Siết chặt sàn online

Mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự Luật Thương mại điện tử (TMĐT). Theo đó, các nền tảng TMĐT phải công khai thông tin về người bán, sản phẩm, dịch vụ, điều kiện và chính sách giao hàng, cũng như cơ chế thanh toán, giải quyết tranh chấp... Các sàn phải có cơ chế tự kiểm duyệt thông tin trước khi đăng tải, rà soát và gỡ bỏ với các sản phẩm vi phạm. Theo lãnh đạo Bộ Công Thương (đơn vị chủ trì soạn thảo dự Luật TMĐT), việc định danh người bán hàng trực tuyến là yếu tố then chốt nhằm kiến tạo một thị trường minh bạch, công bằng và phát triển bền vững.

Bởi, trên thực tế song song với sự bùng nổ của TMĐT là hàng loạt rủi ro đối với cả người tiêu dùng và cơ quan quản lý Nhà nước. Các vấn đề như gian lận thương mại, trốn thuế, buôn bán hàng giả, hàng nhái, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, cùng với quy trình khiếu nại phức tạp và khó xác minh vẫn diễn ra dai dẳng. Một trong những thách thức là tình trạng “người bán vô danh” - những cá nhân hoặc tổ chức kinh doanh trực tuyến nhưng không công khai thông tin cơ bản như tên tuổi, địa chỉ, số điện thoại hay mã số thuế. Điều này gây nhiều khó khăn trong việc truy vết, xác định trách nhiệm khi xảy ra tranh chấp hoặc vi phạm pháp luật.

Giới chuyên gia nhận định, việc định danh người bán online không chỉ là “điểm chạm” công nghệ, mà là cơ chế gắn trách nhiệm pháp lý với mỗi giao dịch kinh doanh online, qua đó góp phần chống hàng giả, gian lận thương mại và trốn thuế. Khi đã có mã định danh rõ ràng, người bán buộc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu vi phạm quy định về chất lượng, xuất xứ hàng hóa hay nghĩa vụ thuế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều cá nhân đang lợi dụng nền tảng TMĐT để kinh doanh hàng cấm, hàng giả, hoặc “lách luật” trong kê khai thuế. Bên cạnh đó, việc định danh người bán online cũng sẽ góp phần tăng thu cho ngân sách, thúc đẩy quản lý thuế trong kỷ nguyên số, khi người bán được định danh, cơ quan thuế có thể tự động truy thu, khấu trừ hoặc giám sát nghĩa vụ thuế thông qua nền tảng số, thay vì phụ thuộc vào báo cáo tự kê khai. Đây là bước đi căn bản để mở rộng cơ sở thu, giảm thất thu, tạo công bằng giữa kinh doanh truyền thống và TMĐT.

Đặc biệt, định danh người bán online còn có ý nghĩa quan trọng đối với các nhóm yếu thế như lao động tự do, phụ nữ khởi nghiệp, người dân ở vùng nông thôn, miền núi - những đối tượng đang từng bước tham gia vào TMÐT nhưng còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các kênh phân phối chính thức. Việc định danh người bán sẽ mở ra cơ hội để họ tiếp cận các chương trình hỗ trợ, nguồn tín dụng ưu đãi và từng bước tham gia vào hệ sinh thái kinh doanh hợp pháp, chính quy.

Lợi ích và ý nghĩa của dự Luật TMĐT đã rõ, song một vấn đề cần lưu ý nữa là việc xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu định danh giữa Bộ Công Thương, Cục Thuế và Bộ Công an cần được thực hiện theo hướng bảo mật và hiệu quả. Các sàn TMĐT cần được khuyến khích tích hợp hệ thống xác thực VNeID và mã số thuế khi người bán mở gian hàng, đồng thời công khai tỷ lệ vi phạm và khiếu nại để tăng tính minh bạch và củng cố niềm tin thị trường.

Điều này sẽ tạo nền tảng cho việc định danh xuyên suốt, giúp quản lý, giám sát, thanh tra hiệu quả hơn. Và hơn hết, đối với Hà Nội - một trong những địa phương đi đầu cả nước về chuyển đổi số và phát triển TMĐT, việc đẩy mạnh định danh người bán cần được xác định là ưu tiên chiến lược trong hoạch định chính sách thương mại đô thị thông minh.