3 tháng qua, Thông tư 29/2024/TT- BGDĐT (Thông tư 29) về dạy thêm, học thêm (DTHT) đã tác động mạnh mẽ đến mọi gia đình có con em đi học. Khi DTHT được coi là hoạt động hàng ngày của mỗi học sinh và kéo dài nhiều thập kỷ thì việc Bộ GD&ĐT ban hành thông tư với nhiều quy định mới, cụ thể, chi tiết kèm động thái quyết liệt để đưa hoạt động DTHT vào khuôn khổ, được đánh giá là cuộc cách mạng trong hệ thống giáo dục Việt Nam.

Trước đây, lịch học của Nguyễn Anh Thư, học sinh lớp 6 một trường THCS tại Hà Nội luôn trong tình trạng kín mít. Ngày thường, em học trên lớp 2 buổi: sáng chính khóa, chiều tăng cường (học thêm). Buổi tối, tuần 3 buổi em đi học thêm trong khoảng thời gian từ 18 - 21 giờ. Hai ngày cuối tuần, em được nghỉ buổi sáng còn buổi chiều lại tiếp tục đến trung tâm. Anh Thư cho biết, cấp I em cũng có mấy năm ôn thi trường chất lượng cao nên việc đi học thêm đã trở thành thói quen. Với chiều cao hơn 1,4 m và cân nặng dưới 40 kg, nhiều người nhận xét, Anh Thư "học nhiều nên không lớn được”.

Vậy nhưng, từ 14/2/2025, trường dừng dạy thêm, Anh Thư được nghỉ 4 buổi chiều trong tuần. Nhà xa trung tâm học thêm nên sau khi đón con về nhà vào buổi trưa, mẹ Anh Thư cũng cho con gái nghỉ hẳn các lớp buổi tối tại trung tâm. “Trong 2 tháng, con tăng 3kg, da hồng hào, tinh thần vui vẻ. Có thời gian ở nhà, con vừa nghỉ ngơi, vừa tự học và còn đọc được nhiều đầu sách. Tôi thấy, mọi việc như hiện tại rất ổn và giật mình vì đã để con đi học thêm triền miên suốt mấy năm qua. Có lẽ là tôi đặt quá nhiều kỳ vọng vào con cái nên ép con học nhiều. Thật may mắn, giai đoạn đó đã kết thúc”, chị Hà Mai, mẹ của Anh Thư chia sẻ.

Mấu chốt dẫn đến những đổi khác trong câu chuyện của chị Hà Mai và con gái Anh Thư là sự ra đời và đi vào cuộc sống của Thông tư 29 về DTHT do Bộ GD&ĐT ban hành.

Trong Thông tư 29, Bộ GD&ĐT nêu rõ quan điểm về việc quản lý các hoạt động DTHT. Bộ cũng chỉ ra những hoạt động DTHT nào đúng quy định; hoạt động nào không đúng quy định để chính quyền các cấp, các tổ chức cá nhân và toàn xã hội tham gia giám sát, kiểm tra, thanh tra trong quá trình tổ chức thực hiện.

Cụ thể, thông tư quy định 3 nhóm đối tượng học sinh được học thêm trong nhà trường: học sinh có học lực mức chưa đạt; học sinh được bồi dưỡng học sinh giỏi; học sinh cuối cấp tự nguyện ôn thi tuyển sinh và tốt nghiệp. Quy định mới chấm dứt nạn DTHT đồng loạt, tràn lan và đại trà. Thông tư không cấm giáo viên dạy thêm, mà giáo viên chỉ được dạy thêm ở cơ sở DTHT ngoài nhà trường và theo quy định riêng, chi tiết.

Một điểm mới và nhân văn của thông tư, đó là nhà trường không được thu tiền dạy thêm của học sinh thuộc 3 nhóm đối tượng nêu trên, vì việc DTHT cho nhóm đối tượng đó thuộc trách nhiệm của nhà trường. Quy định này chấm dứt thu tiền từ người học theo định mức thỏa thuận giữa cha mẹ học sinh và nhà trường; không còn tình trạng tiêu cực, bất bình đẳng trong nhà trường và làm môi trường giáo dục trở nên trong sáng hơn.

