Lãi suất toàn cầu bước vào giai đoạn then chốt

Sau hơn hai năm thắt chặt mạnh tay để kiểm soát lạm phát, các cơ quan điều hành tiền tệ cho thấy việc điều chỉnh chính sách trong thời gian tới sẽ phụ thuộc chặt chẽ vào dữ liệu kinh tế, thay vì các mốc thời gian định sẵn.

Trong các phát biểu và quyết định chính sách công bố từ giữa đến cuối tháng 12, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ khẳng định chưa có đủ cơ sở để cam kết một lộ trình cắt giảm lãi suất rõ ràng. Chủ tịch Fed Jerome Powell nhấn mạnh rằng lạm phát tại Mỹ dù đã giảm đáng kể so với mức đỉnh năm 2022 nhưng vẫn cao hơn mục tiêu dài hạn, đặc biệt là lạm phát dịch vụ và tiền lương. Theo Fed, việc nới lỏng quá sớm có thể làm gián đoạn quá trình đưa lạm phát về mức ổn định.

Những tín hiệu này đã tác động trực tiếp đến kỳ vọng của thị trường tài chính. Theo các phân tích thị trường công bố trong tuần thứ ba của tháng 12, nhà đầu tư đã điều chỉnh lại dự báo về thời điểm và tốc độ cắt giảm lãi suất tại Mỹ, sau khi Fed liên tục nhấn mạnh cách tiếp cận “phụ thuộc dữ liệu”. Một số tổ chức tài chính lớn cho rằng kịch bản nới lỏng nhanh trong nửa đầu năm 2026 đang trở nên kém chắc chắn hơn so với các dự báo trước đó.

Tại châu Âu, Ngân hàng Trung ương châu Âu cũng duy trì lập trường thận trọng trong cuộc họp chính sách tháng 12. ECB ghi nhận lạm phát toàn phần tại khu vực đồng euro đã giảm nhờ giá năng lượng hạ nhiệt, song cho rằng lạm phát cơ bản, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ, vẫn ở mức cao. Cơ quan này nhấn mạnh cần thêm thời gian để đánh giá liệu xu hướng giảm lạm phát hiện nay có bền vững hay không, trước khi cân nhắc các bước điều chỉnh chính sách.

Các số liệu kinh tế công bố trong quý IV cho thấy tăng trưởng của khu vực đồng euro tiếp tục yếu, trong khi hoạt động sản xuất và tiêu dùng chưa có dấu hiệu phục hồi rõ rệt. Tuy nhiên, ECB cho biết ưu tiên hiện tại vẫn là bảo đảm ổn định giá cả, ngay cả khi điều này khiến triển vọng tăng trưởng trong ngắn hạn chịu thêm áp lực.

Ngân hàng Trung ương Anh là một trường hợp được giới quan sát đặc biệt chú ý. Trong quyết định chính sách công bố gần cuối năm, BoE đã tiến hành điều chỉnh lãi suất sau một cuộc bỏ phiếu với tỷ lệ sít sao trong nội bộ Ủy ban Chính sách Tiền tệ. Biên bản cuộc họp cho thấy các thành viên có quan điểm khác nhau về mức độ rủi ro của lạm phát so với tăng trưởng kinh tế, đồng thời thống nhất rằng các bước đi tiếp theo sẽ không mang tính tự động mà phụ thuộc vào diễn biến dữ liệu.

Theo các tổ chức nghiên cứu kinh tế quốc tế, điểm chung trong lập trường của các ngân hàng Trung ương lớn hiện nay là sự lo ngại về tính dai dẳng của lạm phát dịch vụ. Khác với lạm phát hàng hóa vốn chịu tác động mạnh từ chuỗi cung ứng và giá năng lượng, lạm phát dịch vụ gắn chặt với thị trường lao động và tiền lương, do đó có xu hướng giảm chậm hơn. Đây được xem là một trong những lý do chính khiến các ngân hàng Trung ương tránh phát tín hiệu nới lỏng sớm.

Ở chiều ngược lại, các báo cáo kinh tế cũng chỉ ra rằng môi trường lãi suất cao kéo dài đang tạo ra áp lực đáng kể lên nền kinh tế thực. Chi phí vay vốn tăng khiến nhiều doanh nghiệp trì hoãn kế hoạch đầu tư, trong khi thị trường bất động sản tại nhiều quốc gia vẫn trong trạng thái trầm lắng. Các khảo sát tiêu dùng gần đây cho thấy người dân có xu hướng thắt chặt chi tiêu, phản ánh tác động lan tỏa của chính sách tiền tệ thắt chặt.

Đối với các nền kinh tế mới nổi, các tổ chức tài chính quốc tế nhận định giai đoạn hiện nay đặt ra nhiều thách thức trong điều hành chính sách. Việc Fed và các ngân hàng Trung ương lớn chưa vội nới lỏng giúp giảm nguy cơ dòng vốn đảo chiều đột ngột, song đồng thời duy trì mặt bằng lãi suất toàn cầu ở mức cao. Điều này khiến chi phí vay ngoại tệ và áp lực trả nợ đối với một số quốc gia tiếp tục gia tăng.

Trong các báo cáo công bố cuối năm 2025, Quỹ Tiền tệ Quốc tế cảnh báo môi trường lãi suất cao kéo dài có thể làm gia tăng rủi ro tài chính, đặc biệt tại những nền kinh tế có mức nợ công và nợ doanh nghiệp lớn. Tuy nhiên, IMF cũng nhấn mạnh rằng việc duy trì uy tín chống lạm phát của các ngân hàng Trung ương là yếu tố quan trọng để bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô trong trung và dài hạn.

Nhìn từ góc độ chính sách, nhiều chuyên gia cho rằng giai đoạn hiện nay đánh dấu sự chuyển dịch rõ rệt trong tư duy điều hành tiền tệ toàn cầu. Thay vì các quyết định mạnh tay và đồng loạt như trong giai đoạn khủng hoảng, các ngân hàng Trung ương đang ưu tiên cách tiếp cận linh hoạt, từng bước và dựa trên dữ liệu. Các quyết định trong những tháng tới được giới quan sát đánh giá sẽ có tác động lớn đến triển vọng tăng trưởng, lạm phát và ổn định tài chính toàn cầu trong các năm tiếp theo.