn thực sự phải là điểm nhấn, là xương sống trong nội dung điều chỉnh quy hoạch chung TP. Đánh giá đúng tầm quan trọng của dòng sông với sự phát triển của TP chính là một trong những chìa khóa mở ra các cơ hội phát triển cho TP trong 30 năm tới” - bà Trà phân tích.

Đề xuất chia sông Sài Gòn thành 4 phân khu để phát triển

Với độ dài 256 km, riêng đoạn chảy qua TP Hồ Chí Minh là khoảng 80 km, sông Sài Gòn thực sự có tiềm năng vô cùng to lớn trong việc phát triển kinh tế- xã hội của một vùng rộng lớn khu vực Đông Nam Bộ. Lãnh đạo TP nhiều lần khẳng định mong muốn khai thác tiềm năng kinh tế và bảo tồn nét đẹp của con sông này. 

Việc phát triển sông Sài Gòn nằm trong khuôn khổ nghiên cứu các định hướng quy hoạch sông Sài Gòn và triển khai các nhóm việc sau chuyến tham quan sông Sein của Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên tại Paris vào tháng 6/2023.

Theo đó, sau cuộc khảo sát của Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên tại Paris, Sở Quy hoạch và Kiến trúc TP Hồ Chí Minh cùng với liên danh tư vấn gồm AVSE Global và IPR đã xây dựng ý tưởng, định hướng và phát triển dọc hành lang sông Sài Gòn, vận dụng kinh nghiệm quy hoạch quản lý sông Seine vào nghiên cứu các quy hoạch mà TP đang thực hiện.

Cụ thể, nhóm nghiên cứu đề xuất phát triển hành lang sông Sài Gòn với 4 phân khu.

Phân khu 1 (khu Bắc kết nối bản sắc) dài 48km, từ thị xã Thủ Dầu Một (Bình Dương) đến ranh giới TP Hồ Chí Minh và tỉnh Tây Ninh. Khu vực chủ yếu là nông thôn này kéo dài từ trung tâm lịch sử Thủ Dầu Một đến Khu tưởng niệm địa đạo Củ Chi. Khu này được đề xuất phát triển theo hình thức công viên tự nhiên mới để bảo tồn và nâng cao nền nông nghiệp, cảnh quan và di sản của khu vực ngoại ô.

Phân khu 2 (giao diện trù phú và bao trùm) dài 25km, từ cầu đường sắt đến cầu Thủ Dầu Một. Khu vực này sẽ tạo ra không gian mới giao thoa giữa thành thị và nông thôn, bằng cách xác định ranh giới rõ ràng hơn giữa hai khu vực này. Đồng thời, chuyển đổi các khu đất trồng trọt rộng lớn còn lại thành các công viên nông nghiệp - giải trí, sinh thái và sản phẩm thủ công được du khách ưa thích.

Phân khu 3 (Thanh Đa trải nghiệm hạnh phúc) dài 13,5km, bao gồm bán đảo Thanh Đa và vùng phụ cận từ Quốc lộ 52 đến đường sắt TP Hồ Chí Minh - Hà Nội. Khu vực này được đề xuất phát triển khu đô thị hỗn hợp mật độ cao và công viên nông nghiệp - giải trí ngập nước rộng 300ha. Tái phát triển cảng Phước Long.

Phân khu 4 (khu trung tâm cánh cửa tương lai) dài 16km, chạy từ ngã ba sông Đồng Nai/Nhà Bè đến Quốc lộ 52. Đây là lối vào trung tâm đô thị TP Hồ Chí Minh, đi qua một vài quận huyện lâu đời và đông dân nhất. Đây cũng là đoạn đang được cải tạo mạnh mẽ nằm bên cánh phải bờ sông, nhưng bên TP Thủ Đức lại kém phát triển hơn, nhất là khu bán đảo Thủ Thiêm còn dang dở. Khu vực này được đề xuất phát triển khu phức hợp đa chức năng. Trong đó, Bến Bạch Đằng, Khánh Hội và ven sông Thủ Thiêm sẽ nổi lên như những địa điểm hàng đầu cho khu vực đô thị này.

 

Cần duy trì và bảo vệ hệ sinh thái ven sông Sài Gòn

"Dọc hai bên sông Sài Gòn có 4 dạng đất chính: Đất cát (5.200 ha) và  đất mặn (19.800ha); Đất phèn (44.500 ha); Đất phù sa (20.400 ha), với thảm thực vật đầm lầy ngập triều và ven bờ (nước ngọt và lợ) như: Dừa nước, các loài ô rô, ráng đại, cỏ nga, gai thảo, bồn bồn, lúa ma, rau muống, tâm bức, cỏ bấc, cỏ năn...Và các nhóm thuỷ sinh vật gồm thực vật nổi, động vật nổi, động vật đáy.

Hệ sinh thái ven sông Sài Gòn đa dạng, phong phú có ý nghĩa sống còn đối với quá trình phát triển kinh tế xã hội, đặc biệt là bảo vệ cho cuộc sống con người. Tuy nhiên, sự phát triển dân số, sản xuất công nghiệp, hoạt động nông nghiệp, khai phá tài nguyên... đã ảnh hưởng không nhỏ đến đa dạng sinh học, tài nguyên, môi trường. Vì vậy, đã đến lúc TP Hồ Chí Minh cần đồng bộ các giải pháp để bảo vệ hệ sinh thái ven sông Sài Gòn, đây là mắt xích then chốt cho phát triển xã hội và kinh tế bền vững" - TS. Vũ Thị Quyền - Trưởng ngành Công nghệ Sinh học Trường Đại học Văng Lang