COP30 khép lại với thỏa thuận khiêm tốn, tranh cãi loại bỏ nhiên liệu hóa thạch chưa ngã ngũ
Kinhtedothi - Thỏa thuận chung được thông qua tại Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) được xem là thắng lợi khiêm tốn về huy động tài chính thích ứng biến đổi khí hậu, nhưng thất bại trong việc thuyết phục các nước sản xuất dầu mỏ hàng đầu thế giới tham gia lộ trình loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.
Hội nghị COP30 đã khép lại cuối tuần trước tại thành phố Belem (Brazil) sau hai tuần đàm phán căng thẳng. Một thỏa thuận cuối cùng đã được gần 200 quốc gia thông qua, theo đó kêu gọi các quốc gia tăng tốc và mở rộng đáng kể quy mô hành động khí hậu trên phạm vi toàn cầu. Văn kiện này đưa ra một loạt cam kết và biện pháp, nổi bật là cam kết tăng cường nguồn tài chính cho các quốc gia để thích ứng với những hậu quả khắc nghiệt của thời tiết cực đoan.
Tuyên bố chung của COP30 nhất trí tăng tài trợ thích ứng từ mức 40 tỷ USD/năm lên 120 tỷ USD vào năm 2035 nhằm hỗ trợ các quốc gia dễ tổn thương thích ứng với thiên tai ngày càng nghiêm trọng.
Toàn cảnh phiên bế mạc hội nghị COP 30. Ảnh: Global Times
Tuy nhiên, thỏa thuận không đề cập chi tiết về việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch vốn được hơn 80 quốc gia đề xuất do sự phản đối mạnh mẽ từ Trung Quốc, nhóm các nước Ả Rập và một số quốc gia dầu mỏ như Ả Rập Saudi. Thay vào đó là sáng kiến kêu gọi các quốc gia hợp tác trên cơ sở tự nguyện để giảm phát thải carbon và cố gắng giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Các nhà quan sát đánh giá, thỏa thuận trên đánh dấu một bước tiến trong nỗ lực của thế giới nhằm giải quyết tình trạng khủng hoảng khí hậu, nhất là vào thời điểm chủ nghĩa đa phương đang bị thử thách. Bà Ilana Seid, đại diện thường trực của quốc đảo Palau, Chủ tịch Liên minh các Quốc đảo nhỏ (AOSIS) cho biết: “Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận, và với AOSIS, đó là một thắng lợi. Đó cũng là thắng lợi cho chủ nghĩa đa phương và là cơ hội để chúng ta tiếp tục bảo vệ mục tiêu của Thỏa thuận Paris”.
Dù vậy, cũng có nhiều ý kiến cho rằng kết quả COP30 không đáp ứng được kỳ vọng nếu xét đến quy mô của khủng hoảng khí hậu. Trưởng đoàn đàm phán Panama Juan Carlos Monterrey Gomez chỉ trích: “COP và hệ thống Liên Hợp Quốc đang thất bại ở quy mô lịch sử. Các nhà đàm phán bảo vệ chính ngành công nghiệp đã tạo ra khủng hoảng: nhiên liệu hóa thạch và lực lượng phá rừng toàn cầu”
“Các nước đang phát triển không thể tiếp tục gánh chịu chi phí thích ứng ngày càng tăng một mình,” một thành viên đoàn Colombia nhấn mạnh.
Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP), các nước đang phát triển sẽ cần khoảng 310 tỷ USD mỗi năm để tài trợ cho các dự án như gia cố công trình, nâng cấp cơ sở hạ tầng chống bão từ nay cho đến năm 2035.
COP30 đã phái kéo dài thêm 1 ngày do bất đồng giữa Liên minh châu Âu (EU), bên cuối cùng kiên quyết ủng hộ việc chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, với nhóm các nước Ả Rập vốn phản đối đề xuất này. Bế tắc đã được giải quyết sau các cuộc thương lượng kéo dài suốt đêm.
Ủy viên phụ trách khí hậu của EU, ông Wopke Hoekstra, cho biết khối này chấp nhận thỏa thuận cuối cùng dù vẫn muốn đạt được nhiều hơn nữa.
Trong khi đó, sáng kiến Quỹ Rừng Nhiệt đới Vĩnh cửu (TFFF) được triển khai, huy động 125 tỷ USD qua trái phiếu để thưởng cho các nước bảo vệ rừng, với sự cam kết tài chính từ Brazil, Indonesia, Đức, Na Uy cùng nhiều quốc gia khác. Mặc dù vậy, nỗ lực thiết lập lộ trình tiến tới chấm dứt nạn phá rừng vào năm 2030 không thành công khi tuyên bố chung chỉ nhấn mạnh “tầm quan trọng của việc bảo tồn, bảo vệ và phục hồi tự nhiên và hệ sinh thái”.
COP30 diễn ra đúng một thập niên sau Thỏa thuận Paris, song các kế hoạch hành động quốc gia (NDCs) được Liên hợp quốc yêu cầu nộp trước hội nghị bị đánh giá “xa rời mục tiêu”. Các nhà khoa học cảnh báo nếu chính sách không thay đổi, nhiệt độ toàn cầu có thể tăng từ 2,6-2,8°C vào năm 2100.
