Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT (Thông tư 29) về dạy thêm, học thêm (DTHT) đi vào cuộc sống thực sự đã tạo nên những chuyển biến tích cực, bước đầu loại bỏ tình trạng DTHT tràn lan trong nhà trường. Tuy nhiên, vẫn còn không ít băn khoăn, trăn trở từ các nhà quản lý, thầy cô, phụ huynh, học sinh liên quan đến một số quy định tại thông tư. Dư luận mong muốn, tới đây thông tư sẽ được xem xét, điều chỉnh đểbảo đảm phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đặt ra với giáo dục trong tình hình mới.

Là địa phương có quy mô giáo dục lớn nhất cả nước với gần 2,3 triệu học sinh, 130.000 giáo viên, xấp xỉ 3.000 trường học, Hà Nội là đơn vị tiên phong trong triển khai nghiêm túc, quyết liệt Thông tư 29.

Cuối tháng 3/2025, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương thông tin: từ khi Thông tư 29 có hiệu lực, số trung tâm có chức năng dạy thêm tại Hà Nội tăng nhanh, với khoảng 15.000 trung tâm và hộ kinh doanh có liên quan đến dạy thêm được thành lập. Mức thu phí học thêm tại các trung tâm cao hơn rất nhiều so với trước đây và đều là thoả thuận tự nguyên của trung tâm và phụ huynh học sinh tự nguyện.

Nhằm quản lý tốt công tác DTHT, đồng thời thực hiện chỉ đạo của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT Hà Nội đã ban hành Quyết định số 306/QĐ-SGDĐT, thành lập hơn 100 đoàn để triển khai giám sát việc thực hiện Thông tư 29; phát động tháng tự học, mở hòm thư góp ý, đường dây nóng tại các quận huyện để tiếp nhận, xử lý các trường hợp vi phạm; học sinh thành lập các nhóm tự học…

Còn theo ông Nguyễn Quốc Bảo, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh thì tính đến cuối tháng 3/2025, sở này đã tổ chức hơn 11 đoàn kiểm tra tại hơn 31 trường từ tiểu học đến THPT.

Tại Bắc Giang, thực hiện Thông tư 29, Sở GD&ĐT tỉnh chỉ đạo các nhà trường rà soát lại phân công chuyên môn, tận dụng số giờ của giáo viên chưa bố trí đủ định mức lao động để phân công dạy thêm cho học sinh cuối cấp; bố trí kinh phí chi cho DTHT trong nhà trường từ nguồn kinh phí đã cấp cho các đơn vị năm 2025. Đơn vị khuyến khích giáo viên trong nhà trường dạy củng cố, bổ sung kiến thức cho học sinh nhằm đảm bảo ngưỡng đầu ra của mỗi môn học và cam kết thực hiện tốt giải pháp 2K-2T (2K là không thu tiền của học sinh, không sử dụng ngân sách nhà nước; 2T là tự nguyện dạy của giáo viên, tự nguyện học của học sinh).

Với ngành GD&ĐT Hải Phòng, thời điểm Thông tư 29 còn là dự thảo, Sở GD&ĐT TP đã triển khai họp với 66 hiệu trưởng các trường THPT và 14 phòng GD&ĐT quận, huyện để tuyên truyền, quán triệt, hiểu đúng quy định của thông tư. Sau khi thông tư có hiệu lực, Sở GD&ĐT Hải Phòng thành lập 3 đoàn kiểm tra và thông báo công khai nơi tiếp công dân tại trụ sở cơ quan, điện thoại dùng cho việc tiếp nhận và xử lý các ý kiến phản ánh về DTHT trên địa bàn TP.

Theo Sở GD&ĐT Bắc Ninh, khi triển khai thực hiện Thông tư 29, Sở đã phối hợp các cơ quan liên quan hướng dẫn việc đăng ký kinh doanh DTHT. Đến nay, toàn tỉnh có 923 tổ chức, cá nhân đã đăng ký, trong đó, 673 doanh nghiệp và 250 đơn vị trực thuộc; có 1.063 giáo viên đăng ký dạy thêm ngoài nhà trường (685 giáo viên THCS, 378 giáo viên THPT). Để Thông tư 29 tiếp tục được thực hiện nghiêm, Sở GD&ĐT Bắc Ninh đã yêu cầu tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình; tư vấn cho gia đình hỗ trợ học sinh học tập ở nhà, xây dựng kho học liệu chất lượng hỗ trợ học sinh, nhất là học sinh cuối cấp.

