>>> Tổng thống Afghanistan rời khỏi đất nước, Taliban chờ đợi "chuyển giao Kabul trong hòa bình"
>>> Mỹ chịu trách nhiệm lớn cho thất bại trước Taliban>>> Bất lực chứng kiến Taliban thẳng tiến về thủ đô AfghanistanDù khoảng 89 tỷ USD ngân sách của Mỹ được dành ra cho việc huấn luyện quân đội Afghanistan, nhưng Taliban chỉ mất hơn một tháng để đánh chiếm tới Thủ đô. Trong vài ngày qua, quân nổi dậy đã chiếm giữ mọi thành phố lớn ở Afghanistan - từ Kandahar ở phía Nam đến Mazar-i-Sharif ở phía Bắc, Herat ở phía Tây đến Jalalabad ở phía Đông và giờ là Kabul.Sự sụp đổ nhanh chóng
Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani đã ca ngợi các lực lượng an ninh và quốc phòng Afghanistan trong một bài phát biểu ngắn trên truyền hình hôm 14/8, chỉ một ngày trước khi Thủ đô bị Taliban kiểm soát và ông rời đi trên máy bay. Trong đó, ông khẳng định lực lượng Afghanistan có "tinh thần mạnh mẽ để bảo vệ người dân và đất nước". Tuy nhiên, lực lượng an ninh và quốc phòng Afghanistan đã gây sốc khi thể hiện sự thiếu phản kháng. Một số từ bỏ các vị trí trong khi số khác đạt thỏa thuận với Taliban để ngừng chiến đấu, giao nộp vũ khí và thiết bị.
Trong một số trường hợp, quan chức Mỹ nhận định, các thống đốc tỉnh đã yêu cầu lực lượng an ninh đầu hàng hoặc bỏ trốn, có lẽ để tránh đổ máu thêm vì họ tin rằng thất bại là khó tránh khỏi. Reuters dẫn lời một quan chức Mỹ cho biết: "Việc thiếu tinh thần sẽ lan truyền rất nhanh và điều đó ít nhất cũng có một phần nguyên nhân".
Các sĩ quan Mỹ từ lâu đã lo lắng rằng nạn tham nhũng tràn lan, được ghi nhận rõ ràng trong các bộ phận lãnh đạo quân sự và chính trị của Afghanistan, sẽ làm suy yếu quyết tâm của những người lính tiền tuyến với mức lương thấp và thiếu nguồn cung tiếp tế - một số bị bỏ mặc trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm ở các tiền đồn biệt lập, nơi họ dễ dàng bị Taliban bắt giữ.
Trong nhiều năm, hàng trăm binh sĩ Afghanistan thiệt mạng mỗi tháng. Nhưng lực lượng quân đội tiếp tục chiến đấu mà không có bất kỳ cuộc di tản thương vong nào bằng đường hàng không hay được hưởng tiêu chuẩn chăm sóc phẫu thuật chuyên nghiệp trong quân đội phương Tây, miễn là có sự ủng hộ của quốc tế. Với những điều kiện như vậy, quyết tâm của phần lớn quân đội Afghanistan đã bốc hơi.
Thực tế là, trận thua làm nổi bật sự thất bại của Mỹ trong việc tạo ra một lực lượng chiến đấu theo mục tiêu chuyên nghiệp cao với lực lượng lãnh đạo được đào tạo bài bản, năng động, vũ khí công nghệ cao và hỗ trợ hậu cần liên tục.
Mục tiêu thiếu thực tế
Trên giấy tờ, lực lượng an ninh Afghanistan có khoảng 300.000 binh sĩ nhưng con số thực chưa bao giờ đạt được vậy. Phụ thuộc vào một số lượng nhỏ các đơn vị Lực lượng Đặc biệt tinh nhuệ được điều động từ tỉnh này sang tỉnh khác khi ngày càng có nhiều thành phố rơi vào tay Taliban, tỷ lệ đào ngũ vốn đã cao trong quân đội chính quy đã tăng vọt.
Khi các lực lượng chính phủ bắt đầu tan rã, các dân quân địa phương vội vàng được tuyển mộ. Họ trung thành với các thủ lĩnh khu vực nổi tiếng như Thống chế Abdul Rashid Dostum ở tỉnh phía bắc Faryab hay Ismail Khan ở Herat, cũng lao vào chiến đấu. Các nước phương Tây từ lâu đã cảnh giác với lực lượng dân quân này, dù phù hợp hơn với thực tế của nền chính trị Afghanistan truyền thống, nơi các mối quan hệ cá nhân, địa phương hoặc sắc tộc vượt khỏi lòng trung thành với quốc gia. Tuy nhiên, họ cũng sẵn sàng tham nhũng và lạm dụng, cuối cùng tỏ ra không hiệu quả hơn các lực lượng thông thường.
Thống chế Dostum chạy sang Uzbekistan khi Taliban tiến lên trong khi Ismail Khan đầu hàng quân nổi dậy.
Đáng nói là mục tiêu tạo ra một đội quân kiểu phương Tây ở một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới, với tỷ lệ biết chữ 40% và nền tảng văn hóa xã hội và chính trị khác xa với quân đội Mỹ, đã là xa vời thực tế.
Các huấn luyện viên quân đội Mỹ từng làm việc với lực lượng Afghanistan đã cố gắng dạy bài học cơ bản về tổ chức quân sự rằng, cung cấp, bảo trì thiết bị và đảm bảo các đơn vị nhận được sự hỗ trợ thích hợp là chìa khóa thành công trên chiến trường. Jonathan Schroden, một chuyên gia tại viện chính sách CNA, từng là cố vấn cho Bộ chỉ huy T.Ư Mỹ CENTCOM và lực lượng quốc tế do Mỹ lãnh đạo ở Afghanistan, cho biết quân đội Afghanistan coi chiến dịch đào tạo của Mỹ như "chương trình việc làm", tại một quốc gia vốn nghèo khó.
