Một số quốc gia châu Âu, bao gồm Na Uy, Đan Mạch, Hà Lan và Ireland, đã tạm ngừng triển khai tiêm vaccine ngừa Covid-19 của AstraZeneca/Oxford, do lo ngại về các phản ứng phụ - bao gồm huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi và đông máu. Trong khi đó, Italia, Áo, Estonia, Latvia, Luxembourg và Lithuania đã ngừng tiêm chủng từ một lô cụ thể gồm 1 triệu liều đã được gửi đến 17 quốc gia.
Các chương trình tiêm chủng bằng vaccine AstraZeneca vẫn đang tiếp tục ở các quốc gia khác, bao gồm cả Anh và Pháp. Tại Australia, Thủ tướng và Bộ trưởng Y tế nước này khẳng định không có kế hoạch ngừng triển khai.
Huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi là gì?Theo The Guardian, trong mạch máu người đôi khi sẽ xuất hiện các cục máu đông, thường là ở chân, do vấn đề kém lưu thông ở chi dưới. Khi những cục máu đông này phát triển, cho dù ở cẳng chân, đùi, xương chậu hoặc cánh tay, tình trạng này được gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu.
Nếu một trong những cục máu đông này vỡ ra và di chuyển, chúng có thể bị mắc kẹt trong mạch máu, ngăn chặn nguồn cung cấp máu đến các cơ quan. Khi sự tắc nghẽn này xảy ra, nó được gọi là tắc mạch. Thuyên tắc phổi xảy ra khi cục máu đông, hoặc tắc mạch, chặn một trong những động mạch đi từ tim đến phổi.
Các vấn đề này là nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng, vì nó có thể ảnh hưởng lượng oxy đến phổi và gây tổn thương phổi. Các triệu chứng có thể bao gồm chóng mặt, đau ngực, khó thở và ho.
Cách tốt nhất để tránh đông máu và các tình trạng liên quan này là duy trì cân nặng hợp lý, luôn vận động, giữ đủ nước, tránh hút thuốc và tránh ngồi liên tục trong thời gian quá dài.
Vaccine Covid-19 AstraZeneca có liên quan?Tuyên bố từ AstraZeneca đưa ra hôm 15/3 cho biết, tỷ lệ huyết khối tĩnh mạch sâu và thuyên tắc phổi trên hàng triệu người được tiêm vaccine ngừa Covid-19 của hãng này là "thấp hơn nhiều so với dự kiến xảy ra tự nhiên trong một quần thể nói chung có cùng quy mô, và tương tự ở các vaccine Covid-19 đã được cấp phép khác".
"Tính chất của đại dịch đã dẫn đến sự chú ý ngày càng cao vào các trường hợp riêng lẻ", Giám đốc y tế của AstraZeneca Ann Taylor nói, và khẳng định không có vấn đề đối với bất kỳ lô vaccine nào được sử dụng trên khắp châu Âu hoặc phần còn lại của thế giới.
Thử nghiệm bổ sung cũng đang được tiến hành bởi cả công ty và các cơ quan y tế châu Âu. Theo AstraZeneca, tính đến ngày 15/3, không có cuộc kiểm tra bổ sung nào cho thấy nguyên nhân đáng lo ngại về vaccine Covid-19 của hãng.
Trước đó, Cơ quan quản lý thuốc của châu Âu EMA báo cáo "30 trường hợp tắc mạch" sau khoảng 5 phút tiêm vaccine AstraZeneca, nhưng khẳng định không có dấu hiệu nào cho thấy các sự cố là do tiêm chủng - quan điểm đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lặp lại hôm 12/3.
Báo cáo an toàn hàng tháng về vaccine AstraZeneca sẽ được công khai trên trang web của EMA vào tuần sau, theo đúng quy định về các biện pháp minh bạch đặc biệt đối với đại dịch Covid-19.
Giới khoa học nói gì?
Giáo sư Gerard Fitzgerald - Chuyên gia y tế cộng đồng tại ĐH Công nghệ Queensland cho biết, các quốc gia đình chỉ triển khai vaccine AstraZeneca đã hành động "hết sức thận trọng", nhưng cũng lưu ý rằng "điều quan trọng cần nhớ là các cục máu đông cực kỳ phổ biến, trước khi có vaccine".
"Ví dụ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ báo cáo 60 - 100.000 ca tử vong mỗi năm do cục máu đông ở phổi", ông Fitzgerald nói và cho biết thêm, "những bệnh này lại phổ biến hơn ở người cao tuổi và người mắc bệnh mãn tính, người là đối tượng của các chương trình tiêm chủng sớm".
Nhận định các trường hợp đông máu được báo cáo cùng với vaccine của AstraZeneca chỉ "sự trùng hợp ngẫu nhiên", Tiến sĩ Hilary Jones, bác sĩ đa khoa lý giải trên chương trình Good Morning Britain của Anh cũng nói rằng máu đông đã "xảy ra mọi lúc". Ông trích dẫn ví dụ về những người uống thuốc tránh thai, những người đã bị chấn thương cơ thể nơi các mạch máu bị tổn thương và các cơn đau tim do nhồi máu...
Thực hiện một phép tính, chuyên gia David Spiegelhalter tại ĐH Cambridge viết trên The Guardian: "Huyết khối tĩnh mạch sâu xảy ra với tỷ lệ khoảng 1/1.000 người mỗi năm, và có thể nhiều hơn ở những người lớn tuổi được tiêm chủng. Dựa trên các số liệu này, trong số 5 triệu người được tiêm chủng, dự kiến sẽ có hơn 5.000 trường hợp huyết khối tĩnh mạch mỗi năm, hoặc ít nhất là 100 ca mỗi tuần. Vì vậy, không có gì đáng ngạc nhiên khi đã có 30 trường hợp được báo cáo".
Giáo sư Julie-Anne Leask tại Trường Y tá và Hộ sinh Susan Wakil, ĐH Sydney, đồng thời là một nhà khoa học xã hội chuyên nghiên cứu các cuộc tranh cãi và truyền thông về bệnh truyền nhiễm và chủng ngừa, nói: "Khi một sự kiện bất lợi được phát hiện, các cơ quan quản lý và chuyên gia an toàn vaccine sẽ điều tra xem sự cố đó có được cho là do vaccine gây ra hay không.
"Đây là một phần bình thường của bất kỳ chương trình vaccine nào, chứng tỏ một hệ thống minh bạch và cởi mở. Các chính phủ muốn đảm bảo rằng họ đang tiêm vaccine an toàn cho người dân", bà Leask nhận định về trường hợp một số quốc gia đã tạm dừng tiêm chủng để xem xét, bất chấp khuyến cáo an toàn của WHO và giới khoa học.
Ông Spiegelhalter nêu quan điểm: "Chúng ta có thể hy vọng rằng những thông điệp này sẽ đến được với những người vẫn còn do dự vì những thông tin sai lệch đã được lan truyền về nguy cơ của vaccine, và những bình luận vô ích của một số chính trị gia châu Âu".