Trong quá trình khảo sát tại các trường học phục vụ bài viết, phóng viên Báo Kinh tế & Đô thị đã được nghe nhiều ý kiến từ cơ sở cho rằng, bên cạnh ý nghĩa tích cực, thông tư cũng có một số nội dung cần nhìn nhận, xem xét để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.

Cụ thể, với quy định “không tổ chức học thêm với học sinh tiểu học dưới mọi hình thức, không dạy thêm với học sinh học 2 buổi/ngày”; “giáo viên dạy trường công lập không DTHT có thu phí với học sinh của mình dạy trên lớp”, nhiều cán bộ quản lý, thầy cô giáo, phụ huynh học sinh cho rằng, xét về tổng thể, mục tiêu của thông tư là muốn chấm dứt tình trạng DTHT tràn lan tiêu cực, giáo viên ép học sinh ra lớp học thêm, giáo viên dạy không hết bài tại chương trình học chính khóa để mang ra dạy tại lớp học thêm…. Tuy nhiên, ở góc độ khác, những quy định trên lại quá cứng nhắc, chưa thoả đáng và chưa hợp lý khi áp dụng chung với mọi đối tượng, mọi trường hợp.

Nhiều ngày qua, thông tin phản ánh cô L.T.T, giáo viên một trường THCS của quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) dạy thêm môn ngữ văn tại trung tâm nhưng có biểu hiện vi phạm quy định khi trong lớp dạy thêm của cô có 2 em là học sinh cô dạy chính khóa. Giải trình về việc này, cô T cho biết, 2 em học sinh đó là con của giáo viên cùng trường. Vì đồng nghiệp gửi gắm, nhờ ôn luyện cho các con để chuẩn bị thi vào lớp 10 và có đơn học tự nguyện nên cô đồng ý dạy nhưng đề nghị trung tâm không thu phí. Sau khi có phản ánh – tức chưa đầy 1 tháng đồng ý giảng dạy tại trung tâm, cô T đã chủ động dừng hợp đồng. Mặc dù đã xin phép hiệu trưởng, hành nghề không sai quy định nhưng sự việc làm ảnh hưởng rất lớn đến tinh thần của cô T. Bày tỏ quan điểm về sự việc, anh Nguyễn Hải, phụ huynh học sinh lớp cô T cho biết: “Cô T là giáo viên dạy giỏi, mẫu mực. Việc dạy con 2 đồng nghiệp là có sự cậy nhờ tha thiết từ phụ huynh chứ cô T không ép buộc, không tiêu cực. Chúng tôi tin tưởng và rất thương cô T”.

Thực tế cho thấy, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh có nhiều trường THCS chất lượng cao. Hàng năm, số hồ sơ dự tuyển vào lớp 6 của các trường này đều cao hơn gấp nhiều lần chỉ tiêu được giao; vì vậy, các trường tổ chức kiểm tra đánh giá năng lực để tuyển sinh đầu vào. Mức độ cạnh tranh lớn, đề thi có nhiều câu khó, vượt ngoài chương trình SGK nên nếu học sinh không được tiếp cận bằng các hình thức khác nhau, trong đó có việc học thêm, học bổ trợ kiến thức thì rất khó có thể đạt được mục tiêu, nguyện vọng đề ra.

Tương tự, với kỳ thi lớp 10, hiện các TP lớn, điển hình là Hà Nội, hàng năm tỷ lệ tuyển sinh vào lớp 10 công lập chỉ khoảng trên 60%, còn lại xấp xỉ 40% học sinh phải theo học các trường tư thục, giáo dục thường xuyên hoặc trường nghề. Thiếu trường công lập, số lượng học sinh tăng, mật độ phân bố trường công không đồng đều giữa nội thành và ngoại thành đẩy sức nóng của kỳ thi lên cao. Để có được một suất học trường THPT công lập, nhất là trường theo đúng nguyện vọng, học sinh lớp 9 phải ôn tập rất áp lực, căng thẳng và thường mong muốn được đi học thêm. Với học sinh lớp 12, nhóm học sinh có năng lực tốt muốn tăng cơ hội trúng tuyển vào các trường đại học tốp đầu, đa phần đều phải đi học thêm; trong số đó, không ít em có nguyện vọng học giáo viên dạy mình trên lớp.

Mặt khác, có rất nhiều giáo viên dạy giỏi ở các trường công lập mà học sinh ở lớp đó mong muốn được theo học ở trung tâm. Việc đăng ký học là tự nguyện, chính đáng, là quyền của phụ huynh và học sinh. Nhưng nay Thông tư 29 lại quy định “giáo viên công lập không được dạy thêm có thu phí tại trung tâm với học sinh của mình”. Điều này dễ dẫn đến tình trạng phụ huynh chủ động lách luật bằng việc, một mặt xin cô cho con được theo học còn vấn đề học phí, phụ huynh đóng tiền mặt để cô không bị thiệt thòi hay ảnh hưởng.

