Cần cẩn trọng khi ăn các loại củ lạ
Mới đây, ông B.V.B (54 tuổi, Hà Nội) phải cấp cứu trong tình trạng tê bì miệng và tay chân, buồn nôn, choáng váng chỉ sau 15 phút ăn và uống nước luộc củ ấu tàu. Tại bệnh viên, ông B được các bác sĩ kiểm tra mạch, huyết áp và nhận thấy mạch quay bắt chậm, mạch chậm, huyết áp tụt.
Ông B.V.B được theo dõi liên tục bằng máy monitor, tiếp tục được đo điện tim tại giường cho kết quả: Block dẫn truyền nhĩ - thất cấp độ III (một dạng rối loạn nhịp tim rất nguy hiểm) có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Bên cạnh đó, các kết quả xét nghiệm của bệnh nhân chưa phát hiện bất thường. Dựa vào các biểu hiện lâm sàng và kết quả thăm khám, bác sĩ kết luận ông B bị ngộ độc do ăn củ ấu tàu.
Cũng tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), một nam bệnh nhân quê Nam Định sau khi dùng dùng củ ấu tàu để chữa bệnh xương khớp, tăng cường sức khỏe cũng rơi vào tình trạng tê bì chân tay, mất kiểm soát đại tiểu tiện, ngất.
Đây không phải là lần đầu bệnh nhân này sử dụng củ ấu tàu. Trước đó, người này thường xuyên ăn và uống nước loại củ ấu tàu để tăng cường sức khoẻ, chữa bệnh xương khớp. Mỗi lần dùng củ ấu tàu, bệnh nhân này chỉ sử dụng một lượng nhỏ, luộc kỹ, ăn củ và uống cả nước.
Tuy nhiên, lần này, sau khi sử dụng, bệnh nhân có hiện tượng tê bì và nhờ người hỗ trợ tác động vật lý, chủ động tạo nôn nhưng tình trạng không đỡ. Hiện tượng tê bì chân tay ngày càng nặng lên, người bệnh còn có cảm giác choáng váng, bị ngất và đi vệ sinh tại chỗ.
Sau khi thăm khám ở tuyến huyện, bệnh nhân được chuyển thẳng lên Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, qua xét nghiệm nước tiểu, các bác sĩ tìm thấy chất độc aconitin- chất độc có trong củ ấu tàu.
Bên cạnh đó, chỉ số Troponin T của bệnh nhân khá cao, gấp gần 3 lần bình thường, cho thấy có dấu hiệu bị tổn thương cơ tim. Rất may mắn là bệnh nhân được cấp cứu, điều trị kịp thời.
Theo các chuyên gia, củ ấu tàu (Aconitum fortunei) là rễ củ của cây ô đầu, với độc tính acotinin được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A. Cây thường mọc hoang ở vùng núi phía Bắc nước ta như Hà Giang, Lào Cai, Tuyên Quang…
Củ ấu tàu thường được dùng trong Đông y, dùng làm rượu thuốc để xoa bóp, chữa các chứng đau, tê, nhức, mỏi xương khớp. Nhiều trường hợp, người dân đi du lịch, thăm quan,... được người dân bản địa giới thiệu củ ấu tàu là đặc sản, thuốc chữa bách bệnh nên mua mang về nhà dùng, thậm chí nấu cháo ăn. Đến khi bị ngộ độc mới biết tác hại của loại củ này.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, có một dạng của ấu tàu đã qua bào chế với mục đích giảm độc gọi là phụ tử chế. Tuy nhiên, Trung tâm Chống độc đã cấp cứu nhiều bệnh nhân ngộ độc củ ấu tàu kể cả ở dạng phụ tử chế. Vì vậy, người dân tuyệt đối chỉ dùng củ ấu tàu ở dạng bôi ngoài da, không nên uống hay ăn.
Tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai đã từng cấp cứu cho các bệnh nhân ngộ độc rất nặng. Ngay tại Trung tâm, sau khi đã được cấp cứu, hồi sức rồi, nhưng tim bệnh nhân vẫn bị loạn nhịp và ngừng đập nhiều lần, các bác sĩ phải sốc điện chữa loạn nhịp ngừng tuần hoàn tới hàng chục lần.
Theo các chuyên gia y tế, nếu sau khi ăn củ ấu tàu và xuất hiện các biểu hiện như tê miệng, lưỡi, tay chân; buồn nôn, nôn; tiêu chảy; khó thở; co giật; tim đập nhanh; mất cảm giác toàn cơ thể thì rất có thể người dân đã bị nhiễm độc tố. Lúc này, người dân cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời, tuyệt đối không ở nhà tự theo dõi, điều trị theo các biện pháp dân gian.
Để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người dân, Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế đã khuyến cáo người dân tuyệt đối không ăn các loại thực vật lạ, các loại củ, quả rừng. Sau khi ăn, nếu có biểu hiện bất thường, người dân cần khẩn trương đến cơ sở y tế gần nhất để kịp thời điều trị.
Cục An toàn Thực phẩm cũng đề nghị các địa phương tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân nhận thức rõ về mức độ nguy hiểm của các loại củ, quả có thể gây ngộ độc; tuyệt đối không ăn thử để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Bên cạnh đó, khi sử dụng loại dược liệu tươi chữa bệnh, người dân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng đúng cách.