Theo Bộ GD&ĐT, các trường phổ thông hiện nay đang áp dụng Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ GD&ĐT đã quy định cụ thể số tiết/môn, đưa ra các yêu cầu cần đạt với từng môn học vừa sức với học sinh. Bộ GD&ĐT cũng giao cho các trường quyền tự chủ xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường đảm bảo hiệu quả và thầy cô giáo chú trọng đổi mới phương pháp dạy học nhằm đạt mục tiêu của chương trình là phát triển năng lực học sinh. Về mặt nguyên tắc, nhà trường, thầy cô thực hiện đúng giờ học theo quy định đã đảm bảo cho học sinh lượng kiến thức và đáp ứng yêu cầu cần đạt của chương trình.

Quan điểm của Bộ GD&ĐT là hướng tới các trường không có DTHT; thay vào đó, sau giờ học các môn theo chương trình, học sinh có thời gian, không gian để tham gia các hoạt động vui chơi, thể thao, mỹ thuật, âm nhạc… Học sinh không phải học thêm quá nhiều gây áp lực, mệt mỏi, để mỗi ngày đến trường là một ngày vui.

Bày tỏ quan điểm cá nhân, Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD&ĐT) Đặng Tự Ân đánh giá cao tính đúng đắn, khoa học của Thông tư 29; đồng thời hoan nghênh Bộ GD&ĐT đã dũng cảm mở ra một trang mới, tiến bộ về quản lý hoạt động DTHT và cho rằng, những điểm mới trong thông tư phù hợp với thực tiễn, chống được DTHT tràn lan, tiêu cực.

Là một giáo viên, đồng thời là phụ huynh, anh Nguyễn Văn Mạnh (tỉnh Thái Bình) hoàn toàn ủng hộ Thông tư 29. Theo anh Mạnh, khoa học giáo dục đã tìm hiểu, xây dựng quy trình một tiết học cấp tiểu học là 35 phút; cấp THCS, THPT là 45 phút. Trường hợp giáo viên không dạy hết bài thì phải tự khắc phục chứ cùng lượng kiến thức mà người dạy hết, người không là do trình độ truyền đạt của giáo viên; không thể lấy cớ này, cớ khác để dạy thêm trong nhà trường.

“Tôi ủng hộ Thông tư 29 của Bộ GD&ĐT. Với quy định này, công tác tổ chức DTHT trong nhà trường kiểu tràn lan, cào bằng đã chấm dứt. Theo quy định mới, học sinh nào thích củng cố, nâng cao kiến thức có thể thoải mái đăng ký ở các lớp học thêm ngoài nhà trường; học sinh nào thích học năng khiếu, thể thao cũng có nhiều thời gian phát triển sở thích đam mê của mình”, anh Nguyễn Ngọc Hải, phụ huynh học sinh tại TP Nam Định cho biết.

Vợ chồng chị Nguyễn Thị Thu (Hà Nội) có 3 con, học các lớp 3, 6 và 8. Trước đây, con chị đi học thêm hầu như kín tuần nên các chị em rất ít có thời gian sinh hoạt chung, trò chuyện hay học kỹ năng sống. Hiện, các con chỉ học chính khóa, thời gian còn lại có thể học nhiều kỹ năng khác hoặc tự học tại nhà. Vợ chồng chị cũng bớt mâu thuẫn và tránh căng thẳng không đáng có liên quan đến việc phân công người đưa đón con.

“Thông tư 29 góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống của gia đình tôi. Cũng vì sự ra đời của thông tư, chúng tôi có thời gian nhìn lại để cân bằng cảm xúc và tiết chế kỳ vọng của mình lên con cái, từ đó không khí gia đình vui vẻ, đầm ấm hơn”, chị Thu chia sẻ.

Từ khi còn là bản dự thảo được công bố rộng rãi để xin ý kiến Nhân dân, Thông tư 29 đã thu hút sự quan tâm của toàn xã hội. Những vấn đề tại thông tư không mới nhưng có nhiều điều chỉnh thể hiện quan điểm, tầm nhìn chiến lược và tinh thần quyết liệt, nhất quán, hướng đến chấm dứt tình trạng DTHT tràn lan.

