Sức hút của vàng kéo dài bao lâu?

Chỉ một giờ sau khi cửa hàng vàng Nihon Material ở Tokyo mở cửa, hàng dài người mua đã khiến nhân viên buộc phải từ chối khách mới.

Trong số những người may mắn kịp mua, Kenji Onuki, 40 tuổi, giám đốc một công ty kiến trúc, không giấu được niềm vui khi sở hữu thanh vàng đầu tiên trong đời, dù phải chờ một tháng mới nhận hàng.

“Tôi muốn có một thứ gì đó thật sự tồn tại, có thể cầm trong tay,” anh nói.

Hiện tượng này không chỉ xảy ra ở Nhật Bản. Từ châu Á đến châu Âu, từ nhà đầu tư cá nhân đến các quỹ hưu trí, cả thế giới đang đổ tiền vào vàng, tài sản trú ẩn truyền thống vốn đang "sống lại" mạnh mẽ sau ba năm tăng giá liên tiếp, được thúc đẩy bởi làn sóng mua vào kỷ lục của các ngân hàng trung ương.

Động lực chính

Giá vàng đã tăng hơn 50% trong năm nay, đạt mốc kỷ lục 4.000 USD/ounce, đánh dấu năm tăng mạnh nhất kể từ 1979, khi nỗi lo lạm phát từng khiến giá vàng tăng gấp đôi. Căng thẳng thương mại mới giữa Mỹ và Trung Quốc tuần này tiếp tục thổi bùng đà tăng.

Tại Nhật Bản, “cơn sốt vàng” bùng nổ mạnh mẽ hai tuần qua, khi giá bán lẻ trong nước vượt 20.000 Yen/gram, tạo nên hiệu ứng truyền thông khổng lồ và kéo hàng loạt nhà đầu tư nhỏ lẻ vào cuộc.

Mức tăng 19% chỉ trong tháng 9 khiến giới quan sát bối rối. Do không thể lý giải bằng lãi suất, kỳ vọng lạm phát hay bất ổn địa chính trị, mà dường như đến từ một “cơn cuồng nộ vàng” lan rộng trên toàn cầu.

“Giờ ai cũng hỏi ‘Bao giờ giá sẽ điều chỉnh?’,” Greg Frith, trưởng bộ phận giao dịch kim loại quý của Gunvor (Thụy Sĩ), cho biết. “Nhưng mỗi khi giá có dấu hiệu hạ, làn sóng mua vào từ các tổ chức lớn lại xuất hiện.”

Động lực chính thúc đẩy đà tăng này là lượng mua vàng kỷ lục từ các ngân hàng trung ương, đặc biệt ở các nền kinh tế đang phát triển, nhằm giảm phụ thuộc vào đồng USD. Cùng lúc đó, lượng vốn khổng lồ – hơn 26 tỷ USD, đổ vào các quỹ ETF vàng trong quý III đã khiến thị trường bất ngờ, thậm chí được ví như “cơn FOMO mạ vàng”.

Ngân hàng Société Générale dự báo vàng có thể đạt 5.000 USD/ounce, gọi đó là “điều gần như không thể tránh khỏi”.

Nỗi lo “tận thế tài chính” thúc đẩy dòng tiền

Theo ông David Tait, CEO của Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council), nguyên nhân sâu xa nhất của làn sóng này là nỗi sợ sụp đổ tài chính toàn cầu.

“Động lực chính của đợt tăng giá là nỗi lo về khủng hoảng nợ,” ông nói, thừa nhận rằng nhiều thời điểm, đà tăng của vàng “đi ngược logic kinh tế”.

Các nhà đầu tư tìm đến vàng như hàng rào chống rủi ro địa chính trị, tài khóa, và cả chính trị Trump.

Trevor Greetham, giám đốc đầu tư đa tài sản tại Royal London Asset Management, nhận xét: “Mọi thứ có vẻ tốt đến mức khó tin. Nhưng chúng tôi vẫn tăng tỷ trọng vàng, vì rủi ro lớn nhất với vàng bây giờ là… nước Mỹ trở nên quá lý trí.”

