Không thể chần chừ!

Chủ trương này không chỉ nhằm tránh lãng phí nguồn lực, mà quan trọng hơn, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục một cách bền vững, theo tinh thần Nghị quyết 71/NQ-TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị.

Không thể phủ nhận, sau nhiều năm phát triển, hệ thống cơ sở giáo dục phổ thông của nước ta vẫn tồn tại không ít bất cập. Nhiều địa phương phải duy trì số lượng trường, điểm trường manh mún, quy mô lớp học nhỏ lẻ, trong khi đội ngũ giáo viên thiếu hoặc phân bổ chưa hợp lý. Có nơi, trường lớp xuống cấp nhưng chưa được đầu tư đúng mức, có nơi, trường có ít học sinh nhưng vẫn phải vận hành đủ bộ máy hành chính và giáo viên bộ môn. Điều này dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực và khó bảo đảm chất lượng giáo dục toàn diện.

Rà soát và sắp xếp lại hệ thống trường học là yêu cầu tất yếu, hướng tới một hệ thống giáo dục hợp lý và vận hành trơn tru. Song, để chủ trương này đạt hiệu quả thực chất, việc rà soát không thể làm qua loa, sắp xếp không thể rập khuôn, máy móc. Ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi đường sá cách trở, điểm trường tuy nhỏ nhưng lại vô cùng cần thiết. Nếu sáp nhập một cách cơ học rất dễ khiến các em phải đi học xa, có thể làm tăng nguy cơ bỏ học. Trong khi đó, ở đô thị, không sớm quy hoạch mở rộng, thành lập thêm trường mới sẽ khiến tình trạng “quá tải” ngày càng trầm trọng.

Cùng với giáo dục phổ thông, hệ thống giáo dục đại học cũng đang đứng trước một cuộc tái cấu trúc quy mô lớn. Bộ GD&ĐT cho biết, đơn vị này đang chuẩn bị triển khai kế hoạch sáp nhập, hợp nhất đối với khoảng 140 trường đại học công lập. Đây là một bước đi mạnh mẽ nhằm tinh gọn đầu mối, tăng hiệu quả quản trị đại học và khắc phục tình trạng “trường nhỏ, manh mún” - một thực trạng tồn tại nhiều năm nay trong giáo dục đại học Việt Nam.

Nhiều chuyên gia giáo dục nhận định rằng, nếu được thực hiện bài bản, cuộc tái cấu trúc này sẽ mở ra cơ hội lớn cho việc hình thành các đại học mạnh, có tính vùng miền rõ rệt, đủ sức cạnh tranh không chỉ trong nước mà còn khu vực và quốc tế. Khi các trường cùng khối ngành hoặc cùng khu vực địa lý được hợp nhất, nguồn lực sẽ được sử dụng hiệu quả hơn, tránh tình trạng phân tán vừa lãng phí, vừa yếu kém trong đào tạo.

Một cuộc đại chỉnh lý toàn diện đối với mạng lưới giáo dục ở mọi cấp học đang được đặt trên bàn nghị sự không chỉ như một giải pháp tình thế, mà như một bước đi chiến lược để tái thiết và nâng tầm hệ thống giáo dục quốc gia. Tất nhiên, bất kỳ sự thay đổi nào cũng đòi hỏi thời gian để thích nghi, cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng thuận từ nhiều phía, đặc biệt là đội ngũ nhà giáo, học sinh, phụ huynh và chính quyền các cấp. Nhưng nếu sự thay đổi ấy được định hướng bởi mục tiêu cốt lõi: phục vụ tốt hơn cho người học, tối ưu hóa nguồn lực xã hội và nâng cao chất lượng giáo dục một cách bền vững, thì đó là sự thay đổi không thể chần chừ.

Nếu được triển khai bài bản, minh bạch và đặt lợi ích của người học làm trung tâm, chủ trương sắp xếp lại hệ thống trường học lần này hoàn toàn có thể tạo ra bước đột phá trong giáo dục, không chỉ về mặt tổ chức mà cả về chất lượng dạy và học, đáp ứng được yêu cầu phát triển lâu dài của đất nước.