Quyết định gây tranh cãi của ông Trump đe dọa tính minh bạch của doanh nghiệp

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bắt đầu chuyển dịch cán cân quyền lực từ phía các cổ đông sang giới lãnh đạo doanh nghiệp, khi Tổng thống ngày 15/9 kêu gọi bãi bỏ báo cáo lợi nhuận hàng quý.

Trong một thông báo ít được chú ý hồi tuần trước, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) cho biết sẽ xem xét các phương thức nhằm hạn chế nguy cơ các doanh nghiệp bị các cổ đông khởi kiện, mở đường cho việc giải quyết tranh chấp trong hình thức kín đáo thay vì dưới ánh sáng công khai của hệ thống tòa án.

Vài ngày sau, Tổng thống Mỹ kêu gọi SEC loại bỏ những quy định tồn tại hàng thập kỷ, buộc hầu hết các công ty đại chúng của Mỹ phải công bố báo cáo tài chính ba tháng một lần.

Theo lịch trình công bố trên trang web của cơ quan quản lý tuần trước, SEC ngày 17/9 sẽ cân nhắc cho phép doanh nghiệp niêm yết nếu điều lệ của họ bao gồm điều khoản trọng tài bắt buộc đối với các khiếu nại liên quan đến luật chứng khoán. Điều này có thể đưa tranh chấp ra khỏi tòa án.

SEC đồng thời đưa ra quyết định cho phép ExxonMobil sử dụng một hệ thống mới, theo đó cổ phiếu của nhà đầu tư cá nhân có thể tự động bỏ phiếu theo khuyến nghị của ban quản trị nếu họ đồng ý. Cơ chế này tạo ra lợi thế lớn cho ban lãnh đạo trước các nhà đầu tư hoạt động (activist investors) muốn thay đổi cấu trúc công ty.

Các động thái này là một phần trong kế hoạch rộng hơn của ông Trump nhằm cắt giảm các quy định, song vấp phải nhiều ý kiến lo ngại. Giới bảo vệ quyền cổ đông cho rằng việc giảm tần suất báo cáo và hạn chế quyền kiện tụng sẽ làm suy yếu tính minh bạch, yếu tố từ lâu được xem là lợi thế cạnh tranh của thị trường chứng khoán Mỹ. Giáo sư John Coffee (Đại học Columbia) cảnh báo: “Chi phí vốn thấp của Mỹ có được là nhờ mức độ minh bạch cao và quyền cổ đông ra tòa để bảo vệ lợi ích.”

Trong tháng này, SEC cũng đưa ra chương trình hành động mới, gồm: đơn giản hóa quy định với đề xuất của cổ đông, giảm gánh nặng tuân thủ cho doanh nghiệp, và xem xét lại các yêu cầu công bố thù lao lãnh đạo. Chủ tịch SEC Paul Atkins, người nhậm chức tháng 4, đã bãi bỏ kế hoạch yêu cầu công bố rủi ro khí hậu, đồng thời cho biết muốn thay đổi cách thực thi: doanh nghiệp sẽ được cảnh báo trước về lỗi kỹ thuật thay vì bị xử phạt ngay.

Một số nhóm nhà đầu tư và cố vấn doanh nghiệp ủng hộ định hướng giảm quy định, nhất là với công ty nhỏ. Họ cho rằng báo cáo quá dày đặc khiến doanh nghiệp mất thời gian, trong khi tác động cảnh báo sớm với nhà đầu tư đôi khi không rõ rệt.

Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư lớn phản đối. Carson Block, nhà sáng lập Muddy Waters, nói: “Giảm báo cáo đồng nghĩa với giảm minh bạch. Nhà đầu tư nhỏ sẽ chịu thiệt vì họ không có nguồn dữ liệu thay thế khổng lồ như các tập đoàn lớn.” Hội đồng các Nhà đầu tư Tổ chức (CII) cũng nhấn mạnh: báo cáo tài chính hàng quý là yếu tố then chốt để duy trì sự minh bạch và hiệu quả của thị trường vốn Mỹ.

Ở góc nhìn khác, Rob Arnott, nhà sáng lập Research Affiliates, lại ủng hộ việc giảm số lần báo cáo, cho rằng điều này khuyến khích các công ty tập trung vào tầm nhìn dài hạn. Ông thừa nhận rủi ro bỏ sót tín hiệu cảnh báo, nhưng cho rằng “ngay cả báo cáo hàng quý cũng không giúp mọi người phát hiện hết vấn đề.”

Các nỗ lực cắt giảm quy định công bố thông tin không chỉ giới hạn ở SEC. Tại Quốc hội, một số nghị sĩ Cộng hòa bày tỏ mong muốn gây sức ép buộc cơ quan ban hành chuẩn mực kế toán Mỹ hủy bỏ quy định yêu cầu công ty công khai số thuế đã nộp ở từng quốc gia.

Trong khi đó, các luật sư doanh nghiệp hoan nghênh hướng đi mới của SEC. Marc Treviño, chuyên gia tư vấn quản trị doanh nghiệp tại Sullivan & Cromwell, nhận định: “Đây là sự phối hợp sáng tạo giữa phía doanh nghiệp và cơ quan quản lý. SEC đã cho thấy sẵn sàng thử nghiệm, và chúng ta có thể sẽ thấy nhiều bước đi tương tự trong thời gian tới.”