Mỗi chuyến thăm đều để lại trong tôi những kỷ niệm đẹp về tình người, tình bạn thắm thiết giữa hai dân tộc cùng chung lý tưởng cách mạng là xóa bỏ áp bức, bóc lột của thực dân thống trị, chung sức đồng lòng xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa đẹp tươi theo tâm nguyện của Bác Hồ và Chủ tịch Phi-đen Ca-xtơ-rô - những người anh hùng vĩ đại của hai dân tộc Việt Nam - Cuba.
Tôi không thể quên hôm đến thăm Trường tiểu học mang tên Võ Thị Thắng ở giữa thủ đô La Habana xinh đẹp, nghe 3 học sinh hồn nhiên kể chuyện về lịch sử dân tộc Việt Nam anh hùng; về Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại; về hành động bất khuất của chị Võ Thị Thắng trước mũi súng quân thù…
Thăm phòng truyền thống của trường, tôi xúc động nhìn những tấm hình phóng to ghi dấu chân các đoàn khách Cuba đã từng đến thăm Việt Nam, như đỉnh Lũng Cú (Hà Giang), chợ cửa khẩu Đồng Đăng (Lạng Sơn), các lăng tẩm ở Huế, bãi biển Mỹ Khê (Đà Nẵng) và nhiều miệt vườn cây trái ở Đồng bằng sông Cửu Long. Trong số ảnh này, nhiều nhất là các thắng cảnh đẹp cùng nhiều di tích lịch sử, cách mạng ở Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Tôi ngỡ ngàng khi nhìn các tấm ảnh về chuyến thăm đầu tiên của vị nguyên thủ quốc gia trên thế giới đến thăm vùng giải phóng Quảng Trị vào tháng 9/1973: Chủ tịch Phi-đen đứng trên chiếc xe tăng lớn của Mỹ bị quân và dân ta phá hủy, sôi nổi nói chuyện với các tầng lớp nhân dân ở Quảng Trị, ca ngợi chiến thắng vĩ đại và sức mạnh đoàn kết bất diệt của hai dân tộc “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”, “Cuba - Việt Nam đoàn kết nhất định thắng!”.
Đặc biệt, có một tấm ảnh gây sự chú ý của người xem - đó là trên Cao điểm 241 - nơi diễn ra những trận chiến quyết liệt giữa hai phía, quân ta đã làm chủ quả đồi - đứng tại đây, Chủ tịch Phi-đen đã phất cao lá cờ nửa đỏ, nửa xanh của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.
Tôi lại nhớ về Hà Nội, hôm đón Chủ tịch Phi-đen từ sân bay Gia Lâm đi vào phía Hồ Gươm, Nhân dân các phố Hàng Ngang, Hàng Đào… tràn ra đường vẫy cờ hoa và hô vang “Vi va Cuba!”, “Vi va Việt Nam!”. Trên chiếc xe mui trần, hàng đầu là Chủ tịch Phi-đen và Tổng Bí thư Lê Duẩn, hàng sau là các đồng chí Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp tươi cười vẫy tay chào, cảm ơn sự đón tiếp trọng thị và nồng hậu vị sứ giả hòa bình, người chiến sĩ cộng sản kiên trung của châu Mỹ La tinh và thế giới.
Tôi nhớ mãi cuộc trò chuyện cởi mở, ân tình với Nghị sĩ Quốc hội Cuba Pablô Vêlít, thành viên Nhóm nghị sĩ Quốc hội Cuba - Việt Nam, vốn là một trong 1.179 người tình nguyện sang Việt Nam xây dựng con đường bê tông kiên cố nối Sơn Tây - Xuân Mai và xây Khách sạn Thắng Lợi bên Hồ Gươm thơ mộng từ năm 1965.
Gần 7 thập niên qua rồi, con đường ấy, khách sạn ấy cùng với các Bệnh viện Việt Nam - Cuba ở Hà Nội, ở Đồng Hới (Quảng Bình)… vẫn tồn tại, mãi mãi là những biểu tượng sống động của tình đoàn kết, nghĩa thủy chung giữa hai dân tộc anh em.
Với chúng tôi, những người làm báo Nhân Dân nhớ mãi chuyến thăm Tòa soạn báo Granma, cơ quan Trung ương của Đảng Cộng sản Cuba. Trong câu chuyện cởi mở chứa chan tình đồng nghiệp, xuất phát từ những khó khăn do Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, cộng với chính sách kiên trì bao vây cấm vận của Mỹ, Cuba gặp muôn vàn gian khó.
Bởi vậy, nhằm nối lại quan hệ giữa 2 tờ báo Đảng, trong chuyến thăm của tôi đến Tòa soạn báo Granma, Bạn chân thành nêu nguyện vọng: nếu được, Việt Nam tạo điều kiện giúp đỡ vé máy bay hai chiều để việc trao đổi kinh nghiệm nghiệp vụ giữa các cán bộ, phóng viên của hai tờ báo được thuận lợi. Tôi về báo cáo với Ban Bí thư, và tâm nguyện ấy của Bạn đã được thực hiện liên tục từ năm 2000 đến hôm nay.
Trong vài năm qua, sau đại dịch COVID-19, các chuyến viếng thăm lẫn nhau của hai Đảng, Nhà nước được nối lại sôi động. Tiếp theo các chuyến thăm trước đây của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước, cuối tháng 4/2023, Đoàn đại biểu Quốc hội nước ta do Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dẫn đầu. Nhiều hiệp định trao đổi, hợp tác giữa Việt Nam - Cuba đã được ký kết. Với tình cảm thắm thiết, Đoàn ta đã tặng Cuba 5.000 tấn gạo - biểu tượng của tình đoàn kết hữu nghị, thắng lợi cùng vui, khó khăn cùng chia sẻ, vì sự trường tồn của hai dân tộc.
PGS.TS NGUYỄN HỒNG VINH
(Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Biên tập báo Nhân Dân)
Bài 2: Vọng gác tiền tiêu của chủ nghĩa xã hội ở Tây bán cầu
