Hơn một năm kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, lực lượng Kiev đang phải đối diện với tình trạng thiếu hụt trầm trọng, khi số lượng người dân tham gia các đợt tuyển quân ngày càng ít ỏi.
Điều này phần lớn đến từ việc dân số Ukraine ít hơn rất nhiều với Nga, 40 triệu dân so với con số 146 triệu dân vào năm 2023.
Quy mô dân số ít buộc Kiev phải loay hoay giữa duy trì số lượng tân binh nhập ngũ, giữ vững trật tự xã hội, đồng thời phải đảm bảo được sức mạnh quân sự giúp nước này có thể giành thế chủ động trên chiến trường.
Bên cạnh đó, Ukraine cũng gặp khó khi hầu hết người dân nước này không muốn tham gia tuyển quân.
Cụ thể, trong một đợt tuyển quân tại một trung tâm ở Kiev vào tháng 11, chỉ có 1 trong số 4 người nhận lệnh nhập ngũ sẵn sàng đến đó. Oleksandr, một người buôn xe cũ 34 tuổi, cho biết anh không thể đứng ngoài cuộc sau khi chứng kiến 5 người thân thiệt mạng trong cuộc chiến. Anh đã chuẩn bị đủ nguồn tài chính cho vợ, con trước khi tham gia chiến đấu. Trong khi đó, những người khác không thể tham gia vào các đợt tuyển quân vì những lý do khác nhau như: bệnh lý, không có kinh nghiệm chiến đấu, …
Đầu tháng 11, Tướng Valeriy Zaluzhnyi, chỉ huy quân sự của Ukraine, cho biết để có thể phá vỡ bế tắc trên chiến trường, Kiev không chỉ cần các vũ khí pháo binh mới, phương tiện rà phá bom mình hiện đại, công nghệ đột phá mà còn phải có đủ lực lượng dự bị quân đội.
“Thách thức lớn nhất đối với chúng tôi là không đủ khả năng để đào tạo thêm lực lượng dự bị trên toàn lãnh thổ. Việc điều chuyển những người lính từ tiền tuyến về bảo vệ căn cứ huấn luyện quốc gia, nơi quân Nga thường xuyên tấn công, là vô cùng khó khăn. Ngoài ra, người dân có thể tận dụng những lỗ hổng pháp luật để trốn nghĩa vụ” – Ông Zaluzhnyi cho biết.
Chế độ tuyển quân có chọn lọc vẫn tiếp diễn tại Ukraine kể từ khi xung đột bắt đầu vào tháng 2/2022, tuy nhiên đang phải đối diện nhiều thách thức khi xung đột vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt. Theo BBC, gần 20.000 đàn ông Ukraine đã đào thoát khỏi đất nước để tránh nhập ngũ, bất chấp các lệnh cấm xuất cảnh. Vào tháng 8, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã sa thải nhiều người đứng đầu trong việc tuyển quân tại nhiều nơi do đã ban hành quyền miễn trừ y tế để trục lợi.
Không những vậy, nhiều quan chức Ukraine và phương Tây cho rằng vấn đề không chỉ bắt nguồn từ số lượng mà còn liên quan đến các yếu tố khác như: thể lực, năng lực và kỹ năng chiến đấu, đồng thời cho biết rằng quân đội Kiev phần lớn không đảm bảo được điều này.
Jack Watling, thành viên của Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia tại Anh, cho biết độ tuổi trung bình của binh sĩ Ukraine ở các mặt trận và những người được đồng minh phương Tây huấn luyện là 30-40 tuổi, lớn hơn nhiều so với độ tuổi 18-24 thông thường. Ông nhấn mạnh vấn đề không phải là số lượng, mà là chất lượng và khả năng chiến đấu trên quy mô lớn. Vị chuyên gia này cũng nói thêm rằng các đợt huy động quân đội đã thu hút được nhiều người đàn ông lớn tuổi, có kinh nghiệm chiến đấu tham gia, tuy vậy thực tế hiện nay cần nhiều người trẻ hơn với sức bền và kỹ năng chiến đấu nhanh nhẹn.
Franz-Stefan Gady, thành viên tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, cho biết: “Ukraine cần lực lượng bộ binh ở trạng thái thể chất tốt nhất. Những yêu cầu về thể chất đối với bộ binh ngày càng khắt khe do xung đột đã chuyển sang hình thức giao tranh quy mô nhỏ trong các chiến hào”.
Bên cạnh những yếu tố trên, thương vong nghiêm trọng đang đẩy lực lượng Ukraine đến bờ vực. Các chuyên gia cho biết vào năm ngoái, hơn một triệu nam và nữ đã phục vụ cho quân đội, gồm bảo vệ lãnh thổ, cơ quan mật vụ và lính biên phòng. Tuy nhiên, lực lượng này đã nhanh chóng bị hao hụt nghiêm trọng trước các cuộc tấn công của quân đội Nga. Theo ước tính, khoảng 70.000 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng và 120.000 người bị thương tính đến thời điểm này.