Một hiệu trưởng cấp THPT tại Hà Nội cho biết, số tiết ôn tập với học sinh cuối cấp hiện quy định tối đa 2 tiết/tuần/môn; định mức này vừa ít, vừa không tạo thuận lợi cho học sinh. Nếu được tăng tiết ôn tập, tùy chất lượng và trình độ học sinh, các nhà trường sẽ chủ động sắp xếp phù hợp; có thêm điều kiện, thời gian để bố trí ôn tập, củng cố kiến thức cho học sinh trước khi bước vào kỳ thi chính thức. Đây cũng là nguyện vọng của hầu hết phụ huynh và học sinh.

Khi được nói lên tâm tư của mình, em Nguyễn Minh Châu, lớp 9 Trường THCS Nguyễn Du, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội thẳng thắn chia sẻ: “Chỉ thời gian ngắn nữa là đến kỳ thi lớp 10 nhưng chúng em gặp nhiều khó khăn khi không được học thêm tại trường. Em thấy đây là bất cập vì chỉ học 1 buổi sáng ở trường là quá ít. Không được học thêm ở trường, bố mẹ em phải vất vả tìm lớp cho em ở trung tâm với phí đắt đỏ. Chúng em đang thấy mất phương hướng và khó có thể tự tin…”.

“Đi học thêm nhiều khiến chúng em vô cùng mệt mỏi nhưng hiện học chính khóa không đủ kiến thức, bố mẹ thì luôn mong con học giỏi, đỗ cao; tự học không hiệu quả trong khi đề khó, tỷ lệ chọi cao. Không còn cách nào khác, chúng em vẫn đi học thêm để nạp được càng nhiều kiến thức càng tốt; miễn đi thi được điểm cao và đỗ vào trường mong muốn”, Nguyễn Hà Phương, học sinh lớp 9 tại tỉnh Hưng Yên chia sẻ.

Vừa qua, hội phụ huynh của một trường trên địa bàn TP Nam Định (tỉnh Nam Định) gửi đơn lên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT trình bày những bức xúc liên quan biến tướng DTHT. Hội phụ huynh cho biết, thời gian gần đây, trên địa bàn TP Nam Định nói riêng và một số địa phương khác xuất hiện tình trạng giáo viên lách luật. Họ tư vấn, động viên và hướng dẫn học sinh ra học thêm tại các trung tâm bên ngoài rồi hoán đổi giáo viên dạy. Việc làm này vô tình tạo cho học sinh tính cách không trung thực, luồn lách và lươn lẹo. Hội phụ huynh đề nghị Bộ GD&ĐT khẩn trương thanh tra, chấn chỉnh tránh tình trạng lách luật; đồng thời có kế sách mới, tránh tình trạng dạy “chéo cánh” như hiện nay.

Lắng nghe nhiều tâm tư từ cả phụ huynh lẫn các nhà trường về việc xin được tăng thời lượng dạy thêm trong nhà trường với học sinh cuối cấp, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh Nguyễn Bảo Quốc đề xuất thời gian ôn thi tốt nghiệp hoặc trong Hè có thể cho các trường dạy thêm tối đa 5 tiết/môn/tuần.

Tại phiên thảo luận về dự án Luật Nhà giáo diễn ra ngày 25/3/2025, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) đã nêu một số nội dung liên quan đến DTHT. Theo ông, không phải cứ ép học sinh học thêm là xấu. Thực tế, nhiều giáo viên tâm huyết, nếu thấy có những học sinh học rất yếu và khả năng không theo kịp được bạn bè, các thầy cô sẽ yêu cầu học sinh này ở lại cuối giờ để học thêm, để chỉ bảo thêm và thậm chí những học sinh này không sẵn sàng, nhiều khi cần phải “ép buộc”. Hành vi “ép buộc” ở đây không xấu mà còn rất nhân văn và khá phổ biến đối với những giáo viên có trách nhiệm. Vậy tại sao lại cấm? Ông đề nghị chỉ cấm ép buộc học thêm vì vụ lợi, chứ còn nếu không vụ lợi thì cần khuyến khích.

