Trung Quốc nối lại xuất khẩu đất hiếm, Mỹ gỡ dần rào cản thương mại

Washington và Bắc Kinh đã đạt được một bước tiến đáng chú ý trong quan hệ thương mại khi thống nhất cách thúc đẩy nhanh các lô hàng đất hiếm từ Trung Quốc sang Mỹ. Thỏa thuận được ký kết trong tuần này, giữa lúc chuỗi cung ứng toàn cầu đang chịu áp lực do các biện pháp hạn chế xuất khẩu khoáng sản chiến lược từ Trung Quốc.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết Trung Quốc sẽ nối lại việc cung ứng đất hiếm cho Mỹ, và để đáp lại, Washington sẽ gỡ bỏ một số biện pháp đáp trả đã áp dụng trước đó. Một quan chức Nhà Trắng khẳng định thỏa thuận mới tập trung vào việc thúc đẩy nhanh tiến độ giao đất hiếm, coi đây là ưu tiên hàng đầu trong nỗ lực hạ nhiệt căng thẳng thương mại đã kéo dài nhiều tháng qua.

Các nguồn tin cho biết Trung Quốc đã tăng cường kiểm soát quy trình cấp phép xuất khẩu đất hiếm bằng cách yêu cầu xác minh rõ mục đích sử dụng cuối cùng. Biện pháp này nhằm ngăn chặn nguy cơ các lô hàng bị chuyển hướng sang lĩnh vực quốc phòng của Mỹ. Việc thắt chặt giám sát khiến tiến độ cấp phép chậm lại đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến các ngành sản xuất ô tô, hàng không, thiết bị điện tử và công nghệ cao trên toàn cầu.

Đầu tháng 6, Bắc Kinh được cho là đã cấp phép tạm thời cho một số nhà cung cấp đất hiếm nhằm phục vụ cho hoạt động sản xuất của ba hãng xe lớn của Mỹ. Đến cuối tháng, Tổng thống Trump tiết lộ một thỏa thuận song phương, trong đó Trung Quốc tiếp tục cung cấp nam châm và khoáng sản quan trọng, còn Mỹ cam kết duy trì cơ hội học tập cho sinh viên Trung Quốc tại các trường đại học trong nước.

Thỏa thuận đẩy nhanh giao đất hiếm là một phần trong văn bản thương mại mới được hai nước ký kết trong tuần này. Hôm thứ Năm, ông Trump thông báo Mỹ và Trung Quốc đã đạt được đồng thuận, chỉ hai tuần sau khi hai bên thống nhất tại London về cách thực hiện lệnh tạm dừng leo thang thuế quan.

Một quan chức Nhà Trắng xác nhận hai nước đã ký thỏa thuận bổ sung cho khuôn khổ thực hiện thỏa thuận Geneva, vốn là kết quả của vòng đàm phán hồi tháng Năm. Theo đó, Mỹ và Trung Quốc cam kết giảm đáng kể mức thuế hiện hành trong vòng 90 ngày, tạo không gian đàm phán sâu hơn cho một thỏa thuận toàn diện.

Tuy nhiên, thỏa thuận Geneva nhanh chóng bị đình trệ do bất đồng liên quan đến đất hiếm và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ cao của Mỹ. Trong nỗ lực tháo gỡ bế tắc, phái đoàn cấp cao của Mỹ do Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent dẫn đầu đã đàm phán với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại London đầu tháng này. Sau hai ngày làm việc, các bên tuyên bố đạt được tiến triển nhưng không công bố chi tiết ngay.

Đọc thêm: Thị trường Mỹ bừng sáng khi căng thẳng hạ nhiệt, Fed giữ lập trường thận trọng

Hai nguồn tin thân cận cho biết văn bản lần này là sự cụ thể hóa bằng giấy tờ những nội dung từng được thỏa thuận miệng nhưng chưa từng chính thức hóa. Trước đó, phía Mỹ kỳ vọng đạt được một “thỏa thuận bắt tay” - tức sự đồng thuận không ràng buộc pháp lý, mang tính thiện chí. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng cách tiếp cận này là thiếu thực tế nếu không có các điều khoản bằng văn bản.

Bộ trưởng Lutnick xác nhận thỏa thuận mới đã được ký hai ngày trước. Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp Mỹ - Trung Sean Stein cho rằng nếu thỏa thuận này mang lại sự công bằng, khả năng dự đoán và ổn định cho thương mại song phương, đây sẽ là một bước tiến tích cực cho cả hai quốc gia.

Về phía Trung Quốc, Đại sứ quán tại Washington từ chối bình luận. Tuy nhiên, việc hai bên đạt được thỏa thuận trước thời hạn ngày 9 tháng Bảy - thời điểm mức thuế trả đũa mà Mỹ từng công bố sẽ tự động được tái áp dụng - được coi là nỗ lực rõ ràng nhằm tránh leo thang xung đột.

Hiện tại, Mỹ vẫn giữ mức thuế bổ sung 20% với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do Bắc Kinh chưa ngăn chặn hiệu quả nguồn cung fentanyl sang Mỹ. Đồng thời, Washington đang xem xét mở rộng áp thuế đối với các mặt hàng chiến lược như chất bán dẫn, linh kiện hàng không, gỗ, đồng và dược phẩm.

Mỹ cũng đang đàm phán song song với các đối tác như Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu để đạt được các giải pháp thương mại lâu dài. Cho đến nay, chỉ có Vương quốc Anh đạt được một thỏa thuận thương mại đầy đủ với Mỹ.

Dù thỏa thuận vừa đạt được chưa giải quyết toàn diện mọi vướng mắc, việc ưu tiên tháo gỡ điểm nghẽn về đất hiếm cho thấy cả Washington và Bắc Kinh đang tìm cách giảm nhiệt căng thẳng và tái thiết lập lòng tin sau nhiều tháng leo thang. Tuy nhiên, theo giới phân tích, con đường hướng tới một hiệp định thương mại toàn diện và bền vững vẫn còn nhiều trở ngại.