Việc làm FDI vượt 5 triệu: cần chiến lược nhân lực dài hạn
Kinhtedothi – Khu vực FDI hiện đóng góp hơn 5,3 triệu việc làm cho Việt Nam, trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy chuyển dịch lao động và tăng trưởng kinh tế.
PGS. TS. Đào Ngọc Tiến – Viện Kinh tế và Kinh doanh quốc tế (Đại học Ngoại thương) phát biểu trong phiên thảo luận.Ảnh: Hoàng Nam
Chỉ trong 12 năm, khu vực này đã tăng thêm hơn 3 triệu việc làm, góp phần quan trọng vào chuyển dịch lao động từ nông thôn sang các tỉnh công nghiệp hóa.
Theo PGS.TS Trần Toàn Thắng – Trưởng ban Ban Quốc tế và Chính sách hội nhập (Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế – tài chính, Bộ Tài chính) đánh giá rằng chất lượng việc làm trong khu vực FDI vẫn là điểm nghẽn lớn.
Lao động FDI chủ yếu là lao động ít kỹ thuật, thực hiện các công đoạn lặp lại, gia công theo chuẩn toàn cầu, có nguy cơ bị thay thể bởi tự động hóa, thiếu kỹ năng chuyên sâu. Nhiều doanh nghiệp FDI có tỷ lệ lao động nữ cao, nhưng mức đảm bảo về phúc lợi, bảo hiểm, tăng trưởng thu nhập còn hạn chế.
PGS. TS. Đào Ngọc Tiến – Viện Kinh tế và Kinh doanh quốc tế (Đại học Ngoại thương) trong phiên thảo luận đánh giá: “Báo cáo có tính minh bạch và phản biện rất cao. Nhiều vấn đề được nêu ra khá sâu sắc, nhiều báo cáo trước đây chưa đề cập được.” Ông cho biết: “Vấn đề lấn át doanh nghiệp trong nước phần nào đến từ tư duy mở rộng và tốc độ thu hút FDI. Doanh nghiệp nước ngoài có khả năng cạnh tranh cao hơn vì thu hút lao động tốt nhờ chế độ đãi ngộ. Việt Nam đã có những cải cách tích cực, nhưng cần mạnh dạn hơn trong việc nhìn nhận và khắc phục vấn đề.”
Các số liệu trong báo cáo cho thấy, dù quy mô tuyển dụng lớn nhưng năng suất lao động trong một số ngành của khu vực FDI chưa đồng đều và vẫn thua kém khu vực doanh nghiệp nhà nước trong những lĩnh vực truyền thống. Mức lương trung bình của lao động trong nhiều doanh nghiệp FDI cao hơn khu vực tư nhân trong nước, nhưng không ổn định theo thời gian và thường phụ thuộc vào nhu cầu ngắn hạn.
Ngoài ra, địa bàn lao động FDI phân bố không đồng đều giữa các vùng miền. Tập trung nhiều nhất vẫn là Đông Nam Bộ và một số tỉnh đông bắc như Bắc Giang, Bắc Ninh. Sự di cư lao động đến các khu công nghiệp dẫn tới áp lực lên nhà ở, hạ tầng và dịch vụ đô thị tại nhiều khu vực.
PGS.TS Trần Toàn Thắng chia sẻ, FDI đã góp phần giảm nghèo và chuyển dịch cục lao động, nhưng về dài hạn Việt Nam cần tăng cường nội lực đào tạo lao động có kỹ năng cao hơn. Các doanh nghiệp FDI đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao cần gắn với trách nhiệm xã hội, chất lượng việc làm và chiến lược nhân lực định hướng.