Theo Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương, số lượng trung tâm, hộ kinh doanh dạy thêm tăng nhanh, trong khi chưa có hướng dẫn chi tiết về quy định, chế tài xử lý các vi phạm liên quan có thể khiến các địa phương gặp khó khăn trong kiểm tra, giám sát. Ông kiến nghị Bộ GD&ĐT ban hành hướng dẫn cụ thể.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh Nguyễn Bảo Quốc cũng đặt ra vấn đề tương tự bởi với khoảng 10.000 trung tâm DTHT, TP rất lo lắng về việc tổ chức DTHT sao cho đảm bảo thời gian giảng dạy, an toàn phòng cháy chữa cháy cũng như sức khỏe học sinh.

Ông Trần Văn Hòa, Hiệu trưởng Trường THPT Lương Tâm (Hậu Giang) cho biết, khi Thông tư 29 có hiệu lực, một hiện tượng xảy ra là các thầy cô nghỉ dạy thêm trong trường và học sinh đổ ra các trung tâm bên ngoài. Điều này, gây khó khăn trong công tác quản lý học sinh. Theo ông Hòa, quy định mới về DTHT còn đang gây ra một nghịch lý. Đơn cử, Trường THPT Lương Tâm hiện có khoảng 20 phòng học bỏ không vào buổi chiều, nhưng nhà trường không được tổ chức dạy thêm; trong khi học sinh phải tìm chỗ học thêm bên ngoài, nhiều nơi thu tiền học phí bao gồm cả tiền cơ sở vật chất.

Trong xã hội hiện đại, phần lớn phụ huynh đều phải làm việc đến tận chiều muộn, vấn đề trông nom, giám sát con cái hay kèm cặp con học bài trở thành một thách thức không nhỏ, không phải phụ huynh nào cũng làm được. Mặt khác, với học sinh tiểu học và những đối tượng chưa có tính tự giác, việc tự học dường như khó khả thi. “Tôi nghe nhiều phụ huynh của lớp phản ánh, mới chỉ dạy con học một buổi đã “tăng xông” vì cả con và bố mẹ không chấp nhận, không dung hòa được phương pháp, cách thức của nhau; kết quả bố mẹ nổi cáu, mắng mỏ con còn con thì khóc lóc, tổn thương…”, cô Nguyễn Chi, giáo viên tiểu học quận Hà Đông kể lại.

Tại hội nghị phản biện xã hội về dự thảo quyết định của UBND tỉnh Bạc Liêu về DTHT trên địa bàn, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Bạc Liêu Trần Văn Chiêu kiến nghị, cần nghiên cứu hạ bậc thi đua, hạ bậc lương đối với giáo viên vi phạm quy định về DTHT để bảo đảm tính răn đe.

Trước việc quản lý hoạt động DTHT ngoài nhà trường gặp nhiều khó khăn khi số lượng cán bộ quản lý, chỉ đạo của sở, phòng hạn chế; nhân lực quản lý công tác DTHT tại các địa phương còn ít, kiêm nhiệm nhiều việc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hải Phòng Phạm Quốc Hiệu đề nghị Bộ GD&ĐT sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về pháp lý cho các cơ sở DTHT.

Vấn đề DTHT theo Thông tư 29 của Bộ GD&ĐT cũng được đề cập tại báo cáo công tác dân nguyện tháng 2/2025 của Quốc hội. Báo cáo nêu tình trạng cử tri, Nhân dân tiếp tục lo lắng về việc thực hiện quy định DTHT; Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội đề nghị Bộ GD&ĐT kiểm tra, đánh giá việc triển khai thực hiện quy định về DTHT để điều chỉnh nếu chưa phù hợp.

Còn không ít kiến nghị, băn khoăn xung quanh quy định tại Thông tư 29. Các chuyên gia cho rằng, quản lý DTHT là một câu chuyện dài, nhiều khó khăn, gian khổ. Trước khi ban hành Thông tư, Bộ GD&ĐT đã nghiên cứu rất kỹ nhưng trên bình diện chung, các quy định tại thông tư này điều chỉnh phạm vi rộng. Vì vậy, việc có nhiều băn khoăn, góp ý, phản ứng trái chiều trong thời gian đầu thực hiện là điều bình thường.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, công tác quản lý DTHT phải hết sức kiên trì, bền bỉ. Trước mắt sẽ có rất nhiều khó khăn nên Bộ sẽ thường xuyên thông tin, cập nhật, có quan điểm rõ ràng, có phương pháp làm việc phù hợp, thấu lý, đạt tình, kiên quyết; chưa vội hài lòng với kết quả đạt được mà tiếp tục lắng nghe, phối hợp với các Sở GD&ĐT để chăm lo tốt cho công việc này.

(còn nữa)