Một số chuyên gia gọi xu hướng này là “canh bạc chống phá giá tiền tệ” — khi nhà đầu tư mua vàng để phòng trường hợp các nền kinh tế lớn để lạm phát vượt tầm kiểm soát, làm mất giá trái phiếu chính phủ.

Tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump đang gây áp lực buộc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất nhằm hạ chi phí nợ công, khiến thị trường lo ngại nguy cơ Fed mất tính độc lập.

Căng thẳng gia tăng khi Cố vấn Nhà Trắng Stephen Miran được bổ nhiệm vào Ban thống đốc Fed, và ông Trump dọa sa thải Thống đốc Lisa Cook, động thái khiến giá vàng lập tức tăng mạnh.

“Nếu có sự đảm bảo rằng bà Cook tiếp tục giữ chức, thị trường có thể ổn định hơn,” Ruth Crowell, giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng London nhận định.

Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới, lượng vàng dự trữ của các ngân hàng trung ương (ngoại trừ Fed) đạt gần 30.000 tấn vào cuối tháng 6, tương đương 3,93 nghìn tỷ USD,  vượt giá trị trái phiếu chính phủ Mỹ mà các nước nắm giữ.

Tỷ trọng vàng trong tổng dự trữ toàn cầu đã tăng từ 10% một thập kỷ trước lên 24% hiện nay.

Giới chuyên gia nhận định, nếu Mỹ giảm được nợ công và kiểm soát lạm phát, giá vàng có thể hạ nhiệt. Nhưng kịch bản đó được xem là “rất may mắn” với Washington.

Trong khi đó, nguồn cung vàng khó đạt tốc độ tăng tương tự do sản lượng khai thác toàn cầu được dự báo hầu như đi ngang trong ba năm tới. Trong khi đó, các thợ mỏ nhỏ lẻ và băng nhóm tội phạm ở Nam Mỹ và châu Phi đang gia tăng khai thác bất hợp pháp để tận dụng giá cao.

“Cơn sốt vàng” lan ra toàn cầu

Tại Anh, xưởng đúc tiền Royal Mint ghi nhận doanh số kỷ lục, với đơn hàng vàng và bạc trị giá hơn 50 triệu bảng, gấp năm lần mức cao nhất năm 2022.

“Đây là thời khắc lịch sử của thị trường kim loại quý,” giám đốc thương mại Nicola Mitchell nhận định.

Cơn sốt vàng còn lan sang bạc, khi giá bạc vượt 52 USD/ounce, cao nhất mọi thời đại, và cạn hàng vật chất tại London.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới, năm ngoái, tiêu thụ vàng miếng và tiền xu toàn cầu đạt hơn 1.180 tấn, chiếm 1/4 tổng nhu cầu vàng toàn cầu, và tiếp tục tăng mạnh trong năm nay.

Ở Thổ Nhĩ Kỳ, nơi vàng chiếm khoảng 1/5 tổng tài sản hộ gia đình, giá tăng khiến người dân cảm thấy giàu hơn và chi tiêu mạnh tay hơn.

Tại Hong Kong (Trung Quốc), nhiều gia đình bán vàng tích trữ hàng chục năm để chốt lời.

Còn ở Nhật Bản, nhu cầu quá lớn khiến Tanaka Precious Metals, nhà cung cấp vàng hàng đầu nước này, phải ngừng bán vàng miếng nhỏ.

“Nhật Bản đang cảm nhận rõ rệt tác động của lạm phát và đồng yên yếu,” ông Bruce Ikemizu, Giám đốc Hiệp hội Thị trường Vàng Nhật Bản, nói. “Sau ba thập kỷ giảm phát, người dân đang nhận ra rằng để yên tiền trong tài khoản chỉ khiến nó mất giá.”

Một nhà đầu tư 61 tuổi tên Kobayashi, đã mua vàng suốt ba năm qua, cho biết ông đến cửa hàng chỉ để “cảm nhận sức nóng thị trường”. Sau khi chứng kiến cảnh mua bán sôi động, ông mỉm cười:

“Có lẽ tốt nhất là cứ giữ lấy.”