Đừng “đánh bóng” giáo dục bằng tên gọi

Nhìn từ nhiều góc độ, đây là chủ trương cần thiết, hợp lý và mang ý nghĩa lâu dài đối với việc xây dựng một hệ thống giáo dục đại học lành mạnh, minh bạch.

Tên gọi của một trường đại học không chỉ đơn thuần là công cụ nhận diện hay chiêu thức marketing, mà còn là tuyên bố về vị thế, chất lượng và trách nhiệm xã hội. Những danh xưng như “quốc tế”, “quốc gia” hàm chứa chuẩn mực rất cao, gắn với phạm vi ảnh hưởng rộng, uy tín học thuật và sự bảo chứng của Nhà nước hoặc cộng đồng khoa học toàn cầu. Khi các từ này bị sử dụng tràn lan, không đi kèm những tiêu chí kiểm định nghiêm ngặt, chúng dễ gây ngộ nhận cho người học và xã hội. Thực tế cho thấy, không ít cơ sở đào tạo tự gắn mác “quốc tế” nhưng chương trình, đội ngũ giảng viên hay chuẩn đầu ra chưa tương xứng, khiến sinh viên kỳ vọng lớn rồi thất vọng, lâu dần làm xói mòn niềm tin đối với giáo dục đại học.

Trong bối cảnh đó, việc Bộ GD&ĐT dự kiến siết chặt quy định về đặt tên trường là bước đi nhằm lập lại trật tự, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người học. Khi không còn “vỏ bọc” hào nhoáng từ tên gọi, các cơ sở đào tạo buộc phải cạnh tranh bằng giá trị thực: chất lượng chương trình, năng lực nghiên cứu, đội ngũ giảng viên và hợp tác quốc tế thực chất. Đây là con đường phát triển bền vững, giúp hệ thống đại học lớn mạnh từ nội lực thay vì hình thức bên ngoài.

Quy định không ghép tiếng Việt và tiếng nước ngoài trong tên tiếng Việt cũng mang ý nghĩa rõ ràng về văn hóa và quản lý. Thời gian qua, nhiều tên trường được đặt theo kiểu nửa Việt, nửa Anh, vừa lai căng, vừa khó hiểu, thậm chí tạo cảm giác xa lạ với chính người học trong nước. Ngôn ngữ không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là biểu hiện của bản sắc. Một nền giáo dục quốc gia muốn phát triển bền vững cần tôn trọng và gìn giữ sự chuẩn mực của tiếng Việt. Quy định thống nhất về tên gọi vì thế sẽ giúp hệ thống đại học trở nên mạch lạc, dễ nhận diện và thuận lợi hơn trong quản lý, truyền thông.

Có ý kiến lo ngại rằng quy định này sẽ hạn chế quyền tự chủ và khả năng hội nhập quốc tế của các trường đại học. Tuy nhiên, hội nhập không nằm ở tên gọi, mà ở nội dung đào tạo, chuẩn mực học thuật và mạng lưới hợp tác. Một trường đại học mang tên thuần Việt vẫn có thể giảng dạy bằng tiếng Anh, liên kết với các đại học hàng đầu thế giới và thu hút sinh viên quốc tế nếu chất lượng đủ mạnh. Ngược lại, một cái tên “quốc tế” không thể che lấp những hạn chế về học thuật. Vì vậy, quy định mới không cản trở hội nhập, mà giúp phân biệt rõ giữa hội nhập thực chất và “quốc tế hóa hình thức”.

Tất nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống một cách thuyết phục, Bộ GD&ĐT cần có lộ trình hợp lý, tránh gây xáo trộn lớn cho các cơ sở đào tạo đã tồn tại lâu năm. Bên cạnh đó, cần có hướng dẫn cụ thể, gắn với việc xây dựng bộ tiêu chí rõ ràng cho các danh xưng đặc thù như “quốc gia”, “quốc tế” nếu trong tương lai xem xét cho phép sử dụng trở lại. Quan trọng hơn, quản lý tên gọi phải song hành với siết chặt kiểm định chất lượng, bởi chất lượng mới là nền tảng của uy tín và niềm tin xã hội.

Siết chặt quy định về tên gọi trường đại học không phải là hạn chế phát triển hay hội nhập, mà là bước đi cần thiết để lập lại chuẩn mực trong giáo dục đại học. Khi những danh xưng mang tính “đánh bóng” bị loại bỏ, người học được bảo vệ khỏi các kỳ vọng ảo, còn các cơ sở đào tạo buộc phải khẳng định mình bằng chất lượng thật. Một nền giáo dục lành mạnh không cần những cái tên hào nhoáng, mà cần những trường đại học có năng lực đào tạo thực chất, uy tín học thuật và đóng góp bền vững cho xã hội.