Các tổ chức tài chính toàn cầu lo ngại AI thổi phồng giá trị thị trường

Trong báo cáo về ổn định tài chính công bố ngày 8/10, BoE nhận định các thị trường chứng khoán, đặc biệt là nhóm cổ phiếu công nghệ, đang “dễ tổn thương hơn bao giờ hết” trước khả năng thay đổi tâm lý nhà đầu tư. Cơ quan này cảnh báo, nếu niềm tin vào tiềm năng của AI suy yếu hoặc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) gặp nghi ngờ về tính độc lập trong chính sách tiền tệ, thị trường có thể chứng kiến “cú điều chỉnh đột ngột”.

BoE lưu ý mức định giá cổ phiếu công nghệ tại Mỹ đang tiệm cận giai đoạn bong bóng dot-com năm 2000. “Tình trạng tập trung vốn vào một nhóm nhỏ cổ phiếu dẫn đầu đang khiến hệ thống tài chính toàn cầu nhạy cảm hơn với biến động tâm lý,” báo cáo nêu rõ. BoE cho rằng sự tăng trưởng vượt xa lợi nhuận thực tế của các doanh nghiệp AI có thể khiến thị trường “đi chệch khỏi các yếu tố cơ bản.”

BoE cũng cảnh báo nguy cơ sụt giảm niềm tin vào Fed. Nếu thị trường cho rằng chính sách tiền tệ Mỹ bị ảnh hưởng bởi yếu tố chính trị, đồng USD và trái phiếu chính phủ Mỹ có thể bị bán tháo, kéo theo biến động mạnh trên các loại tài sản khác.

Tại Washington, Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva nhận định “sự bất định đã trở thành điều bình thường mới” trong nền kinh tế toàn cầu. Phát biểu tại hội nghị thường niên của IMF, bà cho rằng đà tăng mạnh của các cổ phiếu công nghệ gắn liền với AI “phản ánh phần nào kỳ vọng quá mức”, trong khi rủi ro tài chính vẫn hiện diện.

“Chúng ta đang sống trong thời kỳ mà niềm tin có thể thay đổi chỉ sau một đêm. Khi thị trường quá tự tin vào ngành công nghệ, những cú sốc bất ngờ thường đến rất nhanh,” bà Georgieva nói, đồng thời kêu gọi các quốc gia duy trì kỷ luật tài khóa và củng cố hệ thống ngân hàng để chống chịu biến động.

IMF đánh giá đà tăng của nhóm công nghệ đã vượt xa mức tăng trung bình của toàn thị trường trong năm 2025. Tuy nhiên, các chỉ số kinh tế cơ bản như năng suất và đầu tư hạ tầng chưa theo kịp, cho thấy khoảng cách giữa kỳ vọng và thực tế đang mở rộng.

Nhiều chuyên gia quốc tế cho rằng đây là dấu hiệu quen thuộc của một “chu kỳ hưng phấn đầu tư”. Ông Neil Shearing, chuyên gia kinh tế trưởng của Capital Economics, cho rằng tâm lý “sợ bỏ lỡ cơ hội” (FOMO) đang khiến dòng vốn đổ dồn vào các doanh nghiệp AI, dù phần lớn chưa chứng minh được khả năng sinh lời ổn định.

Theo nhiều chuyên gia, giới đầu tư ngày càng cảnh giác khi định giá các công ty chip và phần mềm AI tăng mạnh, trong khi chi phí năng lượng và vận hành hệ thống điện toán đang tạo ra gánh nặng mới. Một số nhà phân tích cảnh báo rằng tốc độ tăng trưởng doanh thu của nhiều doanh nghiệp chưa đủ để biện minh cho mức vốn hóa hiện nay.

Báo cáo của Bloomberg Economics cũng nhấn mạnh nguy cơ nghẽn hạ tầng trong lĩnh vực AI, đặc biệt liên quan đến năng lượng và chuỗi cung ứng thiết bị. Nếu nguồn cung chip, điện năng và dữ liệu không đáp ứng được tốc độ mở rộng, tăng trưởng có thể bị chững lại, kéo theo sự điều chỉnh giá trị cổ phiếu.

Theo nhiều nguồn, chỉ số Nasdaq 100 với tỷ trọng lớn là cổ phiếu công nghệ đã tăng hơn 40% trong 12 tháng qua. Nhiều chuyên gia lo ngại mức tăng này không dựa trên kết quả kinh doanh, mà phần lớn đến từ kỳ vọng tương lai. “Khi thị trường tập trung vào vài cổ phiếu lớn, rủi ro khuếch đại gấp nhiều lần nếu những mã này giảm mạnh,” chuyên gia của BoE nhận định.

Giới quan sát cho rằng tác động nếu “bong bóng AI” vỡ sẽ không chỉ giới hạn trong lĩnh vực công nghệ. Sự sụt giảm của nhóm cổ phiếu dẫn dắt có thể kéo theo dòng vốn rút khỏi các thị trường mới nổi, gây áp lực lên tỷ giá và nợ công. Đây cũng là lý do IMF khuyến cáo các nền kinh tế phụ thuộc vốn ngoại cần duy trì dự trữ tài chính vững chắc.

Trước những lo ngại này, BoE và IMF đều cho rằng cần tăng cường giám sát rủi ro tài chính gắn với AI. Các ngân hàng trung ương được khuyến nghị theo dõi sát biến động giá tài sản và mức độ tập trung đầu tư, trong khi doanh nghiệp cần đa dạng hóa danh mục và đánh giá lại khả năng sinh lời của các dự án công nghệ.