"Ánh sáng cuối đường hầm" cho đợt đóng cửa chính phủ kỷ lục nước Mỹ

Sau 40 ngày bế tắc chính trị khiến nền kinh tế Mỹ chịu nhiều tổn thất, một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng đã đạt được thỏa thuận vào tối ngày 9/11 (giờ Mỹ), mở ra cơ hội chấm dứt đợt đóng cửa chính phủ dài nhất trong lịch sử nước này.

Nếu được phê chuẩn, dự luật sẽ mở cửa lại toàn bộ các cơ quan liên bang, khôi phục tiền lương cho nhân viên bị tạm nghỉ việc và duy trì ngân sách hoạt động của chính phủ đến hết ngày 30 tháng 1, theo ba nguồn tin am hiểu quá trình đàm phán.

Nội dung chính

Thỏa thuận bao gồm gói ngân sách “minibus” gồm ba dự luật chi tiêu trọn năm cho các bộ như Nông nghiệp, cùng với một nghị quyết tạm thời nhằm duy trì mức chi tiêu hiện tại cho các cơ quan còn lại.

Đáng chú ý, dự luật cũng bảo đảm nguồn tài trợ cho Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP), hay còn gọi là trợ cấp thực phẩm đến tháng 9 năm sau, một điểm nóng gây tranh cãi suốt thời gian chính phủ đóng cửa.

Kế hoạch này còn hủy bỏ các quyết định cắt giảm nhân sự mà chính quyền Tổng thống Trump từng dự định thực hiện theo quy trình “cắt giảm biên chế” (RIF), đồng thời đảm bảo trả lương bù cho những người lao động bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, thỏa thuận không bao gồm việc gia hạn các khoản tín dụng thuế thuộc Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (ACA), yêu cầu then chốt của phe Dân chủ. Thay vào đó, Thượng viện chỉ cam kết sẽ tổ chức bỏ phiếu riêng về vấn đề này trước giữa tháng 12, mà không có đảm bảo kết quả.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (Cộng hòa, bang Louisiana) đã tuyên bố sẽ không cam kết đưa vấn đề này ra Hạ viện bỏ phiếu.

Sự nhượng bộ về chính sách y tế đã khiến nhiều nghị sĩ Dân chủ giận dữ.

Lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries tuyên bố phản đối dự luật vì “không bảo vệ được các khoản tín dụng thuế chăm sóc sức khỏe mà hàng triệu gia đình Mỹ đang phụ thuộc”.

Thượng nghị sĩ Ruben Gallego (Dân chủ, bang Arizona) cũng tuyên bố sẽ phản đối: “Tôi không thể quay lưng với 24 triệu người Mỹ, những người sẽ chứng kiến phí bảo hiểm tăng gấp đôi nếu các tín dụng thuế này không được gia hạn.”

Dù vậy, một số nghị sĩ Dân chủ vẫn ủng hộ thỏa thuận. Thượng nghị sĩ Tim Kaine (Dân chủ – Virginia) cho rằng đây là “bước cần thiết để kết thúc tình trạng đóng cửa và bảo vệ đội ngũ nhân viên liên bang”.

Tác động của 40 ngày chính phủ tê liệt

Đợt đóng cửa bắt đầu từ ngày 1 tháng 10, sau khi Quốc hội không thể đạt thỏa thuận ngân sách cho năm tài khóa mới. Hậu quả nhanh chóng lan rộng: hàng trăm nghìn nhân viên liên bang bị buộc nghỉ việc hoặc làm không lương, trong khi nhiều chương trình phúc lợi bị đình trệ.

Lần đầu tiên trong hơn 60 năm hoạt động, chương trình SNAP - trợ cấp thực phẩm cho người thu nhập thấp, tạm ngưng từ ngày 1/11 gây ảnh hưởng đến hơn 40 triệu người có hoàn cảnh khó khăn tại Mỹ.

Cục Hàng không Liên bang (FAA) đã buộc các hãng hàng không giảm 10% số chuyến bay vào giữa tháng 11 do thiếu nhân viên kiểm soát không lưu và an ninh sân bay vì chưa được trả lương.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cảnh báo nếu bế tắc tiếp diễn, hàng không Mỹ có thể “gần như tê liệt” và tăng trưởng kinh tế có nguy cơ rơi xuống mức âm. 

Tình trạng tê liệt kéo dài đã khiến dư luận mất niềm tin vào cả hai đảng, tạo sức ép lớn buộc Quốc hội phải hành động.

Trong nhiều tuần, phe Cộng hòa kêu gọi thông qua một nghị quyết tạm thời để duy trì chi tiêu ở mức hiện tại, trong khi phe Dân chủ chỉ đồng ý nếu thỏa thuận bao gồm việc gia hạn các tín dụng thuế y tế.

Dù còn chia rẽ, Lãnh đạo đa số Thượng viện John Thune (Cộng hòa, bang South Dakota) vẫn bày tỏ hy vọng: “Sau 40 ngày dài, tôi tin rằng cuối cùng chúng ta có thể khép lại đợt đóng cửa này,” ông nói, mô tả tình cảnh “nguy cấp” của hàng trăm nghìn nhân viên liên bang đang làm việc không lương và tình trạng hỗn loạn tại các sân bay.

Thượng viện dự kiến tiến hành bỏ phiếu thủ tục vào tối 9/11 (giờ Mỹ), trước khi đưa ra bỏ phiếu thông qua chính thức trong vài ngày tới. Nếu được thông qua, dự luật sẽ được chuyển xuống Hạ viện.

Ngay cả khi dự luật vượt qua cả hai viện, quá trình khôi phục hoạt động các cơ quan, xử lý khoản lương tồn đọng và khởi động lại các chương trình phúc lợi có thể mất từ vài ngày đến một tuần.