Nhật Bản chuẩn bị khởi động lại nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới

Khu vực Niigata của Nhật Bản dự kiến sẽ thông qua quyết định khởi động lại Nhà máy điện hạt nhân Kashiwazaki-Kariwa vào thứ Hai, một thời điểm được xem là bước ngoặt trong tiến trình Nhật Bản dần quay trở lại với năng lượng hạt nhân kể từ thảm họa Fukushima năm 2011.

Nhà máy Kashiwazaki-Kariwa nằm cách Tokyo khoảng 220 km về phía Tây Bắc. Đây là tổ hợp điện hạt nhân lớn nhất thế giới tính theo công suất lắp đặt và từng là một trong 54 lò phản ứng bị đóng cửa trên toàn quốc sau trận động đất và sóng thần năm 2011. Thảm họa kép này đã gây ra sự cố nghiêm trọng tại Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi, được đánh giá là tai nạn hạt nhân nghiêm trọng nhất kể từ Chernobyl, làm thay đổi sâu sắc chính sách năng lượng và quan điểm xã hội của Nhật Bản đối với điện hạt nhân.

Trong hơn một thập kỷ qua, Nhật Bản từng bước cho phép tái vận hành các lò phản ứng đáp ứng tiêu chuẩn an toàn mới. Tính đến nay, 14/33 lò được xác định là còn khả năng hoạt động đã được khởi động lại, trong bối cảnh nước này tìm cách giảm dần sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu. Nếu được chấp thuận, Kashiwazaki-Kariwa sẽ trở thành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên do Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) vận hành quay trở lại hoạt động. TEPCO cũng chính là đơn vị từng vận hành nhà máy Fukushima Daiichi trước khi xảy ra thảm họa năm 2011.

Phát biểu trước truyền thông, ông Masakatsu Takata, phát ngôn viên của TEPCO, cho biết công ty cam kết sẽ không để tái diễn những sự cố tương tự trong quá khứ, đồng thời nhấn mạnh người dân Niigata sẽ không phải trải qua những trải nghiệm đau thương như đã từng xảy ra.

Theo đài truyền hình công cộng NHK, TEPCO đang xem xét khả năng tái kích hoạt lò phản ứng đầu tiên trong số bảy lò của nhà máy vào ngày 20/1 nếu nhận được sự chấp thuận cần thiết.

Bên cạnh các lập luận về an ninh năng lượng, sự dè dặt của cộng đồng địa phương vẫn là yếu tố then chốt. Đầu năm nay, TEPCO cam kết đầu tư 100 tỷ yên (khoảng 630 triệu USD) trong vòng 10 năm vào tỉnh Niigata nhằm tìm kiếm sự ủng hộ của người dân. Tuy nhiên, nhiều cư dân cho rằng các điều kiện về an toàn và xã hội để khởi động lại nhà máy vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ.

Một cuộc khảo sát do chính quyền tỉnh công bố hồi tháng 10 cho thấy 60% người được hỏi cho rằng các điều kiện để tái khởi động chưa đạt yêu cầu. Gần 70% bày tỏ lo ngại về năng lực vận hành của TEPCO. Những con số này phản ánh mức độ thận trọng vẫn tồn tại trong dư luận địa phương, đặc biệt tại những khu vực từng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thảm họa hạt nhân.

Bà Ayako Oga, 52 tuổi, hiện sinh sống tại Niigata sau khi rời bỏ khu vực xung quanh Fukushima vào năm 2011, là một trong những người phản đối kế hoạch tái khởi động. Ngôi nhà cũ của bà nằm trong vùng cấm bán kính 20 km quanh nhà máy Fukushima Daiichi. Là một nông dân và nhà hoạt động chống hạt nhân, bà Oga thường xuyên tham gia các cuộc biểu tình phản đối điều mà bà coi là mối đe dọa mới ngay trước nơi mình đang sinh sống. Bà cho biết những trải nghiệm trong quá khứ khiến bà không thể xem nhẹ rủi ro hạt nhân và thừa nhận vẫn đang phải đối mặt với các triệu chứng giống rối loạn căng thẳng sau sang chấn.

Ngay cả Hideyo Hanazumi, Thống đốc Niigata, người đã công khai ủng hộ việc tái khởi động điện hạt nhân hồi tháng trước, cũng cho biết về dài hạn ông mong muốn Nhật Bản có thể từng bước giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng này. Theo ông, mục tiêu là hướng tới một giai đoạn mà xã hội không còn phải sống trong tâm lý lo ngại trước những nguồn điện gây nhiều tranh luận.

Đọc thêm: Trung Quốc nới lỏng thị thực, mở cửa đón khách Ấn Độ

Thủ tướng Sanae Takaichi, nhậm chức cách đây hai tháng, đã bày tỏ sự ủng hộ đối với việc khởi động lại các nhà máy điện hạt nhân nhằm tăng cường an ninh năng lượng và bù đắp chi phí nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch, hiện chiếm từ 60% đến 70% tổng sản lượng điện của Nhật Bản. Năm ngoái, Nhật Bản đã chi khoảng 10,7 nghìn tỷ yên (khoảng 67,4 tỷ USD) cho khí đốt tự nhiên hóa lỏng và than đá nhập khẩu, tương đương gần một phần mười tổng chi phí nhập khẩu của cả nước.

Dù dân số đang giảm, nhu cầu năng lượng của Nhật Bản được dự báo sẽ tăng trong thập kỷ tới do sự mở rộng nhanh của các trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo, vốn tiêu thụ lượng điện lớn. Để đáp ứng nhu cầu này và các cam kết khử carbon, Nhật Bản đặt mục tiêu nâng tỷ trọng điện hạt nhân lên 20% trong tổng nguồn cung điện vào năm 2040. Theo ông Joshua Ngu, Phó Chủ tịch khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Wood Mackenzie, sự chấp thuận của công chúng đối với Kashiwazaki-Kariwa sẽ là một dấu mốc quan trọng trên lộ trình đó.