El Nino là hiện tượng khí hậu bắt nguồn từ Thái Bình Dương, được đánh dấu bằng nhiệt độ bề mặt nước biển trên mức trung bình. Nó thường mang theo mức nhiệt nóng và khô cho Đông Nam Á, trái ngược với thời tiết ẩm ướt và mát mẻ hơn từ La Nina.
"El Nino đã trở lại" - Dwikorita Karnawati, người đứng đầu cơ quan khí tượng Indonesia (BMKG) nói với báo giới ở Jakarta hồi đầu tháng 6 - "Đỉnh điểm của El Nino... được dự đoán sẽ xảy ra vào tháng 9 trên hầu hết các khu vực của Indonesia".
7 tỉnh của nước này - chủ yếu là các khu vực sản xuất dầu cọ trên đảo Sumatra và đảo Borneo - gần đây đã được đặt trong tình trạng báo động khẩn cấp, trong bối cảnh gia tăng lo ngại về cháy rừng và hạn hán trong những tháng tới do El Nino gây ra.
Bà Karnawati nói thêm rằng năm nay có thể lặp lại tình huống như năm 2019, khi El Nino là tác nhân thúc đẩy tình trạng cháy rừng và hạn hán ở nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, với ước tính thiệt hại của Ngân hàng Thế giới (WB) lên tới 5,2 tỷ USD.
Những đám cháy rừng ở Indonesia đã gây ra khói mù dày đặc xuyên biên giới ở nhiều quốc gia, làm gián đoạn hàng trăm chuyến bay trong và ngoài nước ở các nước láng giềng như Singapore và Malaysia, cũng như gây ra các vấn đề về hô hấp cho hàng triệu người.
Nhà chức trách ở Singapore cảnh báo người dân rằng các điểm nóng cháy rừng có thể leo thang kể từ tháng 6 năm nay, đồng thời lên kế hoạch phối hợp để giảm thiểu nguy cơ khói mù từ Indonesia và Malaysia.
"Người dân được khuyến cáo nên chuẩn bị đủ khẩu trang và máy lọc không khí trong bối cảnh chất lượng không khí xấu đi" - Cơ quan Khí tượng Singapore cho biết vào cuối tháng 5 vừa qua.
Thời tiết nắng nóng do El Nino dự kiến sẽ làm sụt giảm nghiêm trọng sản lượng thu hoạch các loại cây trồng như dầu cọ ở Indonesia và Malaysia - 2 nhà sản xuất mặt hàng này lớn nhất thế giới - vốn được sử dụng để sản xuất nhiều sản phẩm, từ sô cô la cho đến xà phòng. El Nino cũng có khả năng ảnh hưởng đến hoạt động trồng lúa ở các nước như Thái Lan và Việt Nam, cùng với sản lượng ngô ở Philippines.
Nhìn chung, nhiệt độ tăng cao có thể đe dọa sản lượng cây trồng ở những khu vực vốn là trung tâm sản xuất chính của các sản phẩm như dầu cọ, gạo, hạt cà phê và nhiều mặt hàng nông sản khác. Nikkei Asia dẫn lời giám đốc điều hành của nhà sản xuất dầu cọ Indonesia Astra Agro Lestari, cho biết tác động có thể không đến ngay lập tức, khi mà sản lượng thu hoạch thấp hơn có thể xảy ra khoảng 2 năm sau khi El Nino bắt đầu.
Tuy nhiên, trong một dự báo hồi tháng 5 năm nay, Ủy ban Dầu cọ Malaysia đã nói rằng El Nino có thể cắt giảm sản lượng dầu cọ thô của nước này tới 3 triệu tấn vào năm 2023. Quốc gia này đã sản xuất 18,45 triệu tấn mặt hàng này vào năm ngoái.
Tại Việt Nam, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia dự báo những đợt nắng nóng kỷ lục, hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước sẽ tiếp tục diễn ra trên diện rộng trong những tháng đầu năm 2024 do El Nino. Hiệp hội Cà phê và Ca cao Việt Nam đã trích dẫn một báo cáo cảnh báo rằng sản lượng cà phê có thể giảm tới 20% vào năm 2023. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu hạt cà phê Robusta hàng đầu thế giới , bên cạnh mặt hàng gạo.
Tại Thái Lan, nước xuất khẩu gạo và đường số 2 thế giới, nhiệt độ trong tháng 4/2023 đã đạt mức cao kỷ lục ở nước này ở mức 43 độ C. Văn phòng Ủy ban Mía đường Thái Lan dự báo sản lượng mía sẽ giảm xuống 70-80 triệu tấn trong năm nay, từ 94 triệu tấn vào năm 2022. Trong khi đó, Trung tâm nghiên cứu Kasikorn có trụ sở tại Bangkok ước tính sản lượng gạo giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái là 25 triệu tấn.
Trên thực tế, Bộ Nông nghiệp quốc gia Thái Lan đã phải yêu cầu nông dân không trồng lúa trái vụ để dành nước cho các loại cây trồng khác, cũng như cho các ngành công nghiệp và du lịch.
Còn tại Philippines, ước tính ban đầu cho thấy sản lượng gạo địa phương có thể giảm khoảng 1,8% và ngô vàng giảm 1% vào năm 2023. Ngân hàng trung ương nước này coi tác động của El Nino đối với giá lương thực và năng lượng là rủi ro tăng giá, trong bối cảnh lạm phát của Philippines đã giảm tốc, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mục tiêu của Chính phủ.
Shotaro Kumagai, nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, đã viết trong một báo cáo gần đây rằng nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao trong GDP ở các nền kinh tế mới nổi của châu Á. "Do đó, sự sụt giảm trong sản xuất nông nghiệp và sức ép lạm phát tăng cao dự kiến sẽ gây áp lực giảm mạnh đối với triển vọng tăng trưởng kinh tế" - báo cáo nhận định.
El Nino cũng được cho là sẽ tác động đến sản lượng thủy điện, ảnh hưởng đến các ngành sản xuất đang phát triển nhanh chóng của Đông Nam Á.
Ở Thái Lan, các khu công nghiệp lớn - đặc biệt là ở Hành lang Kinh tế phía Đông - đang chuẩn bị đối phó với El Nino bằng cách lấp đầy các cơ sở dự trữ nước tư nhân để đảm bảo nguồn cung sản xuất.
Vào tháng 6, Cơ quan quản lý thiên tai quốc gia Malaysia đã bắt đầu gieo mây - một phương pháp tạo mưa nhân tạo - ở khu vực phía Bắc của bán đảo Malaysia, nơi Cục Khí tượng nước này đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ hạn hán. Khu vực này bao gồm cả Penang, nơi tập trung phần lớn ngành công nghiệp bán dẫn của Malaysia, vốn phụ thuộc lớn vào nguồn nước cho quá trình làm mát.
Trong một phát biểu vào tháng trước, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiết kiệm nước để đối phó với El Nino, đặc biệt là ở những nơi như nhà ở, tiệm rửa xe, sân golf và bể bơi.
Nhà kinh tế học Kumagai gợi ý rằng việc triển khai các cơ sở tái chế nước thải tại các nhà máy và mở rộng các chương trình bảo hiểm nông nghiệp là một trong những biện pháp chính để giảm bớt tác động kinh tế do El Nino gây ra.
"Những cách tiếp cận này rất cần thiết, không chỉ đối với El Nino mà còn đối với La Nina và các rủi ro khác bắt nguồn từ biến đổi khí hậu. Tiến độ của những nỗ lực này sẽ quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế trung và dài hạn của các nước châu Á" - Kumagai viết.