Thực tế, DTHT là vấn đề nóng, thậm chí nhiều thời điểm là vấn đề nhức nhối của ngành giáo dục và toàn xã hội. Không ít ý kiến tâm huyết của các đại biểu tại nghị trường Quốc hội qua nhiều kỳ họp, nhiều nhiệm kỳ đã thảo luận, bàn bạc về vấn đề này. Với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực GD&ĐT, Bộ GD&ĐT luôn đau đáu trách nhiệm và mong muốn tìm giải pháp tháo gỡ những bất cập còn tồn tại trong công tác quản lý DTHT để trả lại sự trong sáng cho giáo dục; giảm chi phí cho phụ huynh, giữ sự hồn nhiên của học sinh cũng như sự tôn nghiêm cho nhà giáo.

Trong các phát biểu và bài viết mới đây, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng đã kể lại hành trình quản lý DTHT, từ đó thấy rất rõ mức độ quan tâm của Đảng, Nhà nước về vấn đề này. Năm 1996, Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII về định hướng chiến lược phát triển khoa học và công nghệ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000 đã cảnh báo về những tác động tiêu cực của DTHT tràn lan: “DTHT tràn lan, tốn nhiều thời gian và tiền bạc của học sinh, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển toàn diện của học sinh và quan hệ thầy trò…”.

Gần ba thập kỷ trôi qua, hoạt động DTHT không thuyên giảm mà ngày càng phát triển với quy mô rộng lớn hơn dưới nhiều hình thức khác nhau. Với không ít học sinh và gia đình, tình trạng DTHT tràn lan đánh cắp thời gian, tuổi thơ, sự hồn nhiên của các em, khiến các em phải chịu nhiều áp lực, nhiều ẩn ức không dễ nói ra. Không ít phụ huynh, người dân gọi DTHT là “vấn nạn” của toàn xã hội, đi ngược lại tinh thần đổi mới của Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT.

Từ năm 2012 đến 2024, quy định DTHT được thực hiện theo Thông tư số 17/2012/TT-BGDĐT và Quyết định số 2499/QĐ-BGDĐT bãi bỏ một số nội dung của Thông tư số 17/2012/TT-BGDĐT.

Các chuyên gia khẳng định, DTHT là hoạt động phức tạp, phạm vi cả trong và ngoài nhà trường; nhu cầu lớn trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển nên văn bản đã tồn tại được hơn một thập kỷ chưa đủ chế tài quản lý. Thông tư 29 ra đời trước hết để thực hiện Luật Giáo dục năm 2019, các quy định của pháp luật khác có liên quan và phù hợp với tình hình thực tiễn tại các địa phương trong công tác quản lý hoạt động DTHT; đồng thời thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 41/TTg-QHĐP ngày 10/1/2024 yêu cầu sửa đổi, bổ sung quy định về quản lý hoạt động DTHT.

Trong Dự thảo Luật Nhà giáo trình Quốc hội xem xét cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 và Kỳ họp thức 9, Quốc hội khoá XV cũng nhắc đến hoạt động DTHT gắn với những việc nhà giáo không được làm, đó là: “Nhà giáo không được ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức”.

Tiếp đó, ngày 7/2/2025, Thủ tướng Chính phủ có Công điện 10/CĐ-TTg năm 2025 về tăng cường chỉ đạo công tác tuyển sinh THCS, tuyển sinh THPT và quản lý hoạt động DTHT; trong đó nhấn mạnh: Chủ tịch UBND tỉnh, TP trực thuộc TƯ chỉ đạo các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thực hiện nghiêm quy định về DTHT và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm quy định; Bộ GD&ĐT tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện Quy định về DTHT; yêu cầu xử lý nghiêm và công khai các trường hợp sai phạm theo quy định...

Thông tư 29 ra đời xuất phát từ yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn. Thực trạng DTHT tràn lan, kéo dài nhiều thập kỷ trở thành mối lo ngại của không chỉ riêng phụ huynh, ngành giáo dục mà của toàn xã hội.

(còn nữa